محسن موسوی زاده | شهرآرانیوز؛ اقتصاد دانش‌بنیان اقتصادی است که کاربرد دانش و اطلاعات در آن، اهمیت زیادی دارد و تولید و توزیع، برپایه آن شکل گرفته و سرمایه‌گذاری در صنایع با محوریت دانش، مورد توجه خاصی قرار گرفته است. حرکت اقتصاد‌ها به‌سمت دانش‌بنیان شدن علاوه‌بر اینکه موجب افزایش توان رقابتی کشور‌ها می‌شود، می‌تواند در حوزه تجارت خارجی، ضمن ایجاد یک پایگاه اقتصادی در جهان به افزایش قدرت نرم کشور‌ها کمک کند. اقتصاد ایران نیز در دهه‌های اخیر با تغییر نگاه، از اقتصاد مبتنی‌بر منابع به‌سمت اقتصاد مبتنی‌بر کارایی حرکت کرد.
در این میان بود که کلیدواژه اقتصاد دانش‌بنیان در کشور رایج شد و نهاد‌ها و سیاست‌های بی‌شماری مبتنی‌بر این موضوع پایه‌ریزی شد. توجه به حرکت به‌سوی اقتصاد دانش‌بنیان در سال‌های اخیر مورد توجه رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفته است، به‌طوری‌که ایشان بار‌ها بر لزوم حرکت به‌سوی این نوع اقتصاد تاکید فرموده‌اند.
در همین راستا معظم‌له سال۱۴۰۱ را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری کردند. براساس اعلام مسئولان استانی، خراسان‌رضوی با ۳۶۰شرکت دانش‌بنیان فعال و ۶شرکت فناور مستقر در پارک‌های علم‌وفناوری، اکنون رتبه سوم کشور را به لحاظ تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور پس از تهران و اصفهان دارد. جایگاه خراسان‌رضوی از نظر برخورداری از شرکت‌های دانش‌بنیان بهانه‌ای شد تا این موضوع را در گفتگو با مرضیه سنویی، عضو هیئت‌مدیره انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان خراسان‌رضوی، و علی رسولیان، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیرعامل سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، بررسی کنیم.
عضو هیئت‌مدیره انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان خراسان‌رضوی در گفتگو با شهرآرانیوز، با بیان اینکه نام‌گذاری سال به نام دانش‌بنیان‌ها ازسوی رهبر معظم انقلاب، با استقبال فعالان اقتصادی روبه‌رو شده است، می‌گوید: امروز اقتصاد دنیا درحال حرکت به‌سوی اقتصاد دانش‌بنیان است و هر کشوری که این مسئله را نادیده بگیرد، سرعت رشد و توسعه‌اش کند می‌شود و نمی‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد.
سنویی می‌افزاید: مزیت‌های اقتصادی خراسان‌رضوی و مشهد، نشان می‌دهد که ما ظرفیت‌های زیادی در حوزه‌های تجاری، صنعتی، کشاورزی و صادراتی داریم. این حوزه‌ها به خراسانی‌ها امکان می‌دهد که حرکت پرشتاب‌تری در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان داشته باشند؛ به‌عنوان نمونه حرکت به‌سوی اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه تولید سبب می‌شود که نرخ تمام‌شده محصولات نهایی کاهش یابد و امکان بیشتری برای توسعه صادرات به کشور‌های همسایه و آسیای میانه داشته باشیم یا در حوزه اقتصاد زیارت، توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند به خدمت‌دهی بهتر به زائرانی که به مشهد می‌آیند، منجر شود.
وی با بیان اینکه برای حمایت از اقتصاد دانش‌بنیان باید موانع و مشکلات موجود بر سر راه آن‌ها برداشته شود، می‌گوید: در برخی مواقع شرکت‌های دانش‌بنیان باید فرایندی طولانی را برای ثبت محصول جدید خود طی کنند که سبب می‌شود ورود این محصول به بازار با تاخیر مواجه شود، این درحالی است که باتوجه‌به فعالیت کشور‌های بسیار در حوزه دانش‌بنیان، باید سعی کنیم با کوتاه‌سازی فرایند ورود محصولات خود به بازار جهانی، امکان عرض‌اندام در این حوزه را پیدا کنیم.
وی با بیان اینکه در برخی مواقع نهاد‌های خدمات‌رسان نیز مشکلاتی را برای واحد‌های دانش‌بنیان ایجاد می‌کنند، بیان می‌کند: به‌عنوان نمونه سال گذشته گاز واحد‌های دانش‌بنیان بسیار گران شد. یک واحد که تا پیش از این، قبض گازش ۵۰۰ هزار تومان بود، مبلغ جدید گاز او به ۹ میلیون تومان افزایش یافت. این عوامل سبب می‌شود که هزینه جانبی تولیدات دانش‌بنیان افزایش یابد و از حضور در بازار‌های کشور و منطقه ناتوان شوند. وی بیان می‌کند: نقش تامین مالی در رشد شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار مهم است و باید به آن توجه کرد. برای اینکه این اتفاق بیفتد، باید تسهیلات بانکی با نرخ مناسب دراختیار آن‌ها قرار بگیرد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در گفتگو با شهرآرانیوز با بیان اینکه خراسان‌رضوی و مشهد از قطب‌های صنایع دانش‌بنیان در کشور هستند، می‌گوید: مشهد در حوزه توسعه فناوری‌های جدید و گسترش صنایع دانش‌بنیان، توانسته است موفقیت‌های زیادی به‌دست آورد. به عنوان نمونه کارخانه نوآوری یکی از ظرفیت‌های شهر مشهد برای توسعه صنایع دانش‌بنیان است و از این ظرفیت به خوبی باید استفاده شود. در همین راستا یکی از برنامه‌های مهم وزارت صمت برای امسال، تقویت این نوع صنایع در مشهد است.
علی رسولیان درباره برنامه‌های حمایت از واحد‌های دانش‌بنیان می‌گوید: قصد داریم در شرکت شهرک‌های صنعتی، هزار واحد کارگاه با اولویت شرکت‌های صنعتی در این شهرک‌ها مستقر کنیم؛ البته سال گذشته نیز برنامه استقرار هزار کارگاه با اولویت شرکت‌های دانش‌بنیان در شهرک‌های صنعتی به‌صورت ۱۰ درصد به اجرا درآمد. وی با اشاره به دغدغه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، درباره فرایند ثبت محصولات جدیدشان بیان می‌کند: به‌منظور حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و برای اینکه آن‌ها بتوانند محصولات خود را سریع‌تر وارد بازار بکنند، مقرر شده است فرایند ثبت محصولات آن‌ها برای امسال سرعت بیشتری بگیرد. همچنین امسال پرداخت تسهیلات به واحد‌های دانش‌بنیان مورد توجه قرار گرفته است.
واگذاری زمین به شرکت‌های دانش‌بنیان بدون مزایده و با اعمال تخفیف، یکی دیگر از برنامه‌های وزارت صمت برای تقویت این واحدهاست. وی با بیان اینکه توسعه همکاری‌های بین‌المللی در حوزه دانش‌بنیان محل توجه قرار گرفته است، می‌گوید: در همین راستا طی تفاهم‌نامه‌ای با آلمان، مقرر شده است تعدادی از مسئولان شرکت‌های ایرانی به‌منظور ارتباط با شرکت‌های بزرگ آلمانی به این کشور اعزام شوند. همچنین امسال توسعه روابط با شرکت‌های چینی و کره‌جنوبی را در برنامه داریم.
رسولیان با بیان اینکه تسهیل دانش‌بنیان شدن شرکت‌ها، یکی دیگر از برنامه‌های امسال وزارت صمت است، بیان می‌کند: در سال گذشته ۷۰۰ واحد توانستند با طی مراحل قانونی، مجوز دانش‌بنیان شدن را دریافت کنند. امسال نیز مقرر شده است با فراهم کردن بستر‌های لازم، این امکان را برای شرکت‌هایی که شرایط دانش‌بنیان شدن را دارند، فراهم کنیم تا در زیرمجموعه این شرکت‌ها قرار بگیرند.
***
مرتضی اشرفی
معاون هماهنگی اموراقتصادی استانداری خراسان‌رضوی
شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور تاکنون حدود ۱۰هزار فرصت شغلی در استان ایجاد کرده‌اند.