سینمای مستند تجربه زیست‌های مختلف و گاهی متفاوت از اقشار مختلف مردم را نشان می‌دهد که مهم‌ترین تفاوتش با فیلم‌های داستانی در واقعی و مستندبودن آن است. همچنین سینمای مستند با انداختن نورافکنی واقعی و به دور از تخیل بر مشکلات، نقاط قوت و معایب جامعه امروزی، روی آن‌ها تأکید کرده و از این نظر برای مردم به ویژه مسئولان مهم است.
این سینما نیازمند واکاوی و تحولی جدی‌تر است. شرایط فیلم سازی مستند در دنیای امروز دستخوش تغییرات اساسی شده است. ایران به دلیل غنای فرهنگی و تمدنی، تنوع اقلیمی و گستردگی جغرافیایی بهترین ظرفیت‌ها را در حوزه مستندسازی دارد.
دنیای امروز به تعبیر مارتین هایدگر، فیلسوف آلمانی ۱۸۸۹ تا ۱۹۷۶، دنیای بازنموده است. جهان، ما را با مجموعه تصاویری که خلق و عرضه می‌کنیم، خواهد شناخت. تاکنون در این زمینه کمتر کار شده است. متأسفانه سهمی در سپهر تصویری جهان امروز نداریم و مقهور سیطره امپراتوری‌های رسانه‌ای و تصویری هستیم.
هژمونی و قدرت در دنیای امروز با شاخص رسانه و سیطره رسانه‌ای تعریف می‌شود. در عصری زندگی می‌کنیم که قدرت و نفوذ رسانه‌ها و سلطه انواع رسانه‌های اجتماعی حتی اتاق خواب شهروندان را هم شامل می‌شود. این رسانه‌ها هستند که تصویر جهان و جوامع را می‌سازند و شکل می‌دهند و سینمای مستند مهم‌ترین مدیوم رسانه‌ای است.
به میزانی که زیبایی ها، فضیلت‌ها و ارزش‌های انسانی و اخلاقی مان را به جهان معرفی کنیم، سهمی در سیطره فرهنگی جهان خواهیم داشت. این مهم، از موهبت جادوی ذهن‌های خلاق سینماگران و مستندسازان شکل می‌گیرد. غافل شویم که زیر بهمن ویرانگر فرهنگ جهانی (گلوبالیسم) له می‌شویم.
سینمای مستند می‌تواند در روایت و ثبت فرهنگ غنی، ادبیات باشکوه، تاریخ پرافتخار، سرمایه‌های هنری و زیبایی‌های روحی و عاطفی مردم ایران و همه اسطوره‌ها و قهرمانان ملی بیشترین سهم را داشته باشد.
سینمای مستند به متن فرهنگ‌های ریشه دار، فولکلور غنی، مظاهر و زیبایی شناسی اقوام و جلوه‌های بی نظیر فرهنگی نزدیک‌تر است. پس در معماری نوین سینما در دوره جدید باید نقش اساسی تری داشته باشد. سینمای خلاق، جسور، کنجکاو و مستند می‌تواند در خدمت فرهنگ عمومی و دیپلماسی فرهنگی باشد و می‌توان از طریق آن جوهره صلح جوی فرهنگ ایرانی و آیین‌های متکثر آن را به نمایش گذاشت.
باورم این است برای در محاق قرارنگرفتن فرهنگمان در جهانی گرایی غربی ضروری است به متون و محتوای ملی، اخلاقی، فرهنگی، ادبی و اسطوره هایمان تکیه کنیم و به ساخت ایرانی زیبا بیندیشیم. یکی از ابزار‌های ساخت و معماری نوین، سینمای مستند است.
جشنواره سینماحقیقت به عنوان جشنواره‌ای بین المللی و آبرومند در ایران که هرسال شاهد آثار متنوع ایرانی و خارجی عموما باکیفیت در ژانر مستند است، تاکنون توانسته است ظرفیت مناسب برای دیده شدن این آثار باشد. این جشنواره حتی در دوران کرونا که کمتر توقع می‌رفت، از استاندارد‌های خوبی برخوردار بوده است و جایگاه درخور اعتنایی در چشم انداز فرهنگی و سینمایی کشور دارد.