امین صادق‌پور- امروز قرار است به شهر زیبای بیرجند، مرکز استان زیبای خراسان جنوبی، سفر کنیم و با یکی از بناهای تاریخی این شهر آشنا شویم.ارگ کلاه‌فرنگی اواخر دوره‌ی زندیه و اوایل دوره‌ی قاجار، بین سال‌های ۱۲۶۴ تا ۱۳۱۳هجری قمری بنا شده است.
این اثر منحصربه‌فرد قدیمی که به صورت ۶ضلعی ساخته شده است، یکی از زیباترین بناهای تاریخی ایران از نظر معماری به شمار می‌رود. از نام‌های مشهور این بنا باید به ارگ حسام‌الدوله، ارگ سرکار و قصر بی‌بی‌عروس اشاره کرد.
این ارگ هم‌چنین به امیرحسن‌خان شیبانی منسوب و متعلق به امیر عَلَم خُزَیمه بوده است. خوب است بدانید مصالح به‌کاررفته در این ساختمان، گل، آجر، آهک و ساروج است. سقف ارگ کلاه‌فرنگی نیز با تزیینات مقرنس‌کاری بسیار باشکوه خود، برای هر تماشاگری بسیار چشم‌نواز است.
ارگ کلاه‌فرنگی علاوه بر دارا بودن تزیینات و فنون تزیینی گوناگون، به شکلی طراحی شده است که فضاهای مختلف مانند هشتی، گنبدی‌ها و اتاق‌ها به‌وسلیه دالان‌های ارتباطی با هم مرتبط می‌شوند.
طبقه‌ی اول بنا که به صورت هشت‌ضلعی ساخته شده است، فضای کمتری و حوض و چند اتاقک دارد اما سه طبقه‌ی دیگر به دلیل تزیینات زیر سقفش، فرم زیگوراتی به خود گرفته است.
جالب اینجاست که ارگ تاریخی کلاه‌فرنگی به‌دلیل مقر حکومت بودنش کاربرد ویژه‌ای داشته است.
این اثر ارزشمند بسیار قدیمی یازدهم مرداد سال ۱۳۷۶ با شماره‌ی ۱۸۸۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و از دهه‌ی ۷۰ تا امروز، از سوی اداره‌ی کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان جنوبی، مرمت و احیا می‌شود.
حریم این اثر فاخر که در فهرست حرائم کشور ثبت شده، اکنون به یکی از مکان‌های تاریخی گردشگری استان خراسان جنوبی برای بازدید علاقه‌مندان به آثار تاریخی تبدیل شده است. امیدوارم به بیرجند زیبا سفر کنید و از دیدن این بنای ارزشمند قدیمی لذت ببرید.