مطالعه سرگذشت بزرگان و مشاهیر علوم انسانی سوای جذابیت می‌تواند آموزنده و راهگشا باشد. آگاهی از سختی‌هایی که آن‌ها از سر گذرانده‌اند و پشتکاری که در مسیر زندگی به خرج داده‌اند می‌تواند انگیزه خواننده سرگذشتشان را برای غلبه بر مشکلات و رسیدن به هدف افزایش دهد.
حال تصور کنید این ماجرا‌ها را نویسنده‌ای با تخیل داستانی و تجزیه و تحلیل روان آدم‌ها و آرای فلسفی بیامیزد. حاصل کار ممکن است کتاب‌هایی موفق همچون آثار اروین یالوم باشد.
این نویسنده و روان‌درمانگر اگزیستانسیالیست آمریکایی با توجه به زندگی و نظریات انسان‌های برجسته‌ای مانند نیچه و شوپنهاور آثار با ارزشی خلق کرده است که از جمله این آثار فلسفی-روان‌شناختی «وقتی نیچه گریست» و «درمان شوپنهاور» قابل ذکرند.
یکی دیگر از آثار مهم و جذاب اروین یالوم «مسئله اسپینوزا»ست. او در مقدمه کتاب می‌نویسد که هنگام بازدید از موزه اسپینوزا در شهر راینزبورخ هلند متوجه می‌شود در زمان جنگ دوم جهانی، نیرو‌های ای‌آر‌آر تحت نظارت آلفرد روزنبرگ (نظریه‌پرداز ضدیهود نازی) به آنجا رفته و کتاب‌های کتابخانه اسپینوزا را غارت کرده‌اند. اما نکته اینجاست که توجه روزنبرگِ یهودستیز به فیلسوف یهودی قرن هفدهم جلب شده و همین امر، خود، مورد توجه نویسنده این کتاب قرار گرفته است.
اروین یالوم در این کتاب ۲ داستان را با درآمیختن خیال و واقعیت به موازات هم پیش می‌برد. یکی ماجرای بنتو اسپینوزا، فیلسوف سده ۱۷، است که تکفیر و از جامعه یهود طرد شد. داستان با ملاقات ۲ یهودی به نام‌های ژاکوب و فرانکو با اسپینوزا آغاز می‌شود. ژاکوب می‌گوید که فرانکو در اعتقاداتش دچار شک و تردید شده است و از اسپینوزا می‌خواهد با او گفتگو کند. فیلسوف عقاید خود را برای آن‌ها بازگو می‌کند و وقتی خاخام‌ها متوجه این عقاید می‌شوند او را به کفر متهم و از جامعه خود اخراج می‌کنند. با این حال، فرانکو به طور پنهانی ارتباطش را با اسپینوزا ادامه می‌دهد و گفتگو‌هایی بین آن‌ها رخ می‌دهد که به گفته نویسنده برگرفته از آثار و نظریات اسپینوزاست. یالوم این گفتگو‌ها را با زبانی قابل فهم و ساده به نگارش درآورده است.
داستان دیگر درباره آلفرد روزنبرگ، نظریه‌پرداز حزب نازی، است که از نوجوانی او آغاز می‌شود، زمانی که مدیر مدرسه‌اش او را به سبب سخنرانی علیه یهودیان سرزنش می‌کند و می‌کوشد به افکار او سروسامان بدهد. وقتی آلفرد قهرمانش را گوته معرفی می‌کند، مدیر از او می‌خواهد تحقیقی درباره قهرمانِ گوته، یعنی اسپینوزا، انجام دهد. نویسنده سپس روان‌کاوی خیالی به نام فردریش فیستر را وارد داستان می‌کند و از طریق گفت‌وگوی او با روزنبرگ دیدگاه‌های روان‌شناختی خود را واضح‌تر بیان می‌کند.
این رمان ۳ بعد فلسفی، روان‌شناختی و تاریخی را در بر می‌گیرد، هرچند بعد تاریخی آن به علت آمیختگی بسیار با تخیل و داستان‌پردازی نویسنده، ضعیف‌تر است. یالوم در پایان کتاب جمله‌ای را از آندره ژید نقل می‌کند: «تاریخ افسانه‌ای است که رخ داده است. افسانه تاریخی است که ممکن است رخ داده باشد.»
این کتاب در ۴۶۹ صفحه نگاشته شده است، اما نثر روان و ساده‌ای دارد و در عین حال داستان‌پردازی نویسنده جذابیت ویژه‌ای دارد و شمای خواننده را برای مطالعه رمان مشتاق‌تر و فرایند تفکر را برایتان آسان‌تر می‌سازد. در جایی از کتاب آمده است: «فکر کردن، واقعا فکر کردن کار سختی است، همچون حرکت دادن کمدی سنگین در اتاق زیرشیروانی.»
کتاب «مسئله اسپینوزا» را نشر قطره با برگردان فارسی بهاره نوبهار به چاپ رسانیده است.