ایمان فروزان‌نیا
حال بد مستاجران
الان که این مطلب را می‌نویسم، تازه یک هفته از اسباب‌کشی‌ام می‌گذرد و با گوشت و پوست و استخوان، اوضاع نابسامان اجاره مسکن را درک کرده‌ام. به طرز عجیبی موارد رهن و اجاره کم شده است و مواردی هم که موجود است، قیمت‌های سرسام‌آوری دارد؛ البته برای پی بردن به اوضاع مسکن حتما لازم نیست از این بنگاه به آن بنگاه بروید و اگر در فضای مجازی هم گشتی بزنید، با توئیت‌های زیادی روبه رو می‌شوید که حکایت از حال نه‌چندان خوب مستاجران دارد: «امروز یه مستاجر رو دیدم، داره تو گرما اثاث‌کشی می‌کنه. مهلت قرارداد خونه‌شون تموم شد. می‌گفت مجبوره که بره؛ صاحب‌خونه‌شون مبلغ اجاره رو بالا برده بود.» کاربر دیگری نوشته بود: «به‌زودی باید از خونه‌مون بلند شیم. با پول پیشمون هم دیگه نمی‌تونیم تو محله فعلی‌مون، خونه بگیریم و باید بریم پایین‌تر و به خونه کوچیکتر قانع شیم».
#صاحبخانه_خوب
در این آشفته‌بازار اجاره مسکن، پویشی به‌آرامی در فضای مجازی به راه افتاده است. اگر در هفته گذشته تلویزیون تماشا کرده باشید، بدون شک دربین بازی‌های والیبال یا قبل از فیلم‌ها و سریال‌های شبکه3 با تبلیغ کمپین #صاحبخانه_خوب مواجه شده‌اید؛ پویشی که قصد دارد صاحبخانه‌ها را به مدارا با مستاجرانشان تشویق کند و از آن‌ها می‌خواهد باتوجه‌به مشکلات اقتصادی میزان اجاره‌بها را افزایش ندهند یا افزایش حداقلی بدهند. این پویش در فضای مجازی، واکنش‌های زیادی به‌دنبال داشت. بسیاری از مردم با پیوستن به این پویش از وضعیت خودشان و انصاف صاحبخانه‌شان نوشته بودند: «صاحب‌خونه‌م زنگ زد و گفت چقد می‌تونی اضافه کنی؟ گفتم 300تومن. گفت باشه همون‌قد کافیه. زن بود ولی خدایی خیلی مَرده.» یا کاربر دیگری که نوشته بود: «یک نفر خانه‌اش را آگهی کرده ۶۰میلیون، ماهی ۵/5میلیون. بعد توضیح داده که ۱۲۰میلیون را همان روز اول می‌گیرد و ۶۰میلیون را آخر سال پس می‌دهد. به نظرتان بهتر نیست این آدم را زودتر دعوت کنیم به پویش صاحبخانه خوب؟ موردش که واقعا اوکازیون است!»
پس قانون کجاست؟
می‌گویند مرحوم شیخ رجبعلی خیاط مستاجری داشت که در قسمتی از خانه او ساکن بود؛ زن و شوهر جوانی که ۲۰ریال ماهیانه به شیخ اجاره می‌دادند. پس از مدتی مستاجر صاحب فرزند شد، پس به خانه شیخ رفت. شیخ در گوش راست نوزاد، اذان و در گوش چپش اقامه گفت و برای او دعا کرد. وقت خداحافظی شیخ به آن‌ها گفت: حالا که فرزنددار شده‌اید و خرجتان زیاد شده است، از این ماه به‌جای ۲۰ریال، 18ریال اجاره بدهید. بعد هم ۲۰ریال اجاره ماه قبلشان را به‌عنوان هدیه به آن‌ها برگرداند. با اینکه کمبود اخلاق و انصاف این روزها بسیاری از مردم را رنج می‌دهد و شنیدن داستان‌هایی مثل رفتار رجبعلی خیاط با مستاجرش، برای خیلی‌ها باورنکردنی به نظر می‌رسد، پویش صاحبخانه خوب نشان داد که هنوز هم مالکان باانصاف زیادی در جامعه هستند اما آیا با اخلاق و دعوت مالکان به انصاف، می‌شود مشکل مسکن را حل کرد؟موضوع اجاره مسکن بیشتر از کار فرهنگی، نیازمند اصلاحات قانونی است. مدت‌هاست که موضوع گرفتن مالیات از خانه‌های خالی و اعمال مالیات سنگین بر خریدوفروش املاک، مطرح است اما در کمال تعجب و با اینکه قانون آن در سال94 مصوب شد، هنوز شاهد اجرای آن نیستیم. درعوض شاهد مطرح شدن طرح‌های عجیبی مثل اعطای وام اجاره مسکن هستیم که قطعا باعث فشار بیشتر بر مستاجران و پرتر شدن جیب صاحبخانه‌ها می‌شود، این درحالی است که برخی کشورهای دنیا مثل انگلیس ازطریق قراردادن مالیات بر خانه، توانسته‌اند قیمت املاک را در کشورشان کنترل کنند.
بهانه‌هایی مثل نبود راهکار شناسایی خانه‌های خالی، سخت بودن تشخیص خانه‌های اضافه از خانه‌های در دست فروش یا کلنگی، راه‌اندازی نشدن سامانه املاک و اسکان و بهانه‌های دیگر به‌عنوان موانع اجرای طرح مالیات مطرح می‌شوند. در این میان ایجاد پویش برای سامان دادن به وضعیت اجاره مسکن، ممکن است مفید باشد اما نمی‌تواند راه‌حل قطعی این معضل باشد.