امین صادق‌پور- امروز می‌خواهیم برای دیدن یکی از بناهای تاریخی استان خراسان جنوبی به شهر زیبای بیرجند سفر کنیم. این قلعه‌ی قدیمی در دوره‌ی صفویه ساخته شده است. از نام‌های دیگر آن می‌توان به قلعه‌ی ته‌ده، قلعه‌ی پایین شهر و هم‌چنین دژ بیرجند اشاره کرد.
به دلیل اینکه شهر بیرجند در دوره‌های صفویه و قاجاریه همواره مورد هجوم دشمنان خارجی به‌ویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها بوده است، قلعه‌ی قدیمی بیرجند در شمال غرب این شهر بر فراز یک تپه بنا شده است.
خوب است بدانید مردم هنگام هجوم دشمن، در این قلعه پناه می‌گرفته‌اند و این قلعه در آن زمان، بیشتر کاربرد دفاعی نظامی داشته است.
قلعه‌ی تاریخی بیرجند که ۳هزار مترمربع وسعت دارد، از خشت، گل و چینه ساخته شده است و دارای دو در ورودی است، یکی در ضلع شمالی و دیگری در ضلع جنوبی.
باید گفت این بنا هفت برج داشته، اما در گذر زمان یکی از آن‌ها از بین رفته است و اکنون فقط ۶ برج استوانه‌ای‌شکل از آن موجود است. در داخل هریک از این برج‌ها روزنه‌هایی به چشم می‌خورد که برای حراست و تیراندازی در مواقع نیاز تعبیّه شده است.
در واقع، این قلعه یک چهارضلعی است با چهار برج و دو برج دیگر در اضلاع شمالی و جنوبی و انبارهایی که در زمان مشکلات و سختی، آب و آذوقه مورد نیاز را ذخیره و تأمین می‌کرده است.
قلعه‌ی تاریخی بیرجند که در سال ۱۳۷۸ خورشیدی از سوی شهرداری بیرجند و با نظارت اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان جنوبی مرمت و بازسازی شد، اکنون به یکی از مقصدهای گردشگری شهر تاریخی بیرجنــد تبدیل شــده است.