نگار راد| گروه موسیقی محلی «فردای جام» از شهرستان تربت جام یکی از گروههای فعال در حوزههای مختلف موسیقی خراسان در سالهای اخیر است. این گروه به سرپرستی حسینعلی مردان شاهی، پژوهشگر و نوازنده دوتار، در بخشهای مختلفی، چون پژوهش، مستندسازی، تجلیل پیش کسوتان این عرصه، آموزش موسیقی محلی و تشکیل گروههای هنری و همچنین اجرای برنامههای زنده فعالیت میکند. گروه فردای جام در بخشهای اجرایی تا امروز در شبکههای مختلف تلویزیونی، شهرهای مختلف کشور و همچنین در کشورهای دیگر مثل ترکیه و پاکستان برنامه اجرا کرده و در حوزه تولیدات نیز سه آلبوم موسیقی محلی منتشر کرده است. این گروه دوشنبه ۱۱ آذر به دعوت کانون موسیقی دانشگاه فردوسی، در این دانشگاه به اجرای قطعات معروف موسیقی خراسان پرداخت. حسینعلی مردان شاهی نیز در خلال اجرای این قطعات، توضیحاتی درباره موسیقی خراسان داد.
با ترکیب نوای ساز دوتار، کمانچه، بم تار و دایره، اولین قطعهای که در سالن طنین انداز شد، قطعه «دل شیدا» ازجمله قطعات عرفانی موسیقی جام بود. مردان شاهی بعد از اجرای این قطعه توضیح داد: موسیقی خراسان به موسیقی عرفانی معروف است؛ موسیقیای که درون گراست و میتواند منشأ و منبع قطعاتی برای ارکسترها باشد.
سه قطعه بعدیای که این گروه اجرا کردند، همگی از قطعات شاد موسیقی خراسان و در فضای متفاوتی با قطعه اول بود. به گفته مردان شاهی، موسیقی خراسان به دو بخش عرفانی و ترانه ها، تقسیم میشود و سه قطعه شادی که اجرا شد، جزو ترانههای تربت جام است.
سرپرست گروه موسیقی محلی فردای جام در ادامه این اجرای پژوهشی، ضمن بیان توضیحاتی درباره لباس محلی و حرکات آیینی خراسان گفت: حرکات آیینی خراسان، برگرفته از گردش سیارات و چرخش هاست و به نوعی شامل نیایش و دعاست. درواقع پای بر پستی کوباندن و جهش به سمت آسمان، خود دارای مضامینی عرفانی است.
به گفته مردان شاهی، این حرکات ناب به صورت خیلی محدود در سماع درویشان ترکیه خلاصه شده است و چه خوب است که این هویت خراسانی بازآفرینی شود.
قطعه بعدی که در این مراسم با حرکات آیینی «حتن» اجرا شد، «حنابندان» بود؛ ترانهای که به گفته سرپرست گروه فردای جام، در مراسم عروسی قدیم در تربت جام در فراق عروس و خداحافظی با خانه پدری اش خوانده میشد. بعد از این قطعه، این گروه تربت جامی سه ترانه شاد «بیا بریم کوه»، «لیلا» و «ننه گل ممد» را نواختند.
«نوایی» از دیگر قطعاتی بود که در این مراسم اجرا شد؛ قطعهای که به گفته مردان شاهی، شناسنامه موسیقی خراسان است. همچنین مقام نوایی، تمام ویژگیها و عظمت موسیقی خراسان را نشان میدهد و هیچ زمان نیز کهنه نمیشود. قطعه «عروسی» با آواز «سرحدی» که آواز عاشق خوانهای تربت جام است، با ترکیب حرکات آیینی با چوب که نماد دفاع از ناموس و وطن است، از دیگر قطعاتی بود که با استقبال حاضران روبه رو شد. این اجرای پژوهشی درنهایت با نوای دو قطعه نوستالژی «عزیز بشین کنارم» و «لیلا در واکن» به پایان رسید.