مینو ارجمند| شهرآرانیوز؛ هیئت ها از همان قدیم هم نقشی اساسی در تعاملات اجتماعی داشته اند و تنها محل برگزاری مجالس شادی و عزا نبوده اند. از حل مشکلات اقتصادی گرفته تا احوال پرسی و عیادت از هیئتی ها و بچه محل ها. هرچند بسیاری جلودار هیئت های مذهبی را بیشتر مردان می دانند، اما در شهر ما هیئت های زیادی هستند که زنانه راه اندازی شده است و زنانه نیز فعالیت می کنند. یکی از آن ها هیئت خیمه الرجا است که شش سال از آغاز فعالیتش می گذرد.
خمیةالرجا به معنای خیمه امید است که به همت تعدادی از بانوان در یکی از محله های مشهد فعال شده است. در این هیئت، علاوه بر مراسم جشن و عزاداری در مناسبت های مختلف، به ویژه ایام محرم، برنامه های تربیتی برای نوجوانان، به ویژه دختران، برگزار می شود. بانوان این هیئت تلاش کرده اند مشکلات محله را نیز با همکاری یکدیگر و پیگیری از مسئولان حل کنند. با نزدیک شدن به ماه محرم، سری به این هیئت زدیم تا بیشتر با جزئیات فعالیت های آن آشنا شویم.
قرار دورهمی را در خانه یکی از اهالی می گذاریم. همه خانم های فعال و نقش آفرین هیئت قرار است بیایند و از کارهایی بگویند که طی این سال ها انجام داده اند یا در آینده انجام خواهند داد. جالب اینکه هرکدام از بانوان اینجا مسئولیتی در هیئت دارند؛ از امور مالی گرفته تا هماهنگی، اجرا و آشپزی. دختران نوجوان نیز به عنوان خادم، در هیئت نقش آفرین هستند. در برنامه های مختلف هیئت، حدود ۳۰۰ نفر از بانوان با دخترانشان مهمان هیئت می شوند و برنامه به جشن ختم نمی شود، بلکه با مشارکت اهالی، شامی هم برای مراسم پیش بینی می شود، شامی که خود اهالی هزینه های آن را می دهند و خودشان هم آن را می پزند. اما ماجرا فقط به اینجا ختم نمی شود، بلکه آموزش نکات تربیتی، دینی و پرورشی برای دختران نوجوان و بانوان جوان نیز با حضور استادان برقرار است.
جلسات هیئت به جای اینکه بخواهد در مسجد یا حسینیه برگزار شود در خانه اهالی پاگرفته و چه بهتر از اینکه خانه معطر به عطر روضه شود. در میان خانه های این شهرک که به شهرک شیرین معروف است و پشت بازار حافظ قرار دارد، خانه خانم بجستانی جادارتر و بزرگ تر است. البته که باید بگوییم منزل خواهر شهید هادی سزاوار بجستانی از شهدای دفاع مقدس است. صدیقه خانم، به گفته بانوان هیئت، همیشه همراه برنامه هاست و هر زمان لازم بوده، منزلش را در اختیار قرار داده است. خودش می گوید: ما همه به عشق امام حسین(ع) دور هم جمع می شویم و چه بهتر از اینکه من خانه ام را در اختیار چنین برنامه هایی بگذارم؟بعد به قابی اشاره می کند روی دیوار که عکس برادر شهید و پدر و مادر مرحومش در آن نقش بسته است. «مطمئن هستم آن ها از اینکه این خانه میزبان یک هیئت عزاداری برای محرم به عشق امام حسین(ع) شده است خوش حال هستند و دعایم می کنند.» صدیقه خانم اگر خودش هم نباشد کلید خانه را به همسایه ها می دهد تا جلسات را در خانه برگزار کنند، اما از آنجایی که پایه های ثابت هیئت است هرطور شده خودش را می رساند.او یکی از مهم ترین فعالیت های این هیئت را توجه به نکات تربیتی و آموزشی به بانوان و دختران نوجوان بیان می کند و این اتفاق را عاملی مؤثر در آشنایی بیشتر با مسائل تربیتی، حجاب و ائمه اطهار(ع) می داند. ناگفته نماند که همسر خانم بجستانی؛ آقای صادقی، هم در همراهی این هیئت بسیار فعال است. او پدرانه و دلسوزانه در این هیئت فعال است.
از آنجایی که برنامه ها باید اصولی پیش برود، در این هیئت مریم عاقلی نیک مسئولیت مدیریت اجرایی و هماهنگی را بر عهده دارد و این کار سنگین را با همراهی دیگر زنان محله انجام داده است. فعالیت های اجرایی او به هیئت و برنامه های آن محدود نمی شود و کمر همت به حل دیگر مشکلات هم بسته است.
او می گوید: فعالیت های هیئت در این منطقه باعث شده است برخی برنامه های مذهبی و تربیتی که معمولا در مساجد برگزار می شود، به خانه ها و حتی بوستان های کوچک محله راه پیدا کند. یکی از اتفاقات خوب ناشی از این هیئت، همراهی دختران نوجوان با مادرانشان است.
در شرایطی که بسیاری در تربیت دختران نوجوان خود با مشکل مواجه هستند، ما دختران خود را با اطمینان به برنامه های تربیتی می سپاریم. حضور در چنین فضاهایی ارزشمند است و قطعا نتایج مثبتی به همراه دارد.مریم خانم گلایه هایی هم دارد. از نبود مسجد، نانوایی و مدرسه می نالد و می گوید: با وجود پیگیری های زیاد از سازمان های ذی ربط، هیچ کمکی برای ساخت مسجد یا حسینیه یا یک مجتمع فرهنگی تربیتی یا یک مدرسه نشده است. زمین وقفی اینجا زیاد است ولی ظاهرا نیت واقف هیچ یک از نیازهای ما نیست؛ حتی نانوایی!
مسئولیت امور مالی هیئت خیمه الرجا به عهده الهه جلاییان است، او ۳۴ سالی می شود که این مسئولیت را برعهده دارد و کاملا مردمی خرج و مخارج هیئت را تأمین و جمع وجور می کند.الهه خانم می گوید: اعتقاد ما در این هیئت این است که مخارج از ارادت مردم به ائمه(ع) می رسد و صاحب مجلس نمی گذارد که کم و کسری باشد. شکر خدا همیشه هم هزینه ها رسیده و لنگ نمانده ایم. هیچ وقت درخواست کمک به اداره ها یا نهادها و مسئولان نداده ایم، اما خب این هیئت در مناسبت های مختلف برنامه دارد و اعضای ثابت آن حدود ۲۶۰ نفر هستند، اما از آنجایی که همیشه تأکید به پذیرایی در خور و شایسته از مهمانان سفره امام حسین(ع) داریم به پشتوانه مالی قوی نیاز داریم که امیدوارم خیرانی بیایند و گوشه ای از کار ما را بگیرند؛ چراکه این فعالیت فقط یک روضه و مجلس عزا نیست بلکه حرکتی است برای رشد دینی مردم محله. اگر آن ها پای کار بیایند برنامه ها رنگ و بوی بهتری خواهد گرفت.ناگفته نماند که خانم های عضو هیئت در مناسبت ها و برنامه ها علاوه بر مشارکت یدی، مشارکت مالی هم دارند و هرکدام به اندازه توان سهمی می گذارند.
به قطع طعم غذای نذری برای شما هم تجربه ای است و قبول دارید که یکی از آدم های مؤثر در هر هیئتی آشپز آن است. اینجا این مسئولیت را الهام محمدی بردوش دارد که به گفته دیگر بانوان، دست پختش معرکه است. او می گوید: از زمانی که ازدواج کردم هم زمان با محرم، غذا می پختم و همسرم برای هیئت های عزاداری می برد ولی حالا چند سالی است که برای مراسم های هیئت خودمان غذا می پزم. اهالی هم لطف دارند و از دست پختم تعریف می کنند، ولی هردفعه تا غذا آماده شود و پذیرایی تمام، استرس دارم که نکند خراب شود، البته که دیگ را به خود صاحبش می سپارم و همیشه برکت کرده است.خانم محمدی و همسرش برای پذیرایی این هیئت صبورانه و مخلصانه فعالیت می کنند، همسرش آقای لزگی که پسرعموی شهید هم است برای خرید اقلام موردنیاز و پخت غذای هیئت همیشه آماده است .ناگفته نماند که خانم محمدی حواسش همیشه به بچه های هیئت هست و برای جلسه ها و دورهمی ها هم همیشه سعی می کند دست پر بیاید.
حرف از نوجوانان که می شود با پریا صفرنژاد و مهرآسا بیانی، دختران نوجوان چهارده ساله ای که در هیئت فعال هستند هم صحبت می شویم. آن ها به گفته خودشان به عشق امام حسین(ع) به این هیئت آمده اند.آن ها به عنوان مسئول خادم های نوجوان فعال هستند و به امور پذیرایی و دعوت از بانوان محله برای حضور در مراسم های مختلف می پردازند. ضمن اینکه به دلیل مشغله مادران در زمان برگزاری برنامه های خیمه، هوای دختران کوچک تر را دارند و حواسشان به آن هاست.پریا با بیان اینکه مشتاق خدمت به مردم در برنامه های هیئت است، می گوید: این طور فعالیت ها را دوست دارم چون تأثیرات مثبتی در زندگی آدم دارد. نه تنها فعالیت در این هیئت، مشکلی در درس هایم ایجاد نکرده، بلکه احساس می کنم عشق به امام حسین(ع) باعث شده است تا بهترین نمرات را بگیرم.مهرآسا هم یکی از مهم ترین اثرات حضور در این هیئت را آشنایی بیشتر با ابعاد مختلف حجاب و اهمیت آن در کنار انجام کارهای هیئت به عشق امام حسین(ع) می داند و می گوید: همیشه دوست داشتم به مردم کمک کنم و حالا با حضور در این هیئت و ارائه خدمات به بانوان و دخترانی که در مراسم ها شرکت می کنند، به این آرزویم رسیده ام.
حتما شما هم قبول دارید که هر هیئتی یک پای ثابت می خواهد که همه را دور هم جمع کند و هرجا بقیه کم آوردند، بلندشان کند و بگوید بروید جلو، من پشتتان هستم! یکی که اگر لازم شد، یک جایی برای زنده ماندن هیئت، دستبندش را دربیاورد و بگذارد وسط، مثل کاری که «روشنا رستمی» برای هیئت خیمه الرجا کرد.
او که با دغدغه وارد این مسیر شده و هیئت را راه اندازی کرده است از فعالان حوزه رسانه و پژوهشگر حوزه زنان است و سال ها به آسیب شناسی و تلاش برای حل مشکلات و مباحث حوزه زنان پرداخته است درباره شروع فعالیت هیئت می گوید: ساکن این محله نیستم ولی وقتی با این محله آشناشدم و دیدم که نه تنها مسجد و مدرسه حتی امکاناتی مانند نانوایی ندارد و از نظرامنیتی هم شرایط خوبی برای زنان و به خصوص دختران نوجوان ندارد، تصمیم گرفتم خودجوش وارد شوم و اقدامی مؤثر انجام دهم. البته که مردم اینجا هم خالصانه برای اهل بیت(ع) قدم برمی دارند.
او که سال ها پیش، چند روز مانده به شروع ماه محرم، هیئت خیمه الرجا را با کمک بانوان محله راه انداخته است، می گوید: ارتباط پررنگ میان مادران و دختران نوجوان محور اصلی فعالیت هیئت خیمه الرجاست. ضمن اینکه روابط همسایه ها بعد از تشکیل هیئت بیشتر شده و هوای هم را بیشتر دارند.
این هیئت فقط یک تشکل مذهبی تربیتی نیست، بلکه باعث شده در ارتقای شرایط زندگی مردم این منطقه نیز اثرگذار باشد. درطول این مدت، علاوه بر برگزاری مراسم جشن و شادی و مراسم عزاداری در ایامی مانند محرم و صفر، سعی می کنیم نکات مهم تربیتی را هم به دختران نوجوان آموزش دهیم. ما دخترانی در این هیئت داشتیم که نگاه مثبتی به حجاب و نوع پوشش خود و برخی مسائل دینی خود نداشتند، اما حالا بیشتر از گذشته به این مقوله توجه می کنند. هم به پوشیدن چادر علاقه مند شده اند و هم دوستان خود را به این موضوع ها توصیه می کنند.
رستمی با اشاره به اینکه نقطه قوت هیئت، زنانه بودن آن است، می گوید: مادر نجیب دختر نجیب و مادر شجاع دختر شجاع پرورش می دهد، مادر در کنار مدیریت و برنامه ریزی در خانواده، نقش مهم تربیتی در خانواده ایفا می کند و نوع نگاه او باعث رشد دیدگاه های مختلف در فرزندان به ویژه دختران می شود.
او درباره اقدامات هیئت برای حل مشکلات محله می گوید: ما برای ساخت مسجد، مدرسه و نانوایی پیگیری هایی داشتیم و نتیجه پیگیری هایمان این بود که زمین مناسبی برای ساخت این اماکن ندارد، این در حالی است که زمین مقابل هیئت، از سوی واقفی به آستان قدس رضوی تحویل داده شده که با پیگیری هایمان از این نهاد متوجه شدیم که به دلیل وقف خاصی که واقف انجام داده، امکان این اقدامات نیست.
اما با پیگیری های هیئت زمینی، خالی به زمین خاکی فوتبال برای پسران نوجوان تبدیل شده است. همچنین با پیگیری هایی توانستیم با کمک نیروی انتظامی و دادستانی وقت، از تردد معتادان به این منطقه کم کنیم که کسب همه این نتایج خوب حاصل همت و پیگیری بانوان و مردم این منطقه بوده است. راه اندازی یک هیئت زنانه می تواند توسط تمام بانوانی که به این عرصه علاقه مند هستند صورت بگیرد، اما آنچه مهم است اتحاد و ایجاد صمیمیت میان اعضا در کنار تبلیغات برای حضور بانوان محلات در برنامه هاست. این هیئت علاوه بر برنامه های مذهبی و تربیتی و پیگیری مشکلات محله، مسائل خانواده ها را هم پیگیری می کند و در تمام طول سال در مناسبت های مختلف و به طور مستمر جلسه های همفکری و اندیشه ورزی با موضوعات مبتلابه جامعه نیز دارد و پیگیر ادامه تحصیل و ازدواج و اشتغال اهالی محل است.
نکته درخورتوجه این است که هیئت مذهبی با برگزاری روضه خانگی کاملا متفاوت است، زیرا هیئت دارای ساختار، چهارچوب، نظم و مشارکتی ویژه است که همین موضوع باعث قوام و استمرار برنامه های فرهنگی و تربیتی هم می شود. به نظر من تنها تشکلی که می تواند همه سلیقه ها و باورها را کنار هم جمع کند؛ هیئت امام حسین(ع) است و می تواند نقطه مشترک همه باشد.