با جست‌وجویی ساده در میان آگهی‌های سایت‌های آگهی و صفحات اجتماعی مجازی با خریداران و فروشندگانی روبه‌رو می‌شوید که وجه اشتراک همه آن‌ها تصاویری از گیس‌های بافته یا دسته‌شده‌ای است که برای فروش یا خرید آگهی آن را داده‌اند.
الهام مهدیزاده - «راسته کار ما تینیجرهاست. مو فقط موی تینیجری - حدود‌های ۱۵ تا ۲۰ سال- واقعا این مو حرف نداره. اصل موی جون‌دار و شلاقی رو فقط همین سن و سالا دارن. بقیه بس که حرص و جوش می‌خورن یا اگه خیلی بی‌غم هستن رنگ می‌کنند موی زبر و شکننده دارند که با یک اتو کلا مو تو دست آدم می‌مونه... گفتم اگه تینیجری سراغ داری که مو‌های بلندی داره و می‌خواد کوتاهی مردانه بزنه به من خبرش بده...» قرار بود مو بفروشیم. با سارا از پیجی که در اینستاگرام در مورد اکستنشن دارد قرار می‌گذاریم، اما از همان اول و با دیدن موها، توی سرمان می‌زند که؛ «این مو به درد نمی‌خوره، جون‌دار نیست و...» چشم‌هایش هنگام وصف مو‌های خوبی که خواهان دارد، برق می‌زند. وقتی حرف می‌زند زیاد دست‌هایش را تکان می‌دهد. انگشت‌های کشیده و ناخن‌های لاک زده‌اش زیر نور سالن بالا و پایین می‌رود تا با آب و تاب به ما بفهماند چه مدل مویی را می‌خرد؛ «آره عزیزم... این سن و سال نه مو رنگ شده که جسمش از بین بره و نه خیلی خشک و بی‌جون شده...» در آخرین جمله‌های که به ما می‌گوید کمی همدردی پنهان دارد؛ واقعا قدر بیست سالگی‌مون رو ندونستیم... نه تقویتی، نه ماسکی، نه ...» این روایت‌هایی است از خرید و فروش‌هایی که به تار مویی بند است.
روایت اول «خرید مو»
ماجرا از گپ و گفت یک جمع زنانه شروع شد. صحبت یکی از دختران جمع همه را به سکوت نشاند تا او متکلم وحده باشد: چند ماهی بود که پیش یک آرایشگر می‌رفتم و به قول خودش مشتری‌اش بودم. این‌بار پیشنهادی برای تغییر و تحول داشت؛ «دختر جان تو نمی‌خوای یک‌کم تغییرکنی... خسته نشدی از این قیافه ثابت!» حرف‌هایش همین‌طور پر از ایراد‌های ظاهری بود. انگار همه عیب‌های عالم در جغرافیای صورتم نقش بسته بود و او همه را یکجا پتک کرده بود تا به سرم بکوبد؛ «مردم هر روز یک مدل مو می‌زنند. یک مدل رنگ... تو همین جوری وایستادی که چی بشه؟ اصلا این موها رو بلند می‌خوای چه‌کار... توی این هوای گرم ... وای خدایا این تیرماه که حسابی حال همه رو می‌گیره با این گرمی هوا... من موندم تو چطوری زیر این روسری این مو‌های بلند رو تحمل می‌کنی... یک مدل کوتاهی جدید و خاص آمده... خیلی قشنگِ... به صورتت هم خیلی میاد..»
جملاتش خریدار نداشت تا آنکه پای پول به میان آمد؛ آن دختر ادامه داد: «آرایشگر حاضر بود ۶۰۰ هزار تومن برای خرید مو بپردازد».
همین یک جمله کافی بود تا برای پیدا کردن سوالاتی که در ذهنم آمده بود دست به کار شوم.
معامله مو و ناز خریدار
با جست‌وجویی ساده در میان آگهی‌های سایت‌های آگهی و صفحات اجتماعی مجازی با خریداران و فروشندگانی روبه‌رو می‌شوید که وجه اشتراک همه آن‌ها تصاویری از گیس‌های بافته یا دسته‌شده‌ای است که برای فروش یا خرید آگهی آن را داده‌اند. گیس‌های بافته شده برای فروش باید بالای ۷۰ سانتی‌متر باشد و از نظر حجم نیز همه آگهی دهندگان خواستار آن هستند که حجم پُری داشته باشد. برخی از افرادی که آگهی داده‌اند قواعد و قوانین زیادی برای معامله در نظرگرفته‌اند مثلا موها باید سرچین باشد و اگر موخوره داشته باشد تمام موخوره آن گرفته شده باشد مو کاملا سالم باشد. بیشتر خریداران موی بدون رنگ می‌خواهند و در آگهی‌های خود نوشته‌اند ترجیحا موی بدون رنگ.
فروشنده‌ها هم زیادند. فروشندگان عکسی از یک گیس بافته یا نمایی باز از پشت سر مو‌های مورد معامله و فروش را در این سایت‌ها گذاشته‌اند و زیر آگهی خود قیمت زده‌اند. حدود قیمت‌های که فروشندگان زده‌اند از ۶۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و پانصد هزار تومان است.
با شماره تماسی که یکی از آگهی‌دهندگان گذاشته بود برای فروش مو تماس می‌گیریم. این خریدار مو، همان اول تماس خط و نشان‌هایی برای خرید موی ما می‌کشد؛ «اگر فروشنده واقعی هستی توضیح بدم. اما اگه زنگ زدی فقط قیمت بگیری یا اینکه بعد حرف زدن می‌خواهی پشیمان بشی همین اول بگویم که من وقت این کار رو ندارم. مشتری برای فروش زیاده.» همه شرط و شروطی که می‌گذارد را می‌پذیریم و با این شرایط سر صحبتمان برای معامله مو باز می‌شود.
حرف‌هایش را با چند سؤال شروع می‌کند؛ «موهات چقدر؟ زیر ۷۰ سانت که سرچین نشده باشه رو نمی‌خرم.» با جواب مثبت ما وارد مرحله بعدی سؤالات می‌شویم؛ «چقدر پره؟ حجم داره یا نه؟ ببین بعضی‌ها مو‌های وز و حالت‌دار دارند که این مدل مو اصلا به درد نمی‌خوره، چون حجمی که دارد حجم واقعی مو نیست. من فقط برای اکستنشن خرید دارم و این موها قراره برای شاخه‌های اکستنشن استفاده بشه. اگه موت وز و حالت داره باشه کسی نمی‌خره. من فقط مو‌های صاف رو می‌خرم...»
بعد همه این حرف‌ها یک شرط دیگر هم می‌گذارد؛ «ببین من باید موها رو ببینم. اما گفتم، چون مشتری برای فروش مو زیاد شده ترجیح می‌دم اول عکس و فیلمی از موهات برام بفرستی... یک عکس ساده و از پشت سر بگیر... یک فیلم ۱۰ ثانیه‌ای هم از پشت سر بگیر و با دست موهات را تکون بده تا مشخص بشه چقدر حجم داره...»
یک نفر دیگر از آگهی‌دهندگان هم شرط سن گذاشته و گفته؛ «فقط تینیجر‌ها پی‌ام بدن»
سود‌های میلیونی
بعضی از آرایشگر‌ها از بازار خرید و فروش مو ناراضی اند. مریم خانم از آن آرایشگر‌های تقریبا باسابقه است. او می‌گوید؛ «فکر می‌کنی این گیس‌هایی که با آن گل‌های موی شینیون درست شده یا همان گیس‌هایی که لابه‌لای مو‌های بعضی از مشتری‌هایی که موی کم پشتی دارند کار می‌شود از کجا آمده؟ همه از همین مو‌هایی است که بعضی از خانم‌ها کوتاه می‌کنند. بعضی از آرایشگاه‌ها میگن. بعضی‌ها هم نمیگن؛ با این بهانه که مشتری که کوتاه می‌کنه اون مو دیگه بدردش نمی‌خوره! البته هر مویی به درد اکستنشن نمی‌خوره. باید مو حتما بلند باشه. وقتی آرایشگر قراره کوتاه کنه با یک کش موها را دسته و مرتب می‌کنه تا بعد کوتاهی از هم نریزه. یک‌کم به مو‌های دسته کرده هم کراتینه می‌زنه- ماده‌ای برای صاف و براق شدن- تا جِلوه داشته باشه. فکر کن یک دسته موی صافِ شلاقی براق، خوب معلومه که مشتری‌هایی که برای اکستنشن سالن میرن، با یک نگاه این موها رو انتخاب می‌کنن.»
مریم حرف‌هایش را با گذشته‌ای نه چندان دور گره می‌زند؛ «تقریبا چند سالی است که شینیون – یک مدل آرایش مو- مد شده بود و همه از این موها برای درست کردن گیس‌ها یا گل‌های مویی که لابه‌لای شینیون می‌زدن، استفاده می‌کردند. الان مدل‌های آرایش مو دو دسته شده یا مو‌های بلند و صاف و یکدست، یا کوتاه کوتاه... موی بلند هم هرکسی نمی‌تونه داشته باشه و بعضی‌ها مو‌های کم پشتی دارند که بلند نمی‌شود. به خاطر همین یه مدتِ که اکستنشن زیاد شده... برای خریدار‌ها هم بد نیست. یک شبِ میشه مو‌های بلند و صاف با رنگ دلخواه داشت بدون اینکه دردسر‌های رنگ شدن رو بکشی»
مریم حرف‌هایش را با مزنه قیمت‌ها و سود‌های خرید و فروش مو این‌طور ادامه می‌دهد؛ «از این موها چه سود‌هایی که نمی‌کنن. هرچند تار مو را یک شاخه می‌کنن و کم کمش ۸۰۰۰ تومان می‌فروشن. برای یک اکستنشن هم بسته به اینکه مشتری چقدر خودش مو داره و اندازه موهایش چقدره قیمت‌ها فرق می‌کنه. اما حدودا ۱۲۰ تا ۱۵۰ شاخه مو استفاده میشه. برای هر دسته مویی که شاخه اکستنشن درست می‌کنن اون جوری که شنیدم بیشتر از یک میلیون سود می‌کنن. البته مردم هم الان با این شبکه‌های مجازی زرنگ شدن و خیلی کم پیش میاد اونی که مو‌های بلند و پری داره برای کوتاهی، موهاش رو نفروشه... الان هم فروشنده زیاد شده هم خریدار... یک بازار برای مو»
گیس بافته و نبافته خریداریم
آگهی‌های سایت‌های آگهی مصداق همان مثل از شیر‌مرغ تا جان آدمیزاد است. انواع گیس بافته، نبافته، رنگ شده و هایلایت با شماره‌هایی کد‌بندی شده است. در شبکه‌های مجازی اجتماعی اینستاگرام هم تبلیغات خرید و فروش مو و انواع موها برای اکستنشن زیاد است. برای جزئیات بیشتر به عنوان خریدار با یکی از آگهی‌دهندگان تماس می‌گیریم. صدای ظریفی از پشت تلفن جواب‌گوی ماست.
قیمت‌هایی که برای هر شاخه – هر چند تار مو یک شاخه اکستنشن حساب می‌شود- می‌دهد بر اساس نوع و نژاد فردی که موهایش قیچی شده متفاوت است؛ «خانمم چه جنسی می‌خوای؟» برای آنکه جوابمان را بگیریم، سراغ جنس‌های مویی که دارد را از خودش می‌گیریم.
-شما چه مدل جنس‌هایی داری؟ چون برای اکستنشن می‌خواهم هر جنسی را نمی‌خواهم بخرم.
واردکننده مو
با این صحبت‌ها فروشنده تصورش از ما یک خریدار حرفه‌ای است و در ادامه جنس‌های مویی که دارد را با آب و تاب فراوان از پشت تلفن این‌طور توضیح می‌دهد؛ «من، چون خودم واردکننده مو هستم انواع مو‌های طبیعی رو دارم. الان تو سالن انواع موی ترک، ازبک، برزیلی دارم. بعضی‌ها میگن موی هندی و چینی هم دارند، اما بهت بگم که بهترین مو‌هایی که برای اکستنشن استفاده می‌کنند همین مو‌های ترک، ازبک و بزریلی است.» با یک مکث کوتاه و در حد نفس تازه کردن حرف‌هایش را با سؤالی این‌طور ادامه می‌دهد؛ «آرایشگاهی که رفتید به شما چه مدل مویی را برای اکستنشن پیشنهاد داده است؟»
از بین گزینه‌هایی که گفته بود موی طبیعی ترک را انتخاب می‌کنیم. دلیل انتخابمان شاید در نگاه نخست همان قانون نانوشته تعریف‌هایی است که در بازارِ خرید و فروش از کالا‌ها و اجناس ترک می‌شود؛ «آرایشگاه پیشنهاد خوبی به شما داده. واقعا موی ترک جنسش عالیه. حرف نداره... بعضی از این موها فقط یک کم حرارت ببینه کلا می‌سوزه. از بس جنسش خرابه نمیشه اتو یا بابلیس کرد. موی ازبک هم بد نیست، اما خوب موی ازبک و برزیلی وز داره و یک مدت که بگذره اون صافی و قشنگی‌اش میره. کسی هم برای اکستنشن از این موها زیاد خرید نمی‌کنه. اما موی ترک واقعا عالیه... صاف شلاقی.»
با یک خنده در لحن کلامش ادامه می‌دهد؛ «مو‌های ترکی که دارم گرون‌تره. ولی ارزش داره»
سارا ادامه حرف‌هایش با سایز فعلی موها و وضعیت آن‌هاست؛ «چون گفتید موهات کم پشتِ و تا روی شانه‌اتِ حداقل ۱۵۰ شاخه موی طبیعی برای اکستنشن باید بخری. هر شاخه‌ای مو ۹ هزار تومان است. برای یک سر معمولاً ۱۵۰ شاخه لازم هست. البته بیشتر هم می‌تونید استفاده کنید، اما معمولی‌اش همان ۱۵۰ تاست.»
آدرسی که برای سالن فروش مو‌های طبیعی می‌دهد در محدوده ایرج میرزاست و می‌خواهد رأس همان ساعت آنجا باشیم. دلیلش هم تعداد زیاد مراجعه کننده است؛ «این روز‌ها اکستنشن زیاد شده؛ و مو‌هایی که من دارم هم جنسنشان واقعاً خوبه. الان یک سری موی ترک جنس عالی خودم از ترکیه آوردم. برای ترمیم اکستنشن هم نگران نباش. اگه دوباره خواستی از همین مدل مویی که برای اکستنشن انتخاب کردی ببری رو دارم و می‌تونی بدون هزینه دوباره قسمت‌هایی که خراب شده را ترمیم کنی.»
آدرس را که می‌نویسم فکر می‌کنم آنچنان که خریدوفروش‌های موی طبیعی در فضای مجازی و سالن‌ها رونق دارد اظهاراتی نیز در عواقب آن سوی تارمو‌های فروخته وجود دارد. به زعم کارشناسان اجتماعی فروختن موی سر برای زنان که جزئی از وابستگی‌های روحی روانی آنان برای زیبایی است، زنان را درگیر افسردگی پس از فروش می‌کند.
از سوی دیگر اتحادیه‌های آرایش و پیرایش هستند که خرید و فروش مو را غیرقانونی می‌دانند و مهرتائیدی برای این کار نداده‌اند. علوم پزشکی‌ها هم هر زمان در معرض سئوال خبرنگاران برای این نوع خرید و فروش‌ها قرار گرفته‌اند تاکیدشان غیربهداشتی بودن و آسیب‌هایی است که به مو وارد می‌شود.
