گزارشی از هزینه و درآمد ناشی از احداث نیروگاه‌‌های خورشیدی خانگی که برای تصمیم‌گیری کمکتان می‌کند، اینکه به جرگه نیروگاه‌داران می‌پیوندید یا خیر.
شجری - به هوای ابری این روز‌ها نگاه نکنید. ایران ما به طور متوسط ۳۰۰ روز آفتابی دارد. شاخص‌هایی مثل زاویه تابش، دمای هوا و... نیز دست‌به‌دست هم داده‌اند تا جزو کشور‌های اولویت‌دار برای تولید برق از انرژی پاک، رایگان و تحریم‌ناپذیر نور خورشید باشیم. نگاهتان خواه اقتصادی صرف باشد یا اجتماعی محض، یا تلفیقی از هر ۲، خواندن این گزارش برای تصمیم‌گیری کمکتان می‌کند، اینکه به جرگه نیروگاه‌داران می‌پیوندید یا خیر، شهریار صابر به عنوان رئیس کمیته تازه‌تأسیس انرژی‌های تجدیدپذیر خراسان رضوی و سعید شریعتی‌راد، نایب‌رئیس این کمیته، به سؤالات ما پاسخ می‌دهند.
مزایای تولید برق با نور خورشید را در چه مواردی می‌بینید؟
صابر: احداث هر نیروگاه خورشیدی ۵ کیلواتی در مشهد معادل است با صرفه‌جویی سالانه ۱۶۴۲ لیتری آب و کاهش سالانه ۵۰ تن گاز گلخانه‌ای که معادل عملکرد سالانه ۲۰ اصله درخت با سن ۱۰ سال است.
شریعتی‌راد: اوج مصرف برق ما در تابستان و حداکثر تولید برق خورشیدی هم در تابستان است. می‌شود با تولید برق خورشیدی، دغدغه تأمین برق در روز‌های اوج مصرف را از بین برد. تولید برق با انرژی‌های تجدیدپذیر، دغدغه وزارت نفت را برای تأمین سوخت نیروگاه‌ها، دغدغه وزارت نیرو را برای تأمین آب، دغدغه سازمان حفاظت از محیط زیست را برای آلوگی هوا کم می‌کند. این برق قابلیت صادرات دارد، اشتغال‌زاست و...؛ و با این مزایا، ظرفیت تولیدمان چقدر است؟
شریعتی‌راد: از ۶۵ هزار مگا وات ظرفیت نیروگاهی کشور، ۸۷۰ مگاوات ظرفیت تولید برق به شیوه‌های تجدیدپذیر است و سهم خراسان‌رضوی حدود ۱۰ مگاوات است.
چرا وضعیتمان این است؟
شریعتی‌راد: فرصت‌هایی داشتیم که از آن‌ها استفاده نکردیم. مثلا بخش‌نامه شهریور ۹۵ هیئت وزیران که دستگاه‌های استفاده‌کننده از بودجه عمومی را موظف به تأمین ۲۰ درصد مصرفشان از برق تجدیدپذیر کرده بود، ظرفیت خوبی بود، اما ۳ سال گذشت و آیین‌نامه‌اش نیامد. در نتیجه ۲۰ درصد هدف‌گذاری شده، شاید به اندازه ۱ درصد هم محقق نشده باشد. گفته می‌شود اکنون این آیین‌نامه در دست امضای وزیر نیروست.
صابر: در قانون بودجه، منابع لازم برای تسهیلات و سرمایه‌گذاری دیده نشده است.
در کمیته انرژی‌های تجدیدپذیر استان کاری کرده‌اید؟
صابر: با اعضای کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی صحبت شده و تصویب ۱۰ هزار مورد تسهیلات ۴۰ میلیون تومانی با نرخ سود کمتر از ۱۸ درصد در دست پیگیری است.
صاحب یک نیروگاه خورشیدی شدن، چقدر زمان می‌برد؟
صابر: اگر موقعیت فیزیکی ساختمان طوری باشد که بشود از سلول‌های پیش‌ساخته استفاده کرد، ۲ هفته و اگر نیاز به ساخت سازه جدید باشد، حداکثر ۲ ماه.
برای احداث یک نیروگاه ۵ کیلوواتی چقدر فضا لازم است؟
صابر: ۳۵ متر مربع فضای مفید.
اگر فضای بزرگ‌تری در دسترس باشد، ظرفیت نصب نیروگاه خورشیدی را می‌شود افزایش داد؟
صابر: منازل همه ما یک کنتور تک‌فاز ۲۵ آمپری دارد که معادل ۵ کیلو وات توان است. ظرفیت نصب می‌تواند ۲ برابر این میزان و تا سقف ۱۰ کیلو وات باشد.
هزینه تمام‌شده برای متقاضی چقدر است؟
صابر: بستگی به کیفیت قطعات دارد. با کیفیت خوب، صفرتاصد کار، ۵۰ میلیون تومان درمی‌آید. درخواست گروهی (۱۰۰ تقاضا به بالا)، هزینه تمام‌شده را به ۴۰ میلیون تومان کاهش می‌دهد.
البته منهای هزینه‌های احتمالی تعمیر.
صابر: نیروگاه خورشیدی، ۲ قطعه اصلی دارد. یکی پَنِل که ۱۰ سال ضمانت تعمیر و ۲۰ سال ضمانت بهره‌وری دارد؛ یعنی پس از ۲۰ سال، نباید بهره‌وری سلول خورشیدی کمتر از ۸۵ درصد ظرفیت اسمی آن در روز نخست نصب باشد.
دومی، اینوِرتر (تبدیل‌کننده) است که ۵ سال گارانتی دارد.
افزایش یا کاهش دما تا چند درجه به کارکرد سلول‌ها ضرر نمی‌زند؟
شریعتی‌راد: دامنه مجاز دما بین ۴۰- تا ۶۰+ درجه سانتی گراد است.
مبلغ پرداختی به ازای هر کیلووات ساعت برق تولید‌شده چقدر است؟
شریعتی‌راد: نرخ پایه ۱۰۴۰ تومان است. با احتساب ضرایب تبدیل و غیره، میزان پرداختی برای یک نیروگاه ۵ کیلوواتی در ابتدای کار، سالانه ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است.
مبالغ هرچند‌وقت یک‌بار پرداخت می‌شود؟
شریعتی راد: ۲ ماه یک‌بار
ممکن است پرداخت‌ها به تعویق بیفتد؟
شریعتی‌راد: تا یکی‌دو هفته بله، بیش از این تا الان اتفاق نیفتاده است.
بازگشت سرمایه اولیه چقدر طول می‌کشد؟
صابر: حداکثر ۵/۴ سال.
چطور روی عملکرد نیروگاه نظارت داشته باشیم؟
صابر: شرکت توزیع برق، وضعیت تولید در نیروگاه را از راه دور بررسی می‌کند. اگر تولید کمتر از ۳۰ درصد شود، برای مالک، پیمانکار و شرکت توزیع به صورت خودکار پیامک ارسال می‌شود. کارشناسان برای بررسی وضعیت مراجعه خواهند کرد.
چطور شرکت پیمانکار انتخاب کنیم؟
شریعتی راد: انتخاب باید از فهرست مورد تأیید شرکت توزیع برق باشد. این شرکت پیمانکاران را رصد و غربال می‌کند. نتیجه این غربال، کاهش شرکت‌های پیمانکار از ۴۷ مورد در سال ۹۷ به ۳۲ مورد در سال ۹۸ است. انتخاب یادشده، انتخاب بین خوب و عالی است و از شرکت‌های متوسط خبری نیست.
امکان بیمه نیروگاه خورشیدی هم وجود دارد؟
شریعتی‌راد: بله، سالی حدود ۶۰ هزار تومان.
هزینه نگهداری از نیروگاه در زمستان و تابستان چقدر است؟
شریعتی‌راد: تقریبا هیچ. در ماه‌هایی که گرد و خاک وجود دارد، ماهی یک‌بار با شلنگ آب خاک‌گیری انجام شود.
صابر: اگر این کار انجام نشود، سلول‌ها از کار نمی‌افتد بلکه ممکن است بهره‌وری آن کم شود.