فرزانه شهامت - کسی چه می داند؟ شاید در پسِ پرده، واقعا کارهایی در حال انجام باشد، اما از آنجا که علم غیب نداریم و براساس شواهد موجود قضاوت می کنیم، خروجی تصمیمات دولت و بانک مرکزی درباره «بیت کوین» تا این لحظه خلاصه وار عبارت است از: «بررسی خواهد شد، قرار است، باید بشود، در دست اقدام است، اعلام می شود.» به این فهرست، یک پیش نویس را هم اضافه کنید؛ همان که قائم مقام بانک مرکزی اوایل بهمن پارسال، قول رونمایی اش را داد. 5 ماه می گذرد و از پیش نویس یادشده با موضوع سیاست های بانک مرکزی درباره رمز ارزها خبری نیست، اما اظهارنظرهای بدون پشتوانه اجرایی درباره این صنعت را تا دلتان بخواهد می توانید در رسانه ها پیدا کنید.بیت کوین در کنار تمام نقاط مبهم خود، یک وجه معلوم و انکارناشدنی دارد؛ مصرف بالای برق، آن هم در روزهای گرم تابستان که برای کاهش مصرف، تصمیماتی ملی از جنس تغییر ساعت کاری ادارات گرفته شده است. برخلاف انفعال تصمیم گیرندگان، ماینرها روزهای پر تکاپویی را سپری می کنند. آن ها راه تازه و بی دردسری را برای تأمین برق پیدا کرده اند؛ نیروگاه های کوچک مقیاس.
ماینینگ در مشهد
عبارت « خیلی فوری» که روی بخش‌نامه مدیرعامل شرکت توانیر کشور درج شده، گویای اهمیت موضوع بیت کوین است. در نامه محمدرضا متولی زاده که در آخرین روزهای خرداد امسال خطاب به تمام شرکت های برق منطقه ای و توزیع برق کشور صادر شد، به خلأهایی اشاره شده است که برای ماینرهای بیت کوین، شانس تلقی می شود؛ « نبود تعرفه و استانداردهای فنی» برای استخراج بیت کوین که « در پیک تابستان شرکت های توزیع را دچار مشکل می کند». او با استناد به مواد قانونی، مصرف برق برای ماینینگ را جزو مصادیق غیرمجاز عنوان کرده و از شرکت های مخاطبش خواسته است درباره شناسایی و جمع آوری انشعاب یاد شده تا تعیین تکلیف قانونی اقدام کنند. فراگیری موضوع به اندازه ای است که به گفته مدیر روابط عمومی شرکت توزیع برق مشهد در 23 روز پس از صدور این بخش‌نامه، در شهر مشهد نیز مواردی از مزارع بیت کوین کشف شده است. هر چند آمار علیرضا کاشی، حکایت از کشف کمتر از 10مزرعه دارد، اهمیت این تعداد زمانی معلوم می شود که به یاد بیاوریم فقط 19 درصد از مشترکان صنعتی و کشاورزی هستند؛ یعنی تعرفه شان با تخفیف حساب می شود. این یعنی همان چیزی که ایران را برای ماینرها به سرزمینی رؤیایی با تعرفه پایین برق و حاشیه سود بالا تبدیل کرده است.
صید جدید ماینرها
«به اطلاع اعضای محترم گروه می رسانم یک شرکت فعال در حوزه بیت کوین نیاز فوری به برق از یک مگاوات به بالا دارد. به علت دردسرهای استفاده از شبکه، شرکت یاد شده علاقه مند به در اختیار داشتن سوله ای با فضای حداقل ۷۰۰ متر مربع در فضای نیروگاه است. علاقه مندان به همکاری می توانند پیشنهاد و شماره تماس خود را به آدرس ایمیل ذیل ارسال فرمایند.»
این روزها پیام های بیت کوینی بیش از هر زمانی در میان صاحبان نیروگاه های کوچک مقیاس دست به دست می شود. پیامی که چند خط بالاتر داخل گیومه آمده، فقط یکی از آن هاست. دلیل میل روزافزون برای استفاده از برق این نیروگاه ها هم مشخص است؛ دردسرهای استفاده از شبکه سراسری توزیع برق را ندارد.
یکی از نیروگاه داران موضوع را برایمان بیشتر باز می کند و می گوید: نیروگاه های کوچک مقیاس، خصوصی هستند و می توانند برق را به هر کس که بخواهند بفروشند. اگر به دولت بدهند، یک مجموعه نکات مثبت و منفی پیش رویشان قرار می گیرد و اگر به ماینرها بدهند، یک مجموعه متفاوت. خوبی همکاری با دولت، تعرفه پایین گاز برای تولید برق است. البته این همکاری، مشکلاتی را به همراه دارد. همین مشکلات، صاحبان نیروگاه های کوچک مقیاس را به همکاری با ماینرها ترغیب می کند.
او اضافه می کند: زمانی که نیروگاه با توانیر قرارداد امضا می کند، توانیر موظف است صورت وضعیتی را که نیروگاه ارائه می کند، مبنای پرداخت وجه قرار دهد. بیشتر از یک سال است که پرداختی های توانیر با نوسان همراه بوده است. هزینه های نیروگاه ها افزایش یافته است و تعدیل هایی که روی صورت وضعیت ها انجام می شود، منطقی نیست. این ها را بگذارید کنار برخی معوقات که گاهی به 3 ماه هم می رسد.به گفته وی روی دیگر این سکه، ماینرهای دست به نقدی هستند که برای خرید برق قیمت های آن چنانی پیشنهاد می دهند. این نرخ آن قدر بالاست که حتی اگر دولت اقدام به تغییر تعرفه گاز از نیروگاهی به صنعتی بکند، فروش به ماینر، باز هم برای نیروگاه دار به صرفه است. استقرار دستگاه های گران قیمت ماینینگ در محل نیروگاه ها نیز نوعی گروکشی و آرامش خاطر برای نیروگاه دار به شمار می رود. می ماند یک چیز؛ ریسک انجام این معامله و دستوری که هر آن ممکن است از سوی دولت مبنی بر ممنوعیت همکاری با ماینرها صادر شود. دلیل دیگری نیز در میان است؛ منافع ملی و سودی که از منابع یارانه ای کشور به جیب عده ای معدود می رود.
هزینه تراشی برای همه
«استخراج ارز دیجیتال در شرایط کنونی به مثابه قاچاق سوخت است؛ چرا که برق در ایران تعرفه یارانه ای دارد.» این دیدگاه سخن گوی صنعت برق است. برای تولید هر بیت کوین 72 مگاوات ساعت برق لازم است و برای تولید هر مگاوات ساعت برق، در نیروگاه هایی که با سوخت فسیلی کار می کنند، بین 800 تا 2500لیتر آب نیاز است. تعرفه گاز که سوخت متواتر در نیروگاه ها به شمار می رود، حتی با تعرفه صنعتی به مراتب پایین تر از دیگر کشورهای همسایه و جهان است؛ آن قدر پایین که به قول وزیر ارتباطات می شود آن را رایگان در نظر گرفت.
آیا این اعداد یعنی با استخراج بیت کوین و دیگر رمزارزها مخالفیم؟ خیر. موضوع همان است که در سطرهای نخستین اشاره شد؛ نبودساز و کار برای فعالیت قانونی ماینرها و منابعی یارانه ای که از جیب ملت به تاراج می رود.