محسن موسوی زاده | شهرآرانیوز - بهمن سال گذشته در قرارگاه مشترک پشتیبانی و حمایت از فعالیت‌های اقتصادی خراسان رضوی، جذب ۱۸ میلیون زائر خارجی در افق ۱۴۰۴ هدف گذاری شد. کارشناسان با توجه به تکیه اقتصاد مشهد به اقتصاد زیارت تأکید می‌کنند که تحقق این هدف‌ها نیازمند تأمین زیرساخت‌های لازم برای افزایش میزان خدمات دهی به زائران است. در این میان تسهیل سفر ارزان به مشهد یکی از راهکار‌های مهم افزایش ورود زائران به مشهد عنوان می‌شود. به گفته موافقان این موضوع، تسهیل رفت وآمد از طریق سرمایه گذاری در حوزه حمل ونقل و دسترسی آسان و اقتصادی به انواع وسایل حمل ونقل باید مورد توجه قرار بگیرد.
با این حال در چند وقت اخیر در فضای اقتصادی کشور، مسائلی مطرح شده که تحقق آن‌ها خلاف سیاست گذاری‌های صورت‌گرفته برای افزایش ورود زائران به مشهد است؛ برای نمونه به تازگی جمشید حمزه زاده، رئیس جامعه هتلداران ایران، در مصاحبه ای، از وضعیت عرضه بلیت هواپیما توسط شرکت‌های هواپیمایی گلایه کرده و گفته است: عرضه اندک بلیت از سوی شرکت‌های هواپیمایی سبب شده است افرادی که قصد سفر دارند، نتوانند بلیت تهیه کنند. این مسئله باعث خالی شدن بخشی از ظرفیت‌های گردشگری و از جمله هتل‌ها می‌شود. حمزه زاده تأکید کرده است: در حال حاضر شرکت‌های هواپیمایی بیشتر تمایل دارند در مسیر‌های خارجی فعال باشند.
یک فعال حوزه دفاتر خدمات مسافرتی در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه شرکت‌های هواپیمایی بلیت هواپیما را به صورت مدیریت شده عرضه می‌کنند، می‌گوید: عرضه بلیت هواپیما در مسیر‌های منتهی به مشهد، هیچ تناسبی با تقاضا ندارد و این موضوع سبب می‌شود نرخ پروازهای منتهی به مشهد بیشتر از نرخ مصوب باشد.
مجید فرقانی می‌افزاید: اکنون بیشتر شرکت‌های هواپیمایی ترجیح می‌دهند در مسیر‌های خارجی فعالیت کنند و همین موضوع به کاهش عرضه بلیت در مسیر‌های منتهی به مشهد منجر شده است؛ درنتیجه این اقدام شرکت‌های هواپیمایی، زائرانی که قصد سفر به مشهد دارند، نمی‌توانند بلیت هواپیما خریداری کنند.
وی با بیان اینکه سقف قیمت بلیت تهران-مشهد، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است، می‌گوید: کاهش عرضه بلیت باعث شده است قیمت‌ها به یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و بیشتر از آن هم برسد. وی می‌گوید: اکنون شرکت‌های هواپیمایی ترجیح می‌دهند بیشتر بلیت‌های خود را به جای پروازهای داخلی، در مسیر‌هایی مانند استانبول، قزاقستان و قرقیزستان ارائه کنند.
با توجه به اینکه اکنون حداقل قیمت بلیت عرضه شده در مسیر تهران- مشهد ۹۰۰ هزار تومان است، رسیدن قیمت آن به یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان باعث می‌شود هزینه رفت وبرگشت یک خانواده چهارنفره به مشهد حدود ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان شود.
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی هم در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه در مقایسه با سال گذشته، تعداد پروازهای منتهی به مشهد کاهش یافته است، می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که درمجموع پرواز‌ها از تهران به مشهد ۳۰ تا ۴۰ درصد و پروازهای اصفهان به مشهد، بیش از ۶۰ درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. همچنین در برخی مسیر‌های منتهی به مشهد، مانند شیراز بیش از ۵۰ درصد کاهش پرواز را شاهد بوده ایم.
در حال حاضر، شرکت‌های هواپیمایی ترجیح می‌دهند که بیشتر در مسیر‌های خارجی خدمات دهند و همین موضوع دلیل کاهش پرواز در مسیر‌های داخلی است. محمود مادرشاهیان با بیان اینکه اکنون ضریب اشغال هتل‌های مشهد کمتر از ۵۰ درصد است، بیان می‌کند: این در حالی است که اگر بلیت به میزان تقاضا عرضه می‌شد، می‌توانست باعث شود ضریب اشتغال هتل‌های مشهد ۳۰ درصد بیشتر از مقدار فعلی باشد.
وی با بیان اینکه نبود تناسب بین عرضه و تقاضای بلیت، به کاهش سفر به مشهد منجر شده است، می‌گوید: این موضوع فقط به زیان هتل‌های مشهد نیست و کل زنجیره اقتصادی شهر از این موضوع آسیب می‌بیند. وقتی زائر کمتری به مشهد می‌آید، بر زنجیره‌ای از خدمات مانند حمل و نقل، واحد‌های صنفی فروش سوغات و رستوران‌ها و حتی مراکز عرضه فروش مواد غذایی تأثیر منفی می‌گذارد. اقتصاد مشهد برپایه اقتصاد زائر قرار دارد و همه ما باید شرایطی فراهم کنیم که ورود زائر به شهرمان تسهیل شود.
رئیس جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی ادامه می‌دهد: جامعه هتلداران خراسان رضوی سعی کرده است با در نظر گرفتن سایتی، حتی در فصل‌های غیرپیک، امکان سفر ارزان‌تر به مشهد را فراهم کند؛ زیرا یکی از وظایف خود را ارائه خدمات مناسب و با کیفیت به زائران امام رضا (ع) می‌داند. در این میان انتظار می‌رود نهاد‌های دیگر هم پای کار بیایند و امکان سفر ارزان‌تر به مشهد را فراهم کنند. آمار‌های منتشرشده، صحت گفته فعالان گردشگری درباره افزایش پروازهای داخلی را نشان می‌دهد. براساس آمار‌های اعلام شده، پروازهای بین المللی کشور در سه ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، در پذیرش مسافر و ارسال و پذیرش بار و پست صددرصد افزایش داشته اند.
مدیرکل هواپیمایی ایران ایرتور شعبه مشهد، در پاسخ به این سؤال که تعرفه گذاری بلیت هواپیما چگونه انجام می‌شود، می‌گوید: قیمت بلیت پرواز مشهد به تهران، یک میلیون تومان به عنوان سقف قیمت تعیین شده که این قیمت گذاری دستوری، شرکت‌های هواپیمایی را با توجه به هزینه‌های زیاد نگهداری و بهره برداری از هواپیما‌ها با چالش مواجه کرده است. به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی خراسان رضوی، حسین ترابیان افزود: این موضوع باید مدنظر قرار گیرد که شرکت‌های هواپیمایی با نرخ‌های گذشته و هزینه‌های فعلی (افزایش هزینه ها) اداره می‌شوند.
اما یک کارشناس حوزه گردشگری در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه کاهش عرضه بلیت هواپیما بهانه‌ای برای گران فروشی به حساب می‌آید، می‌گوید: پشت پرده این مسئله، طمع ورزی شرکت‌های هواپیمایی است. آن‌ها می‌خواهند ضررهایشان در دوران کرونا را یک شبه از جیب مردم جبران کنند؛ در حالی که این اقدام آن‌ها سبب شده است سفر هوایی از سبد هزینه‌ای تعداد زیادی از خانواده حذف شود. دکتر شیدا حیدری می‌افزاید: شرکت‌های هواپیمایی که عرضه بلیت‌ها را با هدف گران شدن آن کاهش داده اند، انواع یارانه و امتیاز برای سوخت و سایر هزینه هایشان دریافت می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: گرانی‌ای که شرکت‌های هواپیمایی در ایران ایجاد کرده اند، سبب تعجب شرکت‌های خارجی شده است و آن‌ها می‌گویند افزایش قیمتی که در ایران صورت گرفته است، با استاندارد‌های جهانی همخوانی ندارد. او با بیان اینکه عملکرد شرکت‌های هواپیمایی تأثیر منفی بر روش اقتصاد مشهد می‌گذارد، می‌گوید: این کار سبب می‌شود در بلند مدت میزان ورود زائران از طریق هوایی کاهش یابد و این مسئله، خود را در کاهش ورود زائران خارجی نشان می‌دهد. حیدری با بیان اینکه برخی زائران به دلیل شرایط جسمی فقط باید با هواپیما سفر کنند، بیان می‌کند: سالمندان و مادرانی که فرزند کوچک دارند، تمایل دارند که با هواپیما سفر کنند، اما گرانی‌های اخیر و اقداماتی که برای گران‌تر شدن بلیت صورت می‌گیرد، سبب می‌شود این افراد قادر به سفر با هواپیما نباشند. وی تأکید می‌کند: شرکت‌های هواپیمایی با خدمات اندک، مدام بلیت‌ها را گران می‌کنند و کسی هم نیست که بتواند جلو آن‌ها را بگیرد.
در حالی کارشناسان و فعالان اقتصادی، شرکت‌های هواپیمایی را به کاهش عرضه بلیت در داخل و افزایش عرضه بلیت‌های خارجی متهم می‌کنند که رئیس کمیسیون عمران مجلس به تسنیم گفته است که برخی ایرلاین‌ها عمدا در حال زمین گیر کردن هواپیما‌ها هستند. دلیل زمین گیر شدن هواپیما‌ها ترکیبی از اقدامات عمدی و غیرعمدی است. به عبارت دیگر ایرلاین‌ها از یک طرف می‌گویند قطعه نداریم و قطعات معیوب شده است؛ و از طرف دیگر به دنبال افزایش قیمت بلیت پرواز‌ها هستند. محمدرضا رضایی کوچی می‌گوید:در زمان حاضر حدود ۱۱۵ فروند از ناوگان مسافری کشور فعال است.
این در حالی است که ناوگان هوایی مسافربری کشور دارای حدود ۴۰۰ فروند هواپیماست.
کارشناسان اقتصادی معتقدند رانت بازی، از معضلات مهم حوزه حمل ونقل هوایی ایران است. تعداد شرکت‌های هواپیمایی ایران در مقایسه با دیگر کشورها، بسیار زیاد است؛ برای نمونه در کشور‌های اروپایی، با وجود میزان زیاد سفر‌های داخلی و بین المللی نهایتا پنج یا شش شرکت هواپیمایی فعالیت می‌کنند، ولی در کشور ما حدود ۲۰ شرکت هوایی فعال و اغلبشان ناکارآمد هستند. افزایش ایرلاین‌ها سیاستی است که در دولت یازدهم اجرایی شد. این سیاست اشتباه سبب ایجاد شرکت‌هایی زیان ده شده است که اکنون سعی دارند با گران کردن هزینه خدمات، ضرر‌های خود را از جیب مردم جبران کنند.