به گزارش شهرآرانیوز، در دنیای امروز که نوجوانان بیش از هر زمان دیگری در معرض وسوسه‌های بی‌پایان شبکه‌های اجتماعی و اعلان‌های تلفن همراه قرار دارند، کارشناسان راهکار‌هایی عملی برای بازگرداندن تمرکز و سلامت روان آن‌ها پیشنهاد می‌کنند.
تلفن‌های همراه هوشمند، برخلاف ظاهر بی‌ضررشان، دوستی وفادار برای ما نیستند. واقعیت این است که نسل جوان امروز با بحرانی روبه‌روست که یک دهه قبل حتی قابل تصور نبود: کاهش تمرکز، اختلال خواب و افت عزت‌نفس. صفحه‌نمایش‌ها خنثی نیستند؛ آن‌ها شکارچیانی هوشمندند که طراحی شده‌اند تا کاربر را همواره کنجکاو نگه دارند، بی‌آنکه چیزی واقعی و مفید به او بدهند.
این دیگر یک هشدار ساده نیست، بلکه اعلام جنگی است برای بازپس‌گیری ذهن از چنگال اعتیاد دیجیتال. در ادامه، هشت راهکار کلیدی ارائه می‌شود تا نوجوانان پیش از بیشترگرفتار‌شدن در دام الگوریتم‌ها، کنترل دوباره زندگی خود را در دست گیرند.
میز شام باید مکانی خنثی باقی بماند؛ جایی برای گفت‌و‌گو و ارتباط خانوادگی، نه مکانی برای سرک‌کشیدن به شبکه‌های اجتماعی. اتاق خواب پس از ساعت ۱۰ شب باید به جای گشت بی‌پایان در فضای مجازی، تنها محلی برای شارژ دستگاه باشد. توصیه می‌شود تلفن همراه به طور کامل از فضای اتاق خواب خارج شود، مثلاً داخل کشوی سالن گذاشته شود. این اقدام ساده، وسوسه دسترسی شبانه به گوشی را از بین می‌برد. مغز برای بازیابی انرژی نیازمند تاریکی واقعی است، نه نوری آبی و مصنوعی که از صفحه گوشی ساطع می‌شود.
صدای مداوم اعلان‌ها، بیشتر از آنکه ابزار اطلاع‌رسانی باشند، سیستم عصبی را به گروگان می‌گیرند. نوجوانان می‌توانند با مراجعه به بخش تنظیمات گوشی، تمامی اعلان‌های غیرحیاتی را خاموش کنند؛ از پیام‌های گروهی و لایک‌ها گرفته تا به‌روزرسانی بازی‌ها. تنها پیام‌های اضطراری یا تماس‌های خانوادگی باید باقی بمانند. این اقدام گوشی را از یک فرمانده پرهیاهو به ابزاری تحت‌کنترل کاربر تبدیل می‌کند و آرامشی عمیق در ذهن ایجاد می‌نماید.
ممنوعیت کامل شبکه‌های اجتماعی در بسیاری از موارد نتیجه معکوس دارد. به همین دلیل، پیشنهاد می‌شود دو بازه زمانی کوتاه، مثلاً ۱۵ دقیقه پس از مدرسه و ۱۵ دقیقه پیش از شام، برای استفاده از شبکه‌ها در نظر گرفته شود. استفاده از یک زمان‌سنج با صدای بلند ضروری است تا پس از پایان زمان، نوجوان بلافاصله برنامه‌ها را ببندد. هدف محرومیت نیست، بلکه مدیریت و محدودسازی است. این شیوه کمک می‌کند فرد درک کند نیاز واقعی‌اش به این فضا‌ها چقدر کمتر از عادتی است که برایش شکل گرفته است.
سؤال مهم در این مسیر این است: چه علاقه‌ها و استعداد‌هایی با غلبه صفحه‌نمایش‌ها از دست رفته‌اند؟ نوجوان می‌تواند دوباره سراغ آن‌ها برود؛ مثلاً اسکیت‌سواری، طراحی با مداد، یادگیری گیتار یا حتی خواندن یک رمان طولانی. سرگرمی‌های فیزیکی و خلاقانه باعث می‌شوند حضور فرد در لحظه افزایش یابد و ذهن از وابستگی به فضای مجازی فاصله بگیرد. وقتی شادی واقعی جایگزین شود، جاذبه صفحه‌نمایش به‌تدریج رنگ می‌بازد.
یکی از مؤثرترین تغییرات، جداکردن گوشی از تختخواب است. دستگاه باید شب‌ها در آشپزخانه یا راهرو شارژ شود، نه روی میز کنار تخت. یک ساعت زنگ‌دار ساده می‌تواند جایگزین شود تا نیاز به گوشی در صبح برطرف گردد. این اقدام هم کیفیت خواب را افزایش می‌دهد و هم وسوسه بیدارشدن نیمه‌شب برای چک‌کردن پیام‌ها را از بین می‌برد. شروع صبح بدون لمس فوری گوشی، به ذهن فرصت می‌دهد روز را با آرامش آغاز کند.
ابزار‌های داخلی گوشی یا برنامه‌های مسدودکننده می‌توانند نقش مهمی در کاهش استفاده ایفا کنند. نوجوانان می‌توانند برای شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها یا یوتیوب محدودیت‌های زمانی روزانه تعیین کنند. این محدودیت‌ها باید به‌اندازه‌ای باشند که کمی چالش‌برانگیز به نظر برسند. هنگامی که زمان تمام می‌شود، اپلیکیشن قفل خواهد شد و امکان تمدید وجود نخواهد داشت. این توقف اجباری به مغز کمک می‌کند از حالت استفاده خودکار خارج شود و بار دیگر ارزش دنیای واقعی را تجربه کند.
نوجوانان می‌توانند همراه دوستان خود چالش‌هایی ترتیب دهند. به‌عنوان نمونه، در اولین ساعت دورهمی تمام گوشی‌ها داخل یک جعبه قرار داده شوند. این کار باعث می‌شود تمرکز بر تعامل چهره‌به‌چهره بیشتر شود. انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی در طبیعت، بازی‌های رومیزی یا حتی آشپزی گروهی، نمونه‌هایی از تجربه‌هایی هستند که نیاز به گوشی را کاهش می‌دهند. چنین لحظاتی ثابت می‌کند ارتباط واقعی نیازی به واسطه دیجیتال ندارد.
محدودسازی امکانات گاهی آزادی بیشتری به همراه دارد. نوجوانان می‌توانند برای گوش‌دادن به موسیقی از یک دستگاه MP۳ قدیمی استفاده کنند یا برای مطالعه کتاب‌های الکترونیکی به سراغ کتاب‌خوان‌های ساده بروند. حتی نوشتن با خودکار و کاغذ می‌تواند تجربه‌ای متفاوت باشد. جایگزینی گوشی هوشمند با ابزار‌هایی که فقط یک کار را انجام می‌دهند، موجب کاهش حواس‌پرتی و افزایش تمرکز می‌شود.
اعتیاد به صفحه‌نمایش‌ها معضلی جهانی است، اما نوجوانان بیش از همه در معرض آسیب‌های آن قرار دارند. هشت راهکار ارائه‌شده نشان می‌دهد کنترل دوباره بر فناوری ممکن است. این مسیر نه به معنای حذف کامل تکنولوژی، بلکه بازتعریف رابطه با آن است. به گفته کارشناسان، اگر نوجوانان بیاموزند گوشی را در جایگاه ابزاری در خدمت خود قرار دهند، نه اربابی مسلط بر زندگی‌شان، می‌توانند هم از مزایای آن بهره ببرند و هم سلامت روان، تمرکز و آرامش خود را حفظ کنند.
منبع: فرارو