سراج‌الدین شاهرودی | شهرآرانیوز؛ در هفته گذشته، آلودگی هوا خبر مهم و تکراری هرروز مشهد بود. پایتخت و کلان‌شهر‌های ایران هرکدام با درصدی متفاوت درگیر این عارضه زیست‌محیطی هستند. البته در تهران بخش زیادی از آلودگی ربطی به زیست محیط و ریزگرد ندارد و منشأ آلودگی فعالیت آلاینده‌هاست. آلودگی مخصوص ایران نیست و کشور‌های دیگری هم هستند که به‌واسطه زیست‌بوم یا آلاینده‌های انسانی کم‌وبیش هوای آلوده‌ای را تنفس می‌کنند. برعکس، هوای آزاد و تمیز چند کشور در جهان حسرت ریه‌های پر از دود ساکنان شهر‌های آلوده را بیشتر می‌کند که چرا در آنجا سکونت ندارند. پس با آلوده‌ترین و پاک‌ترین کشور‌ها آشنا می‌شویم.
آلودگی هوا در مغولستان به‌طور متوسط به ۲۷۹میکروگرم بر مترمکعب می‌رسد؛ یعنی بیش از دو برابر آلودگی هوا در ایران! دلایل آلودگی هوا در مغولستان، تقریبا مجموع دلایلی است که برای کشور‌های دیگر ذکر کردیم. به‌دلیل سرمای هوا در بیشتر روز‌های سال، مردم برای گرم‌کردن خانه و پخت‌وپز، از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند. راستی، به هیچ عنوان به مغولستان سفر نکنید، بعید است که به سلامت از سفر بازگردید.
یک کشور ناشناخته آفریقایی رتبه دوم آلوده‌ترین هوای دنیا را دارد. معادن و نیروگاه‌های فسیلی، بیشترین عامل آلودگی هوا در بوتسوانا هستند. آلودگی هوای بوتسوانا که بزرگ‌ترین معادن الماس در دنیا را دارد، به‌طور متوسط به ۲۱۶میکروگرم بر مترمکعب می‌رسد. نفس‌کشیدن خیلی سخت شد!
سنگال، مانند بیشتر کشور‌های آفریقایی، محلی برای واردات زباله کشور‌های غربی، برای دفع و تبدیل آن به انرژی است. کارخانه‌هایی که به سوزاندن زباله می‌پردازند، بیشترین سهم را در تولید آلودگی هوا دارند. متوسط آلودگی هوا در سنگال، ۱۴۵میکروگرم بر مترمکعب است.
در سال۲۰۱۴ ریاض آلوده‌ترین شهر جهان شناخته شد. آلودگی هوای عربستان علاوه بر آلودگی کارخانجات و ترافیک، ناشی از باد‌های حامل گردوغبار است. متوسط آلودگی هوا در عربستان، ۱۴۳میکروگرم بر مترمکعب است. اگر قصد سفر به عربستان و خانه خدا را دارید، بهتر است این موضوع را مدنظر داشته باشید.
آلودگی هوا در مصر آن‌قدر شدید است که بر اساس آمار‌ها یک شهروند قاهره‌ای، با نفس‌کشیدن‌های روزانه‌اش، دودی معادل کشیدن یک بسته سیگار را وارد ریه‌هایش می‌کند. معدل آلودگی هوا در مصر حدود ۱۳۸میکروگرم بر مترمکعب است.
بر خلاف تصورات، امارات هم جزو آلوده‌ترین کشور‌های دنیاست. بر خلاف ثروت فراوان این کشور، به‌طور مثال دبی آلودگی هوای شدیدی دارد که شاید به‌علت تراکم زیاد جمعیت در آن است. به این موضوع، آلودگی نیروگاه‌ها را نیز اضافه کنید. آلودگی هوا در امارات به‌طور متوسط ۱۳۲میکروگرم بر مترمکعب است.
افتخاری دیگر برای ما ایرانیان؛ رتبه هشتم آلوده‌ترین هوای دنیا! قصه تکراری چرایی آلودگی هوا در کشورمان، نیاز به بازگویی ندارد. از خودرو‌ها گرفته تا کارخانجات و در این چند سال اخیر، گردوغبار ناشی از خشک‌سالی در عراق و البته کشور خودمان را هم به این فهرست اضافه کنید. میزان آلودگی در کشور ما به‌طور متوسط ۱۲۴میکروگرم بر مترمکعب است. راستی، چه‌کسی فکر آلودگی هوا در ایران است؟
در نیجریه همچنان برای پخت غذا از سوزاندن چوب و نفت استفاده می‌شود. شب‌ها بیشتر خانه‌ها با روشن‌کردن فانوس‌های نفتی نورشان را تأمین می‌کنند. به‌علت نبود سرویس‌های جمع‌آوری زباله در قالب مناطق، مردم مجبور به سوزاندن زباله‌هایشان هستند. برخلاف دیگر کشور‌های آلوده در این فهرست، کارخانجات نقشی در آلودگی هوا ندارند. میزان آلودگی هوا در نیجریه ۱۲۴میکروگرم بر مترمکعب است.
و حالا برای دادن روحیه و عوض‌کردن حال‌وهوا، پاک‌ترین هوا‌های دنیا را به شما معرفی می‌کنیم. بهتر است این کشور‌ها را برای سفر انتخاب کنید، هرچند به نظر می‌آید هزینه سفر به آن‌ها با پاکستان و مغولستان بسیار متفاوت است!
با شگفتی تمام، پاک‌ترین هوای دنیا نه یک کشور جزیره‌ای و دورافتاده، بلکه کشوری در اروپاست. استونی، کشوری کوهستانی، در کنار دریای فنلاند است که به‌دلیل وضعیت جغرافیایی ویژه، پاک‌ترین هوای دنیا را دارد. متوسط میزان آلاینده‌های هوا در استونی حدود ۱۱میکروگرم بر مترمکعب است؛ یعنی کمتر از یک‌دهم میزان آلاینده‌ها در ایران!
ماریتیوس جزیره‌ای با مساحت فقط ۲هزار کیلومترمربع است که در ۲هزار کیلومتری جنوب‌شرقی قاره آفریقا و در اقیانوس هند قرار دارد. این جزیره کوچک که مقصد گردشگران فراوانی است، با معدل آلایندگی هوای ۱۲میکروگرم بر مترمکعب، یکی از بهترین نقاط دنیا برای تنفس و البته استراحت است.
صحبت از سیدنی و ملبورن نیست. کشور پهناور استرالیا که روزی خداداد عزیزی در آن حماسه‌سازی کرد، دارای جزیره‌های کوچک بسیاری است که این جزیره‌ها، پاک‌ترین هوا برای تنفس را دارند. متوسط آلاینده‌های هوا در این جزایر به ۱۳میکروگرم بر مترمکعب می‌رسد.
با وجود نیروگاه‌ها و کارخانه‌های بزرگ، کانادا چهارمین هوای پاک دنیا را دارد. البته این رابطه مستقیمی با اقلیم سرد و بادی این کشور دارد. متوسط آلاینده‌های هوا در کانادا حدود ۱۳میکروگرم بر مترمکعب است.
باورش سخت است که کشوری صنعتی و مدرن در رتبه پنجم پاک‌ترین هوای دنیا قرار داشته باشد. البته در نظر داشته باشید که بسیاری از مناطق ایرلند هنوز بافت روستایی را حفظ کرده‌اند. میزان آلودگی هوا در این جزیره ۱۵میکروگرم بر مترمکعب است.
در ضلع شرقی رشته‌کوه هیمالیا کشور کوچک بوتان قرار دارد. با توجه به کوهستانی‌بودن این منطقه، متوسط میزان آلاینده‌های هوا در بوتان به ۱۸میکروگرم بر مترمکعب می‌رسد.
موناکو یکی از کشور‌های ثروتمند جهان است که در اروپای غربی واقع شده و فقط با فرانسه هم‌مرز است. با توجه به وزش باد‌های مدیترانه‌ای بر این کشور، متوسط میزان آلودگی هوا به ۱۸میکروگرم بر مترمکعب می‌رسد.
البته صحبت از نیویورک یا واشنگتن نیست. صحبت از نیومکزیکو، مونتانا و هاوایی است. میزان آلاینده‌های هوا در این قسمت‌ها از آمریکا، فقط ۱۸میکروگرم بر مترمکعب است.