به گزارش شهرآرانیوز، دکتر جمیله علم‌الهدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی و همسر شهید آیت‌الله رئیسی امروز در سلسله‌نشست‌های اندیشه‌ای «فتح نو» با محوریت بازخوانی مسائل فرهنگی، اجتماعی و تمدنی با موضوع «زنان و جنگ» که با همکاری مؤسسه فرهنگی شهرآرا و صداوسیما در سالن صبا برگزار شد، اظهار کرد: سال شهادت رئیس‌جمهور شهید ما باید نقطه تأملی برای مرور خدمات بانوان به انقلاب اسلامی باشد، اما پرسش اصلی این است که آیا ادامه همین مسیر کافی‌ست یا نیازمند تحول بنیادین در رویکرد‌ها هستیم؟
وی ضمن اشاره به نقش محوری زنان در دوران جنگ و تربیت شهدا، تصریح کرد: زنان در چهل‌و‌چند سال گذشته در موضوعاتی کلیدی چون شهیدپروری، آموزش و مراقبت در بحران‌ها نقش‌آفرین بودند، اما این دستاورد‌ها نباید باعث سکون ما در تحلیل امروز و فردا شود. جامعه امروز با نشانه‌هایی جدید روبه‌روست که مستلزم بازاندیشی در نگرش نسبت به جایگاه زن است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی با طرح دو نگاه تاریخی نسبت به نقش زنان در جنگ‌ها، بیان کرد: در تاریخ، زنان غالباً موضوع غارت بودند نه عامل جنگ. چه در گذشته‌های دور، چه در نقل‌قول‌های قرآنی از زمان فرعون که گفته شد پسران کشته می‌شدند و زنان نگه داشته می‌شدند، نشان از نگاه ابزاری به زن دارد؛ زن به عنوان نیروی کار یا وسیله لذت، نه کنشگر اجتماعی. اما انقلاب اسلامی باید این نگاه را دگرگون سازد.
علم‌الهدی با مروری بر تاریخ پرمناقشه موقعیت زنان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، به فشار‌ها و تناقض‌هایی اشاره کرد که زنان با آن رو‌به‌رو بوده‌اند.
وی بیان کرد: زنان همواره در تلاش برای حفظ استقلال شخصی و اجتماعی خود بوده‌اند؛ گاهی در خانواده، گاهی در اجتماع. جنبش‌های زنان نیز از دل همین تلاش‌ها برخاسته‌اند. اگرچه خشونت خانگی پدیده‌ای واقعی است، اما نگاه امروز ما به آن باید دقیق‌تر باشد. بسیاری از زنان از حمایت خانواده برخوردارند، اما فضای اجتماعی و رسانه‌ای سعی دارد آنان را نسبت به خانه بی‌اعتماد کند.
علم‌الهدی با تحلیل تاریخی از انقلاب صنعتی، انتقال زنان از خانه به خیابان‌ها و کارخانه‌ها را ناشی از پیوند میان سوسیالیسم و لیبرالیسم دانست که هر دو در بهره‌کشی از نیروی کار زنان اشتراک داشتند.
وی با نقد نگاه رقابتی در ساختارهای اقتصادی و سیاسی امروز، گفت: زنانی که پیش‌تر از خشونت در خانه شکایت داشتند، حالا در محیط‌های صنعتی با خشونت سازمان‌یافته رو‌به‌رو هستند. امنیت وعده‌داده‌شده توسط دولت‌ها نیز محقق نشد.زنان برای ورود به عرصه‌های مردانه ناگزیر به پذیرش خلق‌و‌خوی مردانه شده‌اند. اگر زنی وارد رقابت بر سر قدرت و ثروت شود، از ویژگی‌های زنانه خود دور می‌افتد و مردانه عمل می‌کند. در حالی که روحیه زنانه، مبتنی بر یاری، فداکاری و حمایت است؛ خصلت‌هایی که بنیان خانواده را حفظ می‌کنند.
همسر رئیس‌جمهور شهید با انتقاد از ساختارهای اداری و سیاسی موجود افزود: در ساختارهای کنونی، زنان یا جایی ندارند یا مجبور می‌شوند برای حضور، تغییر ماهیت دهند. ساختار‌ها به‌جای اینکه متناسب با روحیه و ویژگی‌های زنانه شکل بگیرند، آنان را مردانه می‌سازند.
علم‌الهدی در ادامه به تحلیل سه رکن قدرت یعنی شخصیت، مالکیت، ساختار و در نهایت ایدئولوژی پرداخت و خاطرنشان کرد: زنان باید در هر چهار رکن، جایگاهی واقعی و متناسب با ظرفیت‌های خود داشته باشند.
این استاد دانشگاه در این زمینه به آیات قرآن نیز استناد کرد و گفت: دسترسی زنان به منابع مالی و قدرت، یکی از کلیدهای اصلی توانمندسازی آن‌هاست که در قرآن تأکید شده است. مانند اینکه در قرآن گفته شده اگر مهریه زنی به اندازه قنطار بود نباید از آن گذشت یا در موضوع نفقه و مهریه زنان که آمده و بر آن تأکید شده است. این مسائل در قوانین جمهوری اسلامی ایران نیز به اندازه کافی کار شده است، اما متأسفانه مشکل آنجاست که در سازوکار بازار و کسب‌وکار، اخلاق حاکم بر منفعت‌طلبی است و متناسب با روحیه فطری زنان نیست.
علم الهدی با تکیه بر مفهوم «نظام» در اندیشه اسلامی گفت: نظام اسلامی پیونددهنده دین و سیاست است. زنان نیز باید در این نظام حضور فعال داشته باشند. باور اینکه زن فقط باید در خانه باشد یا صرفاً از خانواده مراقبت کند، با تعالیم قرآنی هماهنگ نیست. نمونه بارز آن حضرت مریم(س) است.
وی با بازخوانی سوره مریم گفت: حضرت مریم، برخلاف کلیشه‌های رایج، بانویی مستقل، مقاوم، و مسئولیت‌پذیر است. وقتی جامعه از او می‌پرسد چرا چنین کرده‌ای، نمی‌گوید چون خواهر فلانی هستم، بلکه می‌گوید خودم اهل فحشا نیستم. این نشان از استقلال شخصیت زن در قرآن دارد. مهم‌تر اینکه از آن پس، عیسی(ع) را با نام پسر مریم می‌شناسیم نه بالعکس.
وی حضرت آسیه و حضرت خدیجه(س) را نیز از الگو‌های مؤثر برای بازتعریف نقش زنان در انقلاب اسلامی دانست و گفت: بازخوانی نقش زن در قرآن، احادیث و تاریخ اسلام، یک ضرورت است. اگر حضرت خدیجه(س) با ثروت و حمایت اجتماعی خود پشت پیامبر(ص) نمی‌ایستاد، پیشرفت اولیه اسلام ممکن نبود.
در پایان این نشست، علم‌الهدی با اشاره به سه رویکرد مهم در حوزه تعاملات اجتماعی و تربیتی شامل طبیعت‌گرایی، فطرت‌گرایی و برساخت‌گرایی، تأکید کرد: ما به رویکردی نوین نیاز داریم؛ رویکردی که ضمن احترام به فطرت، زن را موجودی مسئول، کنشگر و اثرگذار در جامعه بداند، نه همچون طبیعت‌گرایی که زن را منفعل می‌بیند و نه همچون برساخت‌گرایی صرف که نقش زن را فقط تابع ساختارهای اجتماعی می‌داند.
او نقش نهاد‌های باورساز مانند رسانه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها را در تثبیت یا تغییرباور‌های جنسیتی بسیار مهم خواند و گفت: قدرت اصلی امروز، نه در سیاست و اقتصاد، بلکه در دست نهاد‌هایی است که باور‌ها را شکل می‌دهند. زنان باید در این حوزه پیشگام و اثرگذار باشند، نه صرفاً مصرف‌کننده باور‌های تحمیل‌شده.
روایت زنان از جنگ مهم‌تر از اسلحه است
فاطمه محمدزاده، رئیس هیئت‌مدیره خانه مطبوعات خراسان رضوی، نیز درخصوص این نشست گفت:«فتح نو» نخستین نشست از سلسله‌نشست‌های بانوان با موضوع «زنان و جنگ» است که با سخنرانی دکتر جمیله علم‌الهدی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی و فعال و پژوهشگر حوزه زنان و جامعه برگزار شده است.
وی بیان کرد: ما معتقدیم جنگ فقط با اسلحه نیست، بلکه روایت جنگ مهم‌تر است و زنان به عنوان ستون‌های اصلی جامعه، روایتگران این موضوع هستند.
