اگر در روز‌های نخست سال نو و حوالی ظهر گذرتان به محدوده حرم مطهر رضوی افتاده باشد، احتمالا مثل ما شاهد صحنه‌هایی از این دست بوده اید که زائران کنار خیابان، در فضای سبز یا در پناه خودروشان مشغول صرف غذا باشند. دیدن آنچه توصیف شد، در نوروز امسال که مصادف با ماه مبارک رمضان بود، این سؤال را به ذهن متبادر می‌کرد که چرا اینجا؟ پیش از این اعلام شده بود که تمهیداتی برای ارائه غذا در مراکز اقامتی مجاز دیده شده است، اما ناگفته پیدا بود که همه زائران در مکان‌های یادشده مستقر نیستند.
وضعیت به همین منوال گذشت تا روز هشتم عید، مصادف با ششمین روز ماه مهمانی خدا که اعلام شد فعالیت تعدادی از رستوران‌های اطراف حرم با شرایطی برای ارائه خدمت به زوار در وعده ناهار مجاز است. فلسفه تأخیر در گرفتن این تصمیم و اعلام آن در زمانی که بخش درخورتوجهی از زائران نوروزی مشهد را ترک کرده بودند، سؤالی بود که برای یافتن جوابش تلاش کردیم. به سراغ حسن امیریان، رئیس اتحادیه صنف رستوران داران، کباب و حلیم پزان مشهد، رفتیم که روایتش را از آنچه گذشته است، برایمان شرح می‌دهد. سؤال و جواب‌های بی تعارف ما را در ادامه می‌خوانید.
تقریبا هفتم عید بود که مجوز صادر شد.
ما غافل گیر نشدیم. نامه‌ها و صورت جلسه هایمان هست. چندین سال است که در ماه رمضان هیچ غذاخوری‌ای در روز حق ارائه خدمت ندارد؛ چه به صورت بیرون بر و چه استفاده در محل. برای تغییر این روند در رمضان امسال که با نوروز هم زمان شده است، از اتاق اصناف ایران پیگیری کردیم.
مافوق ما اتاق اصناف ایران است.
پیش از نوروز جلسه‌ای در دادگستری با حضور دستگاه‌های مختلف برگزار شد. پیشنهاد دادیم که با توجه به تقارن امسال و برآورد حضور ۱۰ میلیون زائر، برای رعایت حال زوار اجازه بدهید رستوران‌های اطراف حرم رضوی با ضوابطی دایر باشند. اما این پیشنهاد پذیرفته نشد.
ازجمله نظرات مخالفان این بود که زائر برای اقامت قصد ده روزه می‌کند، درحالی که آمار ماندگاری زائران این را نمی‌گوید.
بله. اسفند به اتاق اصناف مشهد هم نامه زده بودیم.
ترتیب اثر داده نشد. از همان ابتدای رمضان که برای رسیدگی به شکایات در اتحادیه مشغول بودیم، از ساعت ۱۱ تا ۱۶ از طرف زائران شاکی تماس‌های زیادی داشتیم که ما کجا ناهار بخوریم، ما مسافریم، چرا به فکرمان نبودید و....
چه خوب که این را پرسیدید! این طور بود که زائران می‌رفتند رستوران غذا بخورند و جواب می‌شنیدند که مجوز فعالیت نداریم. به واحد صنفی بد و بیراه می‌گفتند. واحد صنفی هم به اتحادیه و من ارجاع می‌داد. خدا می‌داند چقدر فحش شنیدم. عیبی ندارد، زائر امام رضا (ع) هستند. می‌گفتند تو که عرضه نداری، چرا استعفا نمی‌دهی؟ ما با خاطره بد از مشهدتان می‌رویم. طرف زنگ زده‌بود و می‌گفت پدرومادرم عازم مشهد بودند، منصرف‌شان کردم. این‌ها درد است. یکی دو روز از ماه رمضان گذشت و دیدم از جواب به پیشنهاد اتحادیه خبری نشد. با تهران و آقای نوده فراهانی، رئیس اتاق اصناف ایران، تماس گرفتم. پیگیری کرد، تماس گرفت و گفت صحبت کردم، ان شاءا... مشکل حل می‌شود.
پس از ۲۴ ساعت تماس گرفتند و گفتند که فهرست رستوران‌ها را به اماکن بدهید. اگر اشتباه نکنم، پنج روز از عید گذشته بود. ابتدا تصمیم بر این بود که ساعت کار از ۱۱:۳۰ تا ۱۳:۳۰ باشد، غذا مطلقا داخل رستوران سرو نشود و فقط بیرون بر باشد. گفتیم این غذا را کجا ببرند بخورند؟ کنار خیابان که زشت است و تظاهر به روزه خواری می‌شود. موافقت نشد.
قدری که گذشت، دیدند طرح، ناموفق و زائر اذیت است. برایمان گزارش می‌رسید که اطراف حرم امام رضا (ع) زوار نشسته اند به غذاخوردن. اعلام کردیم، گفتند فهرست رستوران‌های اطراف حرم را که فلان تعداد صندلی دارند و می‌توانند استتار کامل داشته باشند، اعلام کنید تا مجوز سرو غذا در محل داده شود. هفتم مجوز داده شد؛ آن هم نه مجوز‌هایی که می‌خواستیم.
درخواست ما برای رستوران‌های واجد شرایط تا حلقه دوم حرم بود، اما فقط با حلقه اول و نزدیک‌تر به حرم موافقت شد.
تا میدان شهدا، خیابان امام خمینی (ره)، خیابان عبادی، خیابان آیت ا... بهجت و آیت ا... خزعلی و چهارراه سیلو. می‌خواستیم تمرکز در رستورا ن‌های حلقه اول نباشد و با ازدحام زائران، رسیدگی به آن‌ها مشکل نشود. موافقت نشد.
۶۷ واحد. سرو غذا در محل انجام می‌شود و بیرون بر ندارند.
بنده به چشم خودم در اطراف حرم دیدم خانم‌ها و آقایانی صندوق عقب ماشینشان را باز کرده بودند و پلومرغ مانده با قیمت‌های آن چنانی را به زائر می‌فروختند. من آشپزم و کننده این کار. مرغ‌ها سیاه شده بودند. یقین داشتم خوردن این‌ها زائر را مریض می‌کند. برخی فکر می‌کنند ما این حرف‌ها را برای منافع خودمان می‌گوییم که چهار تا واحد صنفی دور حرم باز شود.
اما واقعیت ندارد. من امیریان منظورم این بود که زائر علی بن موسی الرضا (ع) که می‌آید، درست پذیرایی شود و مجبور نشود در انظار عمومی غذا بخورد.
چهار بازرس داریم. یکی از ابتدای رمضان در اختیار اماکن است. سه نفر دیگر برای بقیه شهر هستند.
دوازده پلمب داشتیم که علت همگی، جز یک مورد، فعالیت غیرمجاز در رمضان بود. به ۲۸ واحد هم اخطار دادیم. سه مورد شکایت از کم فروشی واحد‌های صنفی محدوده حرم داشتیم که فرستاده ایم تعزیرات. درمجموع از حدود ۱۹۰ واحد صنفی در محدوده حرم و بیش از سیصد واحد صنفی در خارج از این محدوده بازدید کردیم. همه واحد‌های صنفی ذیل اتحادیه هم حدود ۱۲۰۰ واحد است.
کاش این اقدام یک هفته زودتر انجام می‌شد. همه حرف ما این بود که کسی که می‌رود مسافرت، دو دغدغه اصلی دارد؛ یکی محل اسکان مناسب و دیگری غذای خوب و سالم؛ برای اینکه یک هفته‌ای را که به سفر رفته است، به مریضی نگذراند. شما بگویید، غیر از این است؟