مستند ژورنالیسم

رضا مهاجری هنوز هم وقتی نام ابومسلم را می‌شنود، صدایش می‌لرزد. مثل کسی که ناگهان بوی خاک باران‌خورده زادگاهش را حس کرده باشد، چشمانش برق می‌زند و بعد آرام می‌شود. می‌گوید هنوز هم به ورزشگاه می‌آید و بازی‌های لیگ استان و کشور را می‌بیند. هنوز نگاه‌های سنگین طرف‌داران اصیل و ریش‌سفید‌های استخوان‌خردکرده فوتبال شهر را حس می‌کند که موقع شکست نمی‌توانست توی چشم‌هایشان نگاه کند. درنهایت همه حرف‌های ما با مهاجری باز به یک چیز برمی‌گردد؛ به باشگاهی که هویت این شهر بود: من فوتبال خراسان را به دو بخش تقسیم می‌کنم؛ یکی پیش از ابومسلم، یکی پس از ابومسلم. پس از ابومسلم ما هویتمان را از دست دادیم. فوتبالیست قدیمی محله آب‌وبرق هنوز هم باورش نمی‌شود که تیمی با آن همه ریشه و شور، حالا فقط در خاطره‌ها مانده باشد. می‌گوید هنوز در خیابان که راه می‌رود، مردم از او سراغ ابومسلم را می‌گیرند: رفتم خرید، با خانمم. چند نفر جلویم را گرفتند، گفتند آقای مهاجری، چرا ابومسلم برنمی‌گردد؟ باورم نمی‌شد هنوز مردم دغدغه دارند، هنوز مطالبه دارند. اما متأسفانه کسی صدایشان را نمی‌شنود. با مهاجری صبح تا ظهر یک روز به‌نسبت سرد پاییزی، در ورزشگاه تختی، روی بالاترین سکو، درباره خودش، فوتبال، روز‌هایی که به‌عنوان خبرنگار ورزشی در روزنامه خراسان کار می‌کرده است و ابومسلم گفت‌و‌گو کردیم.

دکتر محمدباقر تعبدی یکی از پزشکان دهه سی و چهل مشهد بود که هم‌زمان با طبابت، کار رسانه‌ای هم می‌کرد. 

خانه‌ تاریخی سوهانگر چندسالی است که تلاش می‌کند تا بعد از سال‌ها فراموشی و خاموشی و خالی از صدای خنده و خاطره بودن دوباره برگردد به روزهایی که طاقچه‌ها و دیوارهایش گردگیری شود. سوهانگر از معدود خانه‌های مشهد است که از دوره قاجار در محله بالاخیابان و کوچه پنجه در بخش روس‌نشین مشهد به‌جامانده است و قرار است دوباره جان بگیرید. ویژگی مهم خانه سوهانگر یک نقاشی ۱۰۰ ساله است. نقاشی که امضای صاحب اثر پای آن ثبت شده است.

«باره»، «بارو» یا «شهربند»، همگی نام‌دیواری است که صد‌ها سال، چون ماری عظیم‌الجثه، دورتادور شهر تابران توس چنبره زده و از این شهر باستانی، چون گنجی گرانبها محافظت می‌کند. اما دیواری که از سه حمله خانمان برانداز جان سالم به در برده، حالا حال‌وروزش نزار است و از هر زمانی بیشتر به تیمار و نگهداری نیاز دارد. «باره» و «ارگ» تنها بقایای باقی‌مانده از شهر تابران است که الگویش میراثی گرانبها از سبک معماری شهر‌های قرون وسطایی ایران است. این عرصه ۲۴ تیر سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ثبت شد. اما اقدامی که شایسته حفظ یک اثر ملی است در حقش ادا نشد.

این روایتِ یک زیارتِ از راه دور است، زیارتی که در بخارا بهانه‌اش را یافتم. دلتنگی ما مشهدی‌ها برای حرم، چاره‌ای جز زیارت ندارد و گاهی یک بهانه ما را به حرم می‌رساند، این بهانه برای من یک تابلوی مینیاتور صد ساله بود که سال‌های پیش از توس برای حاکم بخارا هدیه آورده شده است.

مشهد شهر خاطرات ماندگار است. خاطراتی که برای ابد در ذهن آدم حک می‌شود، مثل پا گذاشتن به حرم برای اولین‌بار، دیدن شلوغی و رنگارنگی بازار رضا و چندین و چندخاطره دیگر. اما عطر مشهدی یکی از ماندگارترین‌های این خاطرات است، خاطره‌ای که از یک رایحه می‌آید. رایحه‎ای آشنا و ماندگار. در این ویدئو سراغ راز این عطر رفته‌ایم.

خانه تاریخی ناظران‌پور (انصاری) در مشهد این روز‌ها حال خوشی ندارد. این بنای دوره قاجار، که به دلیل بی‌توجهی در آستانه فروپاشی قراردارد، تا کنون توانسته به کمک مالک فعلی این خانه، سرپا بماند، اما حفظ و احیای این مکان تاریخی نیازمند همت و توجه جدی مسئولان است.

در خراسان بزرگ دوتار نواختن جزو هنر‌هایی است که ویژه همین خطه است. اما در کنار نوازندگان بزرگ در خراسان و مشهد ما هنرمندانی داریم که دستی بر ساز دارند، اما نه برای نواختن بلکه برای ساختن. ساختن دوتار آداب خاص خودش را دارد، آدابی که از درخت شروع می‌شود و به دستان نوازنده می‌رسد. از ساختمان صدای دوتار می‌آید، روایت خانواده حداد است که دوتارسازان شاخص خراسان و مشهد هستند و در منطقه ساختمان (شهید رجایی) مشهد کارگاه دارند.

روایت انقلاب شکوهمند اسلامی از زبان‌ها و زاویه‌های مختلف دریچه‌های تازه‌ای را برای شناخت این واقعه تاریخی می‌گشاید. ترور هنر روایت استاد علیرضا خالقی از حال‌وهوای روزهای منتهی به انقلاب است و مردم مشهد است.

در یکی از محلات قدیمی مشهد جایی نزدیکی حرم امام رضا (ع) بنایی از ۴ قرن پیش به یادگار مانده است. حمام قلی‌بیگ یا شاه بنایی با معماری و نقش و نگار منحصر‌به‌فرد است. نقاشی‌های عجیب و غریب سقف و وسعت حمام از ویژگی‌هایی است که این یادگار تاریخی را از دیگر حمام‌های کشور متمایز کرده است. چرخی در حمام قلی‌بیگ زده‌ایم که این روز‌ها لباس موزه مردم‌شناسی پوشیده است.