روایتی از روزگار زوج‌های نابارور و هزینه‌های سنگین درمان ناباروری

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ بالا و پایین کردن پله‌های مطب‌ها و مراکز درمان ناباروری، حساب و کتاب دو دوتا چهارتای دخل وخرج و در مقابل، هزینه‌های چندده میلیونی آی وی اف یا همان لقاح مصنوعی، یک طرف؛ ترس از اینکه آیا این همه هزینه و استرس به بارداری موفق می‌انجامد یا خیر، طرف دیگر. این چند خط، بخشی کوتاه و خلاصه شده از روزگار زوج‌هایی است که بعضی از آن‌ها سال هاست حسرت داشتن فرزند را در دل دارند. میانگین نرخ ناباروری در جهان ۱۵درصد است؛ عددی که به گفته مسئولان و متخصصان حوزه ناباروری، در ایران، به ۲۲ درصد هم رسیده است.

طبق آمار‌ها در ایران، بیش از ۴ میلیون زوج نابارور زندگی می‌کنند که در این میان، سهم ناباروری در آقایان و خانم‌ها تقریبا برابر است. با افزایش تعداد زوج‌های نابارور، تعداد پزشکان و کلینیک‌هایی که به صورت تخصصی به درمان ناباروری می‌پردازند، افزایش یافته است. گزارشی که‌ می‌خوانید، روایت گذری نیم روزه در کلینیک‌ها و مطب‌های درمان ناباروری و آشنایی با دغدغه زوج‌هایی است که به این مراکز مراجعه می‌کنند.

کاربلد‌های سرشلوغ!

شروع روایتمان از خیابان عارف و پرستار است. سراغ یکی از پزشکان صاحب نام این حوزه می‌رویم. توصیف ابتدایی و اغلب مراجعه کنندگان از این پزشک، درباره تعداد زیاد بیمارانش است. باوجود تعداد زیاد بیمار، این خانم پزشک، نوبت دهی اینترنتی ندارد و دریافت نوبت او به صورت حضوری انجام می‌شود. بیشتر مراجعه کنندگان این پزشک معروف از شرایط مطب او و تعداد زیاد بیمارانی که مراجعه می‌کنند، اطلاع دارند؛ به همین دلیل ساعت‌ها قبل از حضور منشی در مطب حضور پیدا می‌کنند تا بتوانند جزو نفرات اول باشند. سبک نوبت گرفتن برای این پزشک معروف نیز بر اساس زمان حضور بیماران است. هریک از بیماران که زودتر از دیگران مراجعه کند، یک برگه روی در بسته مطب می‌چسباند و نام خودش را‌ می‌نویسد.

دیگر بیماران نیز به ترتیب حضور، نام خود را در ادامه اسامی درج شده روی برگه می‌نویسند. بیماران تا آمدن منشی روی پله‌ها یا داخل محوطه حیاط منتظر می‌مانند. با حضور منشی، همه بیمارانی که در گوشه وکنار محوطه حیاط و راه پله‌ها منتظر ایستاده اند، خود را به مطب دکتر می‌رسانند. در کمتر از چند دقیقه، صندلی‌های داخل مطب پر می‌شود. از زمان حضور منشی تا آمدن پزشک، یک ساعت فرصت است؛ فرصتی که به گپ وگفت میان خانم‌های مراجعه کننده می‌گذرد.
ازسوی بیماران منتظر، نام چند پزشک به عنوان پزشک‌های حاذق و کار درست ردوبدل می‌شود. بخش عمده سؤال و جواب‌ها نیز درباره درصد رضایت و موفقیت بانوانی است که از بیماران ثابت این پزشک محسوب می‌شوند.

خانمی بیش از دیگر بانوان، پاسخ گوی سؤالات است، آن چنان که گویی دایرة المعارفی از پزشکان حوزه ناباروری است. برای مستند کردن حرف هایش این گونه دلیل می‌آورد: سه سالی است از این دکتر به آن دکتر می‌روم. هر دکتری به من حرفی زد و یک مدل دارو داد، اما هیچ یک به درد ما نخورد. موضوع را چندماه کاملا رها کردم. گفتم اگر خدا بخواهد، می‌شود؛ اگر هم نخواهد، نمی‌شود.

کمی مکث می‌کند و بعد دوباره جملاتش را از سر می‌گیرد: شش یا هفت ماه گذشت، اما دیدم زندگی بدون بچه نمی‌شود. هر زمان شوهرم بچه یکی از آشنا‌ها را‌ می‌دید، از این رو به آن رو می‌شد. چند ماهی است که پیش این دکتر می‌آیم. فعلا راضی هستم.

یکی از بیماران که تاب شنیدن ادامه جملات را ندارد، می‌گوید: پس از این خانم دکتر راضی هستید؟ من دفعه اول است که به اینجا می‌آیم. من هم مثل شما بار‌ها از این دکتر به آن دکتر رفته ام. خسته ام. هرکسی از آشنا و غریبه یک نفر را معرفی می‌کند. تأکیدشان هم این است که دکتر معرفی شده از سمت آن ها، دکتری خوب و کاربلد است. حالا و بعد از مدتی به این نتیجه رسیده ام که فقط حرف بیماران را گوش کنم. به نظرم اگر چند بیمار بگویند که فلان دکتر کارش خوب است، حتما دکتر خوبی است؛ برای همین از شما درباره او پرسیدم.

با این توضیحات، منتظر پاسخ بیمار اول می‌شود. خانمی که درباره این پزشک صحبت می‌کرد، با این جمله که «حق دارید» پی صحبت‌های اولش را این طور می‌گیرد: همه ما -به بیماران چشم انتظار اشاره‌ می‌کند- تجربه‌های این چنینی زیاد داریم. ماه قبل بود که در همین مطب، خانمی می‌گفت شوهرش کارگر ساده کارخانه کلوچه است و برای اینکه بچه دار شوند، النگوی دستش را فروخته بود. چاره نیست؛ هر چه بگویند، مجبوری انجام بدهی و هزینه کنی. فقط خدا کند که جواب بگیریم و با این همه هزینه، دست خالی برنگردیم.

ادامه حرف‌های او درباره زندگی خودش است: من سه ماهی است که به اینجا می‌آیم. تا الان راضی بوده ام، تا ببینم خدا چه‌ می‌خواهد. همه چیز را به خودش سپرده ام. بین همه دکتر‌هایی که رفتم، کسی متوجه مشکل و علت ناباروری من نشد، اما در این چند ماه، این پزشک با آزمایش‌هایی که تجویز کرد، متوجه علت آن شد. فعلا دارو مصرف می‌کنم. با تمام شدن دارو‌ها قرار است که عمل آی وی اف انجام دهم.
نکته‌ای که بیماران درباره این دکتر حوزه ناباروری اشاره می‌کنند، سپردن بخش عمده کار به چند پزشک دیگر است. بیماران می‌گویند این پزشک معروف به ندرت در محل مطب خود حاضر می‌شود و معاینات و تجویز‌ها اغلب ازسوی پزشکان دیگر که در مطب حضور دارند، صورت می‌گیرد.

نقش پررنگ لیدری در ناباروری

نکته دیگری که بیماران درباره آن سخن می‌گویند، حضور چند خانم است که نقش لیدر را برای بیماران ایفا می‌کنند. یکی از بیماران حاضر در مطب به این موضوع اشاره می‌کند و‌ می‌افزاید: این خانمی که‌ می‌بینید، یکی از همان لیدر‌هایی است که گفتم. تا جایی که می‌دانم، کارش پیدا کردن افرادی است که حاضر به اهدای تخمک هستند. لیدر، افراد را به زوج‌های ناباروری که مشکل باروری از سمت خانم است، معرفی می‌کند.

خدا کند هیچ کس کارش به این مرحله نرسد؛ چون جدا از دارو‌های آی وی اف که باید برای فرد اهداکننده بخرد و مبلغی که باید به وی بدهد، هزینه‌ای را هم باید برای لیدر متقبل شود. یک لیدر خانم دیگر هم عرب زبان است و عرب‌هایی را که برای ناباروری مراجعه می‌کنند، به اینجا می‌آورد؛ چون زبان عربی می‌داند، همه کار‌ها را از گرفتن وقت ویزیت و گفتگو با پزشک و ... انجام می‌دهد. وقتی خانمی که لیدری عرب‌ها را برعهده دارد، وارد مطب می‌شود، حداقل ۱۰ نوبت برای بیمارانش گرفته است و اول، کار این بیماران انجام می‌شود.

هزینه‌های میلیونی آی وی اف و آی یو آی

آی یوآی و آی وی اف، روش‌های درمان ناباروری، نیز هزینه‌های شایان توجهی به دنبال دارد. این هزینه‌ها متناسب با روش درمان و نیز نوع کلینیک یا مرکز درمانی که انتخاب می‌شود، متفاوت است. در مراجعه به یکی از کلینیک‌های ناباروری، مسئول واحد مالی، هزینه روش آی یوآی را حدود ۲ تا ۳ میلیون و هزینه آی وی اف را حدود ۹ تا ۱۰ میلیون عنوان می‌کند. توضیح تکمیلی مسئول واحد مالی کلینیک این طور است: هزینه‌هایی که اعلام کردم، تقریبی است. اگر وقت می‌خواهید باید به واحد پذیرش مراجعه کنید. احتمالا برای ماه آینده وقت خواهند داشت.

دارو‌های گران

گرانی دارو‌های درمان ناباروری یکی دیگر از دغدغه‌های زوج‌های نابارور است. فرتیل اید، از دارو‌های تجویزی پزشکان در حوزه ناباروری است و میان زوج‌های نابارور، یکی از اقلام دارویی گران شناخته می‌شود. کپسول‌های فرتیل اید در قالب زنانه و مردانه به صورت جداگانه تجویز می‌شود. بیماران می‌گویند که برای یک بسته ۹۰ تایی کپسول مردانه فرتیل اید، یک میلیون و ۳۵۰ هزارتومان هزینه پرداخت کرده اند و این کپسول مشمول بیمه نمی‌شود.

اوابوست، از دیگر کپسول‌های تجویزی برای درمان ناباروری زوج‌های جوان است. این دارو مختص بانوان بوده و مشابه دیگر دارو‌های ناباروری، جزو دارو‌های گران قیمتی است که به گفته بیماران در فهرست بیمه قرار نمی‌گیرد. قیمت هر بسته ۱۲۰ تایی کپسول اوابوست در حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است.

هزینه‌های کمرشکن آزمایش‌ها

آزمایش‌های گوناگون به منظور تشخیص روش‌های درمان ناباروری - درمان با دارو، آی یو آی یا آی وی اف- از دیگر اقداماتی است که یک زوج نابارور باید انجام دهد و طبیعتا هزینه‌هایی به دنبال دارد. یکی از بانوان مراجعه کننده به پزشک می‌گوید: خود این آزمایش‌های تشخیصی، یک غول درمان ناباروری است. برای آزمایش‌های خودم که حدود ۱۰ یا ۱۲ مورد بود، آزمایشگاه گفت یک میلیون و ۴۵۰ هزارتومان باید بدهم. وقتی مسئول آزمایشگاه این رقم را گفت، چند لحظه‌ای فقط مات به او نگاه کردم. بعد از آنکه خودم را جمع وجور کردم، پرسیدم این رقم با بیمه است؟ خدا خدا می‌کردم که جواب منفی بدهد، اما پاسخ مسئول آزمایشگاه یک کلمه بود: «بله.» همه این آزمایش‌ها برای همسرم نیز قبل از جراحی آی وی اف تکرار شد.

او می‌گوید: آزمایش‌های گوناگون برای بررسی سلامت زوج نوشته می‌شود و شامل بررسی بیماری‌هایی نظیر هپاتیت، ایدز و بررسی هورمون‌های بدن است. بررسی واکسن‌هایی که در کودکی زده ایم، مانند واکسن سرخجه، از دیگر آزمایش‌های الزامی است. نوار قلب، اکوی قلب و ویزیت متخصص را نیز باید برای شروع مراحل آی وی اف به پزشک مربوطه ارائه کرد. هزینه اکو و نوار قلب، ویزیت پزشک متخصص قلب به منظور اعلام نتیجه مثبت برای شروع دوره آی وی اف در مجموع حدود یک میلیون تومان می‌شود.

حرف هایش را با شنیده‌هایی از دیگر بیماران کامل می‌کند: من شنیده ام وقتی جواب این آزمایش‌ها را ببریم، اگر از نظر سلامت قابل قبول بود، تازه دارو‌های ناباروری تجویز می‌شود. خانمی که دوره آی وی اف را‌ می‌گذراند، می‌گفت در مرحله اول، دارو‌هایی که خریده، ۳ میلیون تومان شده است. هزینه هربار سونوگرافی و ویزیت پزشک هم ۲۰۰ هزار تومان می‌شود. هم زمان با دوره آی وی اف و دریافت دارو، باید برای بررسی روند درمان، چندباری سونوگرافی انجام شود.

بعد از یک حساب سرانگشتی ساده ادامه می‌دهد: من برای ویزیت ۱۳۵ هزار تومان دادم. برای هربار سونوگرافی هم باید ۱۰۰ هزار تومان بدهم که جمعش می‌شود ۲۳۵ هزار تومان. اگر به قول آن خانم، سه بار بخواهیم در زمانی که آمپول‌های آی وی اف تزریق می‌شود، هزینه دکتر و سونوگرافی بدهیم، می‌شود حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان.

انتقال جنین، آخرین مرحله باروری است. بعد از این مرحله، زوج نابارور باید در انتظار خبر خوش پدر و مادر شدنشان بمانند. آن طور که پزشکان می‌گویند، احتمال موفقیت عمل آی وی اف با توجه به سن زوج و شرایط جسمی آن‌ها در حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد است.

یکی از کسانی که در مرحله انتقال جنین قرار دارد، هزینه هایش را این طور فهرست می‌کند: برای عمل آی وی اف و انتقال جنین در مجموع ۱۱ میلیون تومان پرداخت کردم. چون گفتند احتمال دارد با این روش جواب نگیرم، قرار شد سه جنین را فریز کنند؛ برای فریز جنین نیز ۵ میلیون تومان گرفتند.