محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ سازمان مدیریت حملونقلبار متولی اصلی سامان‌دهی تردد خودروهای سنگین در شهر است؛ ماشین‌هایی که اگر عبور‌ومرورشان در شهر با تدابیر شهرداری و ایجاد طرح‌های ترافیکی کنترل نشود شاهد آلودگی و گره‌های ترافیکی مختلف در شهر خواهیم بود. در کنار پیچیدگی این برنامه‌ریزی، هوشمندسازی نظارت بر حمل بار در شهر نیز دستورکار دیگر این سازمان است و توانسته در سال‌های اخیر سازمان‌دهی مناسبی در این حوزه داشته باشد و حالا با همکاری دانش‌بنیان‌ها قرار است حمل سپتاژ را به صورت هوشمند کنترل کنند.
جعفر شمس، مدیرعامل سازمان مدیریت حملونقلبار درون شهری مشهد، در گفت‌وگویی مفصل با شهرآرا، افزون بر تشریح اقدامات این سازمان در حوزه رفع مشکلات معیشتی رانندگان و نظارت بر خودروهای سنگین، از تلاش سازمان حملونقلبار درون شهری در ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای توقف خودروهای سنگین به عنوان بخش دیگری از تلاش‌های این سازمان نام برد که نتیجه آن علاوه بر ساخت ۳۰ هزار هکتار توقفگاه برای سامان‌دهی خودروهای سنگین، ایجاد یک توقفگاه جدید برای شهر مشهد است که در شش‌ماه نخست امسال به بهره‌برداری خواهد رسید.
سؤال اینجاست که چه کسی باید افرادی را سامان‌دهی کند که کار حمل‌ونقل بار انجام می‌دهند و چه کسی مسئول رسیدگی به اتفاق‌هایی است که شاید برای آن بار و کالا بیفتد. وجود سازمان حمل‌ونقل بار به مردمی که قصد دارند کالا در شهر جابه‌جا کنند آسایش‌خاطر می‌دهد. در این سیستم ماشین و راننده بررسی و تأیید می‌شود و اگر تخلفی رخ بدهد امکان پیگیری دارد. ما به مردم این اطمینان را می‌دهیم که اگر از خودرو لیبل‌دار استفاده کردند، ماشین استاندارد‌های لازم فنی را دارد، راننده هم دوره آموزشی گذرانده است، سوءپیشینه ندارد و به هر دلیلی اتفاقی بیفتد، در سازمان حمل‌ونقل بار رد و نشانی از این راننده و ماشین پیداست.
بله؛ ما وظیفه ترافیکی هم داریم و اصلا مدل ترافیک ماشین باری با ماشین شخصی الگوی متفاوتی دارد و برای ترافیک شهر بسیار مهم است. فرض کنید یک تریلی وارد هسته مرکزی شهر و به هر دلیلی متوقف شود؛ آن هم در پیک حضور مسافر؛ این تریلی هجده متری کل فضای فکری زائر و وجهه شهر را به هم می‌ریزد. برای همین وظیفه ترافیکی سازمان حمل‌ونقل بار بسیار مهم است و ما باید برای همه موضوع‌های ترافیکی مربوط به ماشین‌های باری برنامه‌ریزی کنیم. ب
ه این موضوع فکر کردیم و گفتیم اگر خودرویی قرار است از مشهد عبور کند، آن را طوری هدایت می‌کنیم که وارد شهر نشود، چون کامیونی که وارد شهر می‌شود به شهر آسیب می‌زند، باعث ترافیک و تصادف و هزار و یک اتفاق دیگر می‌شود و به همین دلیل یکی از وظایف اصلی سازمان حمل‌ونقل بار هدایت همین خودرو‌ها به کنارگذر شمالی برای عبور از شهر است.
شهرداری برای ماشین‌های بزرگ باری که مقصدشان شهر مشهد است نیز دستورالعملی دارد. این موضوع برای اولین‌بار در مشهد اجرا و بعد به دیگر نقاط کشور تسری داده شد. این شیوه‌نامه به طرح محدوده‌های زمانی و مکانی معروف شد تا به‌صورت هوشمندانه ساعت‌های اوج ترافیک بر اساس اهمیتش در نقاط مختلف شهر استخراج شود و سپس به صاحبان خودروهای باری اعلام می‌کنیم که در این ساعت‌ها حق حضور در این خیابان‌ها و آن ترافیک را ندارند.
مشهد بر اساس این طرح سه محدوده قرمز و زرد و سبز دارد. محدوده قرمز؛ بافت اطراف حرم مطهر رضوی است که نظارت‌های ما در این محدوده بسیار شدید است و با شرایط خاص اجازه تردد داده می‌شود. محدوده زرد؛ رینگ صدمتری شهر و داخل آن و محدوده سبز هم بیرون از رینگ صدمتری است که تردد آزاد است.
باید بگویم تا شناخت کامل مردم از خدمات این سازمان، فاصله زیادی داریم. مردم هنوز فکر می‌کنند که آن لیبل؛ کارکرد درون‌سازمانی دارد، درصورتی‌که برعکس است و شاید ما در بررسی‌ها و مطالعات خود اشتباه عمل کرده باشیم. شاید این لیبل موضوع مدنظر ما را در ذهن مردم تداعی نمی‌کند. نکته مهم این است که باید بین وانتی که رصد و ثبت شده با دیگری تفاوت وجود داشته باشد و این تفاوت را هم مردم باید رقم بزنند. هنوز جا دارد در این موضوع بیشتر با مردم تعامل کنیم.
ما برای این موضوع دستورالعمل حمل‌ونقل بار درون‌شهری مصوبه وزارت کشور را داریم که سال ۹۴ ابلاغ شد و بر اساس آن هر خودرو حمل‌ونقل بار که می‌خواهد داخل شهر فعالیت کند باید از شهرداری مجوز بگیرد. یک‌سری چیز‌ها را هم به این موضوع گره زده‌اند، مثل سوخت و براین‌اساس سیاست توزیع سوخت برای آن‌ها قرار است در آینده نزدیک بر اساس پیمایش تعیین شود و ازآنجایی‌که تهیه گازوئیل آزاد سخت است، صاحبان این خودرو‌ها مجبور به دریافت پروانه فعالیت و اشتغال هستند تا سهمیه سوختشان دچار مشکل نشود.
ببینید؛ راننده‌های حملونقلبار درخواست‌هایی از ما دارند که امکان پیگیری دارد؛ مانند بیمه تکمیل درمان و رسیدگی به موضوع‌های مربوط به سلامت آن‌ها. سیاست سازمان حمل‌ونقل بار در این‌باره این است که برویم سراغ محل‌هایی که آن‌ها تجمع می‌کنند و شاخص‌های سلامت آن‌ها را رایگان کنترل کنیم و در صورت وجود مشکل به آن‌ها اخطار بدهیم. موضوع بیمه تکمیل درمان را به‌زودی به سرانجام می‌رسانیم و بیمه‌های خویش‌فرما هم طبق تفاهم‌نامه‌ای که با سازمان تأمین اجتماعی امضا شد، انجام خواهد شد.
اما در کنار آن به حوزه‌های معیشتی هم ورود خواهیم کرد و بسته‌های اعتباری برای راننده‌ها تعریف و اجرایی کردیم تا بخشی از دغدغه‌های اقتصادی آن‌ها را برطرف کنیم. اگر کارمندی یک هفته نتواند سرکار برود هیچ اتفاقی نمی‌افتد و سرماه حقوقش را می‌گیرد، اما اگر این اتفاق برای یک راننده بیفتد، پولش تمام می‌شود. ما در حوزه معیشتی، تأمین قطعه و تعمیر خودرو تفاهم‌نامه‌ای با دو بانک امضا کردیم که پنج موضوع را در برمی‌گیرد و همه ۴۸ هزار عضو خانواده حملونقلبار شهرداری که از ما پروانه فعالیت و اشتغال دریافت کردند می‌توانند از این خدمات استفاده کنند.
یکی از این امکانات؛ کارت اعتباری ۷ میلیون‌تومانی است با نرخ سود ۲ درصد که راننده با دریافت این کارت می‌تواند از همه فروشگاه‌های بزرگ شهر مشهد که ارزاق ارائه می‌کنند، خرید کند. مزیت این کارت اعتباری این است که پس از پایان اقساط دوباره شارژ خواهد شد و تضمین آن فقط یک برگ چک است.
با همکاری ایران‌خودرو امکان دیگری مهیا شده که همه رانندگان دارای مجوز که ماشینشان از محصولات ایران‌خودرو است می‌توانند با دریافت ایساکوکارت که ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار دارد و سود آن حداقلی است خدمات دریافت کنند. ضمن اینکه از این کارت برای تعمیر خودرو در نمایندگی می‌توانند استفاده کنند.
یکی دیگر از بسته‌های رفاهی که برای رانندگان حمل‌ونقل بار آماده شده، یک وام ۵۰ میلیون‌تومانی با کارمزد صفر درصد برای خرید کالا و خدمات موردنیازشان است، از بیمه ماشین گرفته تا لوازم‌خانگی و...
قبلا معوقات و جریمه‌ها و هزینه‌های مربوط به پروانه‌های سازمان حملونقلبار را راننده‌ها باید به‌صورت نقدی پرداخت می‌کردند که شرایطی فراهم شد تا بتوانند به‌صورت اقساط این هزینه‌ها را پرداخت کنند. در کنار آن هرسال سه نوبت خودروهای دارای پروانه وقتی به معاینه فنی مراجعه می‌کنند، هزینه به‌صورت نیمه‌بها برای آن‌ها محاسبه می‌شود.
بله. تا الان ۴۸ هزار خودرویی که سامان‌دهی شدند یا به‌خاطر سیستم نظارت و بازرسی شهرداری پروانه گرفته‌اند یا به دلیل موضوع سوخت و قطع‌نشدن سهمیه. اما الان ایجاد باشگاه رفاهی خودش یک مشوق برای مراجعه و دریافت پروانه است. بااین‌همه هدف از ایجاد این باشگاه؛ به وجود آوردن حس آرامش و تعلق به سازمان از سمت راننده است تا حس بدی به سازمان حملونقلبار نداشته باشد. این آغاز باشگاه رفاهی است و غایت آن نیست. حد نهایی آن این است که مدیریت باشگاه به خود راننده‌ها داده شود و به تشکل صنفی قوی تبدیل شوند و خودشان به امور نظارت کنند. نگاه ما در حال حاضر این است.
سال ۱۴۰۲ می‌خواهیم سیستم جدیدی از نظارت را داشته باشیم. الان چیزی نزدیک به ۱۰۰ هزار خودرو باری در مشهد وجود دارد، از سبک تا سنگین. باید چه تعداد نیروی بازرسی داشته باشیم که بتوانیم آن‌ها را رصد کنیم و اصلا به‌کارگیری این همه نیرو ممکن نیست و باید به سمت هوشمندسازی برویم. در مدل هوشمند راننده‌ای که مجوز ندارد پیامک ارشادی دریافت می‌کند و از طرف دیگر پروانه اشتغال و فعالیت ارزشمند خواهد شد و هویت پیدا می‌کند. اول‌ازهمه هم باید برای آن راننده هویت ایجاد کنیم، چون او هم برای خودش یک شأن اجتماعی دارد و باید تقویت شود. دوم باید کار آن‌ها به‌عنوان شغل پذیرفته شود و در حوزه رفاهی آن‌ها ورود کنیم.
در ۱۰ سال گذشته شهرداری و سازمان حمل‌ونقل بار در مجموع ۳۰ هزار مترمربع توقفگاه ساخته است، یعنی حدود سه هکتار. اما در پروژه‌ای که ما کلید زدیم قرار است یک توقفگاه به مساحت چهار هکتار در جاده میامی احداث شود. منطقه‌ای که بیشترین تردد خودروهای سنگین به‌ویژه خودروهای سپتاژ و حمل زباله در آن انجام می‌شود. پیشرفت فیزیکی توقفگاه حدود ۷۰ درصد است و فاز یک آن در شش‌ماهه نخست امسال به بهره‌برداری می‌رسد. برای تملک زمین توقفگاه میامی چیزی نزدیک به ۱۸۰ میلیارد تومان هزینه شده است و حدود ۴۰ میلیارد تومان هم صرف آماده‌سازی آن خواهد شد.
ما از حضور بخش خصوصی برای ساخت توقفگاه استقبال می‌کنیم. اگر یک نفر زمینی بلااستفاده دارد که دسترسی خوبی به شریان‌های اصلی دارد و حداقل دو هکتار است می‌تواند به این کار اختصاص دهد و سازمان حمل‌ونقل بار هم آن را تجهیز خواهد کرد تا مالک با کاربری توقفگاه از آن بهره‌برداری کند.
معضل قدیمی مشهد؛ تخلیه غیرقانونی ماشین‌های سپتاژ است و نزدیک دو دهه است که مشکل این‌ها حل نشده است، ولی ما برای این موضوع راه‌حل قطعی داریم. یک شرکت دانش‌بنیان قطعه‌ای را در اختیار ما گذاشت که روی اکسل خودرو نصب می‌شود و وزن لحظه‌ای خودرو را نشان می‌دهد.
مثلا وزن یک خودرو در حالتی که باری ندارد هفت تن است و در جایی که این عدد به ۹ تن برسد، نشان می‌دهد که خودرو بار زده است، هم موقعیت برای من ارسال می‌شود و هم سرعت. موقعیت مکانی تصفیه‌خانه‌ها روی نقشه مشخص شده است و اگر در آن منطقه که به‌اصطلاح سبز است سپتاژ تخلیه شود مشکلی وجود ندارد، اما اگر تراکنش قرمز برای سامانه ارسال شود، به‌سرعت راننده را احضار می‌کنیم و در صورت تکرار تخلف، پروانه فعالیتش لغو خواهد شد.
خوشبختانه دادستانی و فرمانداری پای این کار هستند و همه خودرو‌هایی که در حوزه سلامت کار می‌کنند، مثل خودروهای سپتاژ و حمل نخاله باید آن را نصب کنند و موضوع سوخت را هم به این ماجرا گره زدیم. اکنون باتوجه‌به اینکه تعیین اختصاص سهمیه سوخت به نصب این دستگاه وابسته است، در صورت بروز عیب‌وایراد خودشان برای رفع آن به‌سرعت مراجعه خواهند کرد.
یکی از شعار‌های مهم شورای ششم در حوزه حمل‌ونقل، حمل‌ونقل کرامت‌محور است. در مدلی که برای موتوربرقی طراحی شد، مبنا را مردم گذاشتیم و شرایط را طوری تعیین کردیم که برای آن‌ها آسان و راحت باشد. مردم با یک وام ۴ درصد تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان و بدون پیش‌پرداخت می‌توانند صاحب موتوربرقی شوند.
هدف ما ۱۰۰ هزار موتور برای سه سال است و استقبال مردم در دو ماه گذشته بسیار خوب بوده است، به حدی که تولیدکننده یکی از همین موتور‌های برقی که در طرح ما حضور دارد از ابتدای سال و تا پیش از اجرای طرح فقط چهار موتور فروخته بود، اما امروز بیش از ۱۲۶ موتور از محصولاتش به فروش رفته است، آن هم فقط در یک ماه. چند تولیدکننده دیگر هم موجودی انبارشان در مشهد تمام شده است که این نشان می‌دهد مردم به این طرح اقبال نشان داد‌ه‌اند. بانک مهر ایران ۶ هزار میلیارد ریال اعتبار تسهیلات برای این کار به ما اختصاص داده است و وزارت کشور در نامه‌ای مشهد را به‌عنوان پایلوت موتوربرقی‌ها معرفی کرد.