به گزارش شهرآرانیوز، باوجوداین، حضور زنان در سمت مدیریتی همواره محدود بوده و موضوعی جنجالی در فضای سیاسی ایران محسوب میشود. در این بین، همواره حضور زنان در کابینه دولت بهعنوان وعدهای انتخاباتی از سوی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مطرح شده است و دولت چهاردهم تا حدی به این موضوع مهم، عمل کرد.
زنان در تاریخ جمهوری اسلامی ایران، به خصوص در زمینههای مدیریتی و سیاسی، همواره سودای رسیدن به مسئولیتهای مهم را داشتهاند. در این راستا، معصومه ابتکار به عنوان نخستین زن که در سال ۱۳۷۶ بهعنوان رئیس سازمان محیط زیست در دولت محمد خاتمی منصوب شد، شروعکننده این مسیر در تاریخ سیاسی ایران محسوب میشود.
باوجوداین، نسبت تعداد زنان در پستهای مدیریتی وزارت هنوز در مقایسه با مردان بسیار کم است. براساس قانون برنامه ششم ۳۰درصد از پستهای مدیریتی کشور باید در اختیار زنان قرار میگرفت که از آن زمان تقریبا در هیچ دولتی که باید به این قانون پایبند میبودند، اجرا نشده است. بسیاری از بانوان فعال سیاسی، تمایل زیادی به ورود به عرصه مدیریت کلان دارند و این موضوع نشاندهنده تلاش آنها برای ایجاد تغییرات مثبت در جامعه است. اما چالشهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی همچنان بر سر راه آنها وجود دارد و این امر به تغییرات بنیادین در سیاستگذاریها نیاز دارد.
به وضوح دولت هشتسالهی دفاع مقدس، دولتی کاملا مردانه بود؛ دولتی که با لیستی ۲۳ نفره از وزیران به مجلس راه یافت و در حالی که تنها چهار زن در اولین دورهی مجلس بهعنوان نماینده به مردم خدمت میکردند، هیچگونه پست مدیریتی برای مشارکت زنان در نظر گرفته نشد تا این کار بر دوش هاشمی رفسنجانی قرار بگیرد. مردادماه ۶۸، زمانی که او بهعنوان رئیس جمهور انتخاب شد، اولین درخواست از سوی دخترش، فاطمه هاشمی رفسنجانی را دریافت کرد؛ درخواستی که اجراییشدن آن دو سال زمان برد، در نهایت به تأسیس «دفتر امور زنان» در نهاد ریاست جمهوری منجر شد. در جایی که شهلا حبیبی بهعنوان مشاور رئیس جمهور ایران، ریاست آن را بر عهده داشت. مسئولیتهای دیگری هم بودند که دولت سازندگی به حضور زنان در آنها رسمیت بخشید.
به همین دلیل، ریاست کمیتهی ملی المپیک به فائزه هاشمی رسید، مدیرکل بهداشت خانواده در معاونت بهداشتی وزارت بهداشت هم سهم فاطمه رمضانزاده شد و معصومه ابتکار نیز ریاست سازمانهای مردمنهاد زنان را برعهده گرفت. هرچند وزارتخانهها با وجود همهی این عناوین، باز هم تحت مدیریت مردان اداره میشد، مبدأ حضور بانوان در اداره امور کشور را باید همین زمان دانست. موضوعی که نتوانست رضایت زنان دولت سازندگی را به دست آورد، عدم حضور آنها در جلسات هیأت دولت بود.
اگرچه دولت سازندگی به منزله شروع حضور زنان سیاستمدار ایرانی در عرصه اجرایی کشور بود، دورهی اصلاحات جایگاه آنها را ارتقا داد. با پیروزی سیدمحمد خاتمی در انتخابات دوم خرداد ۷۶، در هفتمین دولت پس از انقلاب، فرصت مناسبی برای بانوان ایرانی در عرصههای دولتی فراهم شد. هرچند در فهرست وزرای او نام هیچ زنی مشاهده نمیشد، برای اولین بار دو صندلی در جلسات هیأت دولت به زنان اختصاص پیدا کرد. رئیس دولت اصلاحات در اولین اقدام، ریاست یکی از مهمترین سازمانهای دولتی را بر عهده یک زن گذاشت.
معصومه ابتکار، که پیش از این در دولت هاشمی حضور پیدا کرده بود، بهعنوان رئیس سازمان محیط زیست به کابینهی هفتم پیوست و کمی بعد، معاونت زنان ریاست جمهوری نیز به این ترکیب اضافه شد. خاتمی در حکمی که برای زهرا شجاعی نوشت، بر لزوم حضور او در جلسات هیأت دولت تأکید کرد تا به شعارهای انتخاباتی خود جامه عمل بپوشاند. دورهی دوم دولت اصلاحات هم با همان تعداد زنان در کابینه آغاز شد. با اینکه عملکرد شجاعی و ابتکار باعث ماندگاری آنها در مسئولیتهای خود برای یک دوره چهارساله دیگر شد، تغییرات جدیدی در فهرست اعضای کابینه صورت گرفت. به این ترتیب، دولتی که همواره بر اهمیت نقش زنان تأکید داشت و شرایط حضور آنها در کابینه را برای اولین بار فراهم کرده بود، هیچ زنی را بهعنوان وزیر انتخاب نکرد.
در مرداد ۸۴، در جلسه رأی اعتماد به وزرای دولت جدید، یک بار دیگر نام هیچ وزیر زنی در فهرست پیشنهادی دیده نمیشد. با این وجود معاونت سازمان محیط زیست به فاطمه واعظ جوادی سپرده شد تا این معاونت توسط زنان اداره شود.
اما دوره اول دولت محمود احمدینژاد با دوره دوم او تفاوتهای قابل توجهی داشت. پس از فراز و نشیبهای انتخابات ۸۸، احمدینژاد در اقدامی ناگهانی، مرضیه وحید دستجردی، سوسن کشاورز و فاطمه آجرلو را بهعنوان وزرای پیشنهادی بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و رفاه و تأمین اجتماعی به مجلس معرفی کرد. در این بین، تنها مرضیه وحید دستجردی موفق به کسب رأی اعتماد شد.
در تاریخ ۱۷ مرداد ۸۸، او به عنوان نخستین وزیر زن در تاریخ پس از انقلاب و سومین وزیر زن در تاریخ ایران، با ۱۷۵ رأی موافق، ۸۲ رأی مخالف و ۲۹ رأی ممتنع، به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب شد. انتخاب احمدینژاد به همین یک وزارتخانه محدود نشد. هرچند او فاطمه آلیا را برای جانشینی سوسن کشاورز معرفی کرد، با کنار رفتن آلیا، تعداد وزرای زن در کابینه دولت دهم افزایش پیدا نکرد. معاونتها، اما فرصت خوبی برای گزینههای مد نظر احمدینژاد بود. او نسرین سلطانخواه را به سمت معاون علمی و فناوری منصوب کرد تا تعداد زنان کابینه به دو نفر افزایش پیدا کند. همچنین، فاطمه بداغی بهعنوان معاون حقوقی رئیس جمهور انتخاب شد. به این ترتیب، دولت دهم توانست انتظارات زنان را تا حدودی برآورده کند.
حسن روحانی در دوران تبلیغات انتخاباتیاش به اندازهای از حقوق شهروندی صحبت کرد که بسیاری از افراد در انتظار تفاوتهای قابل توجه دولت او با دولتهای قبلی بودند.
این انتظار با جمله معروف او که «زنان نباید به داشتن یک وزیر زن راضی شوند» افزایش پیدا کرد و امیدها را برای معرفی حداقل پنج وزیر زن به مجلس بیشتر کرد. با این وجود پس از پیروزی او در انتخابات خردادماه، هیچ تغییری در ترکیب جنسیتی کابینه دیده نشد. در فهرست ۱۸ نفره وزرای روحانی، خبری از وزرای زن نبود و این بار نیز معاونت سازمان محیط زیست بود که بر عهده زنان گذاشته شد. معصومه ابتکار با بازگشت به صندلی خود در کنار شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و الهام امینزاده، معاون حقوقی رئیسجمهور و سپس لعیا جنیدی، باید جای خالی سیاستمداران زن ایرانی را پر میکردند.
با این وجود توجه به زنان در دولت یازدهم به همین سه سمت محدود نشد. در دنیای سیاست که همواره «اولین ها» بار معنایی خاصی دارند، انتخاب مرضیه افخم بهعنوان سخنگوی وزارت امور خارجه و پس از آن، سفیر ایران در مالزی، به حسن روحانی کمک کرد تا در بین دولتهای پس از انقلاب، جایگاه خاصی را به خود اختصاص دهد. همچنین دولت یازدهم با معرفی زهرا احمدیپور بهعنوان رئیس سازمان گردشگری، تعداد زنان کابینه خود را افزایش داد.
با تشکیل دولت سیزدهم و وعدههای شهید رئیسی، بسیاری این امید را پیدا کردند تا با هماهنگی دولت و دیگر ارکان قدرت، حضور زنان در دولت افزایش پیدا کند. به این موضوع در زمان دولت سیزدهم توجه نشد تا بتوان این دولت را مردانهترین دولت پس از دوره جنگ نامگذاری کرد. در این بین، معاونت زنان توسط انسیه خزعلی اداره شد و پست میانهی دستیار در پیگیری حقوق و آزادیهای اجتماعی نیز بر عهده سکینه ساداتپاد قرار داده شد.
یکی از مهمترین شعارهای مسعود پزشکیان، حضور زنان و اهل تسنن در مسئولیتهای کلیدی دولت بود. در همین راستا، او عبدالکریم حسینزاده را بهعنوان معاون توسعه روستایی، مناطق محروم و عشایر منصوب کرد تا حضور اهل تسنن در دولت را رسمیت بخشد و با انتصاب فرزانه صادق، اولین وزیر راه و شهرسازی زن در پیش و پس از انقلاب، زهرا بهروزآذر، شینا انصاری و فاطمه مهاجرانی بهعنوان اولین سخنگوی زن در دولتهای پیش و پس از انقلاب در پستهای کلیدی دولت، دولت چهاردهم را به دولت اولینها تبدیل کرد. در ردههای میانه نیز تاکنون زهره عالیپور، فائزه دولتی، صدیقه خزایی، نفیسه زارعکهن، نوشآفرین مومن واقفی تا به امروز زنان دولت چهاردهم را تشکیل میدهند. این در حالی است که براساس شنیدهها، باید منتظر نخستین حضور زنان در استانداری، با حضور حمیده زرآبادی بهعنوان استاندار قزوین باشیم تا بار دیگر این مهم به نام دولت چهاردهم ثبت شود و البته آنطور که گفته میشود، زرآبادی تنها گزینهی زن برای استانداریها نیست و در بعضی از استانهای دیگر هم گزینههای جدی زنان مطرح است.
منبع: جهان بانو