تاریخ و گردشگری مشهد

در گذشته اغلب سیاحان به‌دلایلی غیر از ثبت‌وقایع تاریخی اقدام به نوشتن سفرنامه می‌کرده‌اند. یعنی نوشتن سفرنامه برای حفظ تاریخ نبوده است؛ بیشتر آن‌ها آمارنامه‌هایی بو‌د‌ه‌اند که با هدف‌های استعمارگرایانه نگارش می‌شده‌اند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی از تامین ۷۵۰ هزار نفر شب اسکان ویژه زائران دهه پایانی صفر در مشهد مقدس خبر داد.

در تاریخ معاصر ایران، نام‌هایی وجود دارند که به نماد‌های جریان‌های فکری و مبارزاتی بدل شده‌اند. شیخ‌احمد بهار، روحانی، شاعر، نویسنده و روزنامه‌نگار خراسانی، یکی از این چهره‌هاست که حیات و قلمش را وقف آزادی، مشروطه‌خواهی و دفاع از استقلال ایران کرده بود.

 سال‌های پایانی دهه اول (۱۳۱۰ خورشیدی) تا انتهای دهه دوم (۱۳۲۰ خورشیدی) در قرن گذشته، از مهم‌ترین مقاطع گسترش مشهد محسوب می‌شود. حکومت وقت در این دوران تلاش کرد با ایجاد خیابان‌ها و مسیر‌های جدید، ضمن گسترش شهر، مشهد را به شهری با ساختار غربی تغییر دهد.

محله نوغان که حالا «قدیمی‌ترین محله زنده ایران» لقب دارد، روزگاری قریه‌ای بوده هم‌جوار سناباد، تابران و طرقبز (طرقبه). سید‌مهدی‌سیدی درباره وجه‌تسمیه نام محله نوغان که به‌صورت نوشتاری نوقان هم آمده، بسیار نوشته است و شکل رایج نوغان را برگرفته از نوغان‌داری (پرورش کرم ابریشم) و نوقان را برگرفته از نوکان (کانی و قنات) می‌داند.

پایین‌خیابان با کوچه‌پس‌کوچه‌هایی که بخشی از آن به نام «شهید‌نواب‌صفوی» تابلو خورده، از قدیمی‌ترین محلات مشهد است که در طرح بهسازی پیرامون حرم «قطاع ۴» نامیده می‌شود؛ جایی‌که بیشترین خانه‌های تاریخی، کاروان‌سرا، مسجد، تیمچه، بازار و آب‌انبار‌های مشهد را در دل خود جای داده و خانه تهرانی، یکی از آنهاست.

کوهسنگی نه‌فقط یکی از کهن‌ترین تفرجگاه‌های اطراف شهر مشهد است، بلکه باید آن را ذخیره تاریخی این شهر و نمادی از پیشینه باشکوه آن نیز بدانیم. این گردشگاه مشهور و شناخته‌شده که هر‌ساله میزبان هزاران نفر از زائران و مجاوران حرم رضوی است، رازهای سر‌به‌مُهر بسیاری دارد

ایوان شمالی صحن نو (آزادی) به ایوان «تلگراف‌خانه» شهرت دارد. دلیل این نام‌گذاری، قرار گرفتن تلگراف‌خانه و سپس مخابرات حرم‌رضوی در ساختمان مجاور این ایوان بوده است؛ ایوانی با عرض حدود هفت، طول هفده و ارتفاع بیست متر که باید آن را یکی از شاهکار‌های هنری دوره قاجار بدانیم.

ساخت و توسعه عمارت چهارطبقه سفید‌رنگ شهرداری مشهد واقع در میدان اصلی شهر، فرایندی بود که ۶۷‌سال به طول انجامید؛ از خرید اراضی و آغاز ساخت در سال ۱۳۱۸ تا پایان ساختمان توسعه در سال ۱۳۸۵ خورشیدی. ساختمانی که اسکان در آن به حدود چهل سال اجاره‌نشینی و خانه‌به‌دوشی مدیران شهری پایان داد. گزارش پیش رو نقبی است بر تاریخ ساخت و روزگار از‌سر‌گذشته ساختمان شهرداری بر پایه اسناد «سامانه جامع اسناد تاریخ و توسعه شهر مشهد».

تابستان گرم و جیره‌بندی آب از مشکلاتی است که در یکی‌دو دهه اخیر بسیار درباره آن نوشته شده و امسال به مرحله هشدار رسیده است؛ البته قصه کمبود آب در مشهد یک قصه قدیمی است که می‌توان آن را در لابه‌لای سیاهه اسناد و مکتوبات کهن دید