به گزارش شهرآرانیوز؛ خرداد امسال بود که درپی هزینه کرد سنگین کمپهای ماده ۱۶ و خروجی نزدیک به صفرشان، سیاست توسعه این کمپها در خراسان رضوی، متوقف و همان زمان نیز اعلام شد که ارزیابی مجدد و درنتیجه تعیین تکلیف این مراکز، ظرف یک ماه آینده صورت میگیرد، با این حال معاون سلامت اجتماعی بهزیستی خراسان رضوی، تیرماه امسال دلیل تعیین تکلیف نشدن مراکز ماده ۱۶ را نپرداختن بخشی از مطالبات این مراکز مطرح کرد.
در آخرین ماه از پاییز امسال، به بهانه بررسی آخرین وضعیت تعیین تکلیف کمپهای اجباری، روزنامه شهرآرا درخواست بازدید از دو کمپ ترک اعتیاد را به گفته اداره کل بهزیستی به صورت مکتوب ارسال کرد و البته درنهایت فقط موفق به بازدید از یک کمپ ماده ۱۶ بانوان شد. گزارشی که میخوانید، شرح این بازدید است.
اینجا یکی از کمپهای ترک اعتیاد اجباری بانوان در مشهد است که البته مصرف کنندگان از کل استان به این کمپ منتقل میشوند. با اینکه آفتاب روی صورتمان نقش بسته است، هوا سوز سردی دارد. اندک مددجویانی که در محوطه میبینیم، جلیقههای گرمی به تن دارند.
اولین سالنی که به آن وارد میشویم و از همه به در ورودی نزدیکتر است، جایی است که برای کار تعبیه شده است و مددجویانی که کمی از حضورشان در کمپ گذشته است و خود نیز تمایل دارند، اینجا مشغول کاری میشوند که بابتش دستمزد هم میگیرند.
وارد که میشویم، همگی بلند جواب سلام میدهند و شروع به فرستادن صلوات میکنند. بعضی پشت چرخ ها، مشغول خیاطی هستند و بعضی دیگر با همان دستهایی که از سر اعتیاد، زمخت و از دودش، کدر شده است، مشغول تازدن کاغذهای رنگارنگ هستند تا درنهایت یک جعبه کادویی آماده کنند. از هجده تا شصت وپنج ساله، همه سرگرم کار هستند و بعضی هایشان از اینکه چند نفر به حاصل کارشان نگاه میکنند، ذوق دارند.
برای ورود به سالنها باید قفل در آهنی که تقریبا در اواسط محوطه قرار دارد، باز شود. اولین بخش، مختص جوان ترهاست. تختهای دوطبقه که ردیفی و کنارهم قرار داده شده، اولین چیزی است که در این سالن خودنمایی میکند، بالشتها سر جای خود قرار دارد و پتوها پایین پا لول شده است. بهبودیافتگانی که تا همین حالا چند روز یا چند ماه پیش، صبح و شب در جست وجوی موادمخدر بودند، مرتب روی تختهای خود نشستهاند.
وارد سالن که میشویم، دوباره همه بلند صلوات میفرستند. بعضی هایشان مشتاق ارتباط هستند، حتی به اندازه یک ارتباط چشمی چندثانیهای و برخی دیگر خجالتیاند و نگاهشان را از ما میدزدند. کف زمین، کمی خیس است که مشخص میکند به تازگی تمیز شده است. سرویس بهداشتی و حمامهای این بخش هم همین طور است؛ البته به گفته کارکنان، هر روز صبح نظافت میشود.
طبق گفته جمیله ملایی، مسئول پذیرش کمپ، در این سالن ۱۰۲ تخت وجود دارد که درحال حاضر ۸۹ تای آن پر است. به ازای این تعداد هم پنج سرویس بهداشتی و پنج حمام، کنار سالن قرار دارد و البته افراد میتوانند از سرویس بهداشتی داخل محوطه نیز استفاده کنند. یک هیتر برای گرمایش سالن درنظر گرفته شده است که بازهم به گفته کارکنان، با همین دستگاه، گاهی به قدری گرم میشود که مددجویان تقاضا میکنند آن را خاموش کنیم.
بخشی از حیاط مجموعه با خط کشی و نصب تور والیبال، تبدیل به مکانی برای ورزش شده است. یکی از کارکنان که خودش قبل از این در همین کمپ، اعتیاد را ترک کرده و حالا در آن مشغول به کار است، تلفن همراه خود را باز میکند تا عکس و فیلمهای ورزش مددجویان را نشانم بدهد. او میگوید: معمولا صبحها در حیاط، کمی ورزش میکنیم. اگر هم هوا سرد باشد، در سالن ورزش میکنیم. علاوه بر ورزش، برنامههای اوقات فراغتی نظیر فوتبال دستی، طناب بازی، تنیس روی میز یا شطرنج هم برای مددجویان برگزار میکنیم.
بعد از گذر از این محوطه، بخشی برای افراد میان سال و سالمند یعنی از چهل سال به بالا با ظرفیت ۱۶۰ نفر درنظر گرفته شده است که ۱۰۲ نفر در آن حضور دارند؛ البته این تفکیک سنی، ممکن است شامل حال همه نشود؛ به طور نمونه اگر مادر و دختری با هم به کمپ منتقل میشوند، برای اینکه از هم جدا نشوند، فارغ از سن وسالشان، آنها را در یک سالن اسکان میدهند.
کنار این سالن که مانند سالن قبلی تختهای دوطبقه مشکی رنگ دارد، اتاقی برای قرنطینه درنظر گرفته شده که ویژه تازه واردهاست و معمولا آنها بین ده تا پانزده روز آنجا میمانند. هر زن مصرف کنندهای که به کمپ وارد شود، مقصد اولش همین اتاق است که ده تخت یک نفره دارد. فعلا دو نفر در آن حضور دارند که از زور خماری، نا ندارند حتی کسی را ببینند و روی تختها خوابیدهاند.
درکنار سالن، اتاقی برای حضور پزشک و پرستار درنظر گرفته شده و پزشک در ساعات اداری در مجموعه حاضر است. اما طبق گفته کارکنان، پرستار به صورت شبانه روزی در کمپ حضور دارد تا در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام دهد. به گفته پزشک حاضر در کمپ، همه امکانات موردنیاز برای خدمات دهی به مددجویان در این اتاق مهیاست.
ورود به آشپزخانه نیز از در انتهایی سالن مددجویان، امکان پذیر است. آشپزها که خودشان هم مددجوی کمپ هستند، دیگ آبگوشت را بار گذاشتهاند. آنها میگویند: اینجا هر روز غذا طبق روال و فهرست تعیین شده آماده میشود؛ مگر اینکه کسی نذری داشته باشد و بخواهد آن را در اینجا توزیع کند.
مددجویان برای مراجعه به روان شناس به انتهای محوطه میروند؛ یک اتاق کوچک که به ازای تمام مددجویان حاضر در کمپ، فقط دو روان شناس در آن مشغول به کار هستند. برای هر مددجو، هر پانزده روز یک بار، جلسات فردی و سه روز در هفته، گروه درمانی برگزار میشود. هر جلسه با مددجو به طور متوسط بین بیست تا سی دقیقه زمان میبرد.
اتاق مددکاری، مقصد بعدی است که به آن سر میزنیم. درواقع مددکاران، حلقه واسطه مددجو با خانواده اش هستند. دو مددکار در این کمپ مشغول فعالیت هستند که طبق گفته خودشان، درحال حاضر با جمعیت فعلی حاضر در کمپ، هرکدام تقریبا ۱۰۰ نفر را پوشش میدهند.
شفیعی، مددکار کمپ، میگوید: با توجه به اینکه خیلی از این افراد ازسوی خانواده طرد شدهاند، هر کاری از دستمان بربیاید، انجام میدهیم تا خانوادهها را متقاعد کنیم که دوباره آنها را بپذیرند. به دلیل اینکه تعداد افراد زیاد است، گاهی ناچار میشویم در خارج از زمان کاری، نیز مشغول هماهنگی و صحبت با خانوادهها باشیم.
به نظر میرسد فاصله تختها کم و تعداد نفرات، زیاد است و ممکن است رعایت بهداشت به ویژه در این روزهایی که شیوع آنفلوانزا بیشتر شده است، کمی سخت باشد. اما کارکنان کمپ در این مورد میگویند: بعد از اینکه مددجویان وارد کمپ میشوند، برای رعایت نکات بهداشتی، لباس هایشان سوزانده میشود و لباسهای جدیدی را که خیران تحویل دادهاند، دراختیارشان قرار میدهیم. هفته گذشته نیز از مرکز بهداشت به کمپ آمدند و به تمام مددجویان و کارکنان، واکسن آنفلوانزا تزریق کردند.
از چرخه ورود مصرف کنندگان به این کمپ و بازگشت مجدد آنها میپرسم که ملایی اعلام میکند: اگر در ماه به طور میانگین شصت نفر پذیرش داشته باشیم، حدود ۳۵ تا ۴۰ نفر آنها بازگشت مجدد هستند و به نظر میرسد که علت این مسئله، آن است که خانواده ها، آنها را نمیپذیرند.
مهدی برجی، مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی، با بیان اینکه استانداردهای لازم برای دریافت مجوز کمپ ماده ۱۶ براساس دستورالعملها تعیین شده است، میگوید: این استانداردها از نظر مواد غذایی، نیروی انسانی و سایر خدمات ایمنی است. کارشناسان ناظر نیز از سازمانهای بهزیستی، نیروی انتظامی، دانشگاه علوم پزشکی و شورای هماهنگی ستاد مبارزه با موادمخدر هستند که برمبنای دستورالعملهای موجود، پس از نظارت، گزارشهای خود را به کارگروه میآورند. معمولا جلسات این کارگروه هر دو یا سه هفته برگزار میشود.
او در پاسخ به شهرآرا، با اشاره به اینکه درحال حاضر کمپهای ماده ۱۶ استاندارد نسبی دارند، اظهار میکند: اخیرا تصمیمی در جلسه کارگروه گرفته شده است که یک بار تمام مراکز ماده ۱۶ مجدد بازدید شوند، بنابراین برای استانداردسازی این کمپ ها، بازدیدها شروع شده است.
او بیان میکند: این مراکز براساس استانداردهای تعریف شده قبلی، فعالیتشان را شروع کردهاند و اگر نقصی داشته باشند، ابتدا بررسی و سپس تذکر و اخطار داده میشود تا آن نقصها رفع شود. تابه حال نیز چندین بار تذکر دادهایم و حتی برای تعدادی از این کمپها اخطار صادر کردهایم که درنهایت بعضی از کمپها به مرحله تعطیلی نیز رسیدهاند.
برجی بیان میکند: تا چندی پیش، ۲۳ مرکز ماده ۱۶ در استان داشتیم که پنج مرکز از آنها تعطیل شده است و درحال حاضر هجده کمپ ترک اعتیاد ماده ۱۶ در استان فعال هستند. از این تعداد، یازده مرکز در مشهد و هفت مرکز در شهرستانها قرار دارد؛ ضمن اینکه دو کمپ از این تعداد برای زنان و مابقی آنها ویژه مردان است.
او درباره معوقات پرداختی و یارانه کمپهای ماده ۱۶ در استان، اظهار میکند: اکنون میزان بدهی به این مراکز، کمتر شده است؛ زیرا زمانی تخصیص اعتبار از سمت کشور به سختی صورت میگرفت، اما درحال حاضر این کار شروع شده است.
برجی درباره چرخه بازگشت مجدد مصرف کنندگان، به اعتیاد و درنهایت به کمپهای ماده ۱۶، بیان میکند: دلایل مختلفی ازجمله شرایط اقتصادی و عدم پذیرش خانوادهها در این زمینه تأثیرگذار است، بنابراین برای شرایط بعد از ترخیص، باید اقدامات بیشتری انجام شود؛ البته درحال حاضر نیز طرحهایی مانند طرح صیانت، توانمندسازی و مدیریت مورد برای دوران بعد از کمپ اجرا میشود، اما اگر منابع مالی بیشتری داشته باشیم، میتوانیم اقدامات دیگری را نیز انجام دهیم.
مدیرکل بهزیستی استان با اشاره به کمبود نیروی روان شناس و مددکار برای کمپهای ماده ۱۶، میگوید: معتقد هستیم که باید انواع خدمات تخصصی ویژه این افراد، به خصوص بعد از دوران خروج از کمپ، تقویت شود. امکانات دولتی در این زمینه محدود است، با این حال کمکهای غیردولتی ادامه دارد که داریم تلاش میکنیم مشارکت خیران بیشتری را جلب کنیم تا نتیجه مطلوب تری را در اجتماعی شدن و اشتغال بهبودیافتگان مشاهده کنیم.
او با اشاره به تعداد کمپهای ماده ۱۶ در استان، بیان میکند: براساس برآوردی که صورت گرفته است، تعداد کمپهای ماده ۱۶ خراسان رضوی در مقایسه با استانهای دیگر بیشتر است، به طوری که در کل کشور حدود پنجاه مرکز ماده ۱۶ فعالیت میکنند، با این حال باید این موضوع را هم درنظر بگیریم که تعداد زیادی از مصرف کنندگانی که در کمپهای ماده ۱۶ خراسان رضوی بهبود پیدا میکنند، مربوط به استانهای دیگر هستند. اما طبق تصمیمی که گرفته شده است، دیگر قرار نیست در استان، مجوز ایجاد مراکز ماده ۱۶ صادر شود.
برجی در پاسخ به این پرسش که آیا هجده کمپ ماده ۱۶ در استان پاسخگوی نیازهاست، بیان میکند: اگر غربالگری دقیق تری بشود، ممکن است حتی به تعداد کمپهای کمتری از تعداد فعلی نیاز داشته باشیم؛ زیرا مراکز ماده ۱۶ برای پذیرش معتادان متجاهر هستند؛ یعنی مصرف کننده باید بی خانمان باشد و در معرض دید افراد، و برخلاف قانون اقدام به مصرف کند، اما اکنون بعضی افرادی که در کمپ ماده ۱۶ هستند، شرایط لازم برای حضور در این کمپها را ندارند.
او با اشاره به اینکه بیشتر شهرستانها کمیته غربالگری خود را برای این حوزه تشکیل دادهاند، ادامه میدهد:، اما برخی خانوادهها به دلیل بار مالی کمتر، از کمپ ماده ۱۶ تقاضا میکنند که مصرف کننده را بپذیرند، درحالی که افرادی که خانواده دارند، باید در مراکز ماده ۱۵ بستری شوند. هم اکنون ۸۵ مرکز ماده ۱۵ در استان قرار دارد، اما متأسفانه ظرفیتشان پر نمیشود.
