به گزارش شهرآرانیوز، بر اساس گزارش دولت در پیوست شماره ۳ قانون برنامه و بودجه کشور در سال ۱۴۰۲ هزینه‌های شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته‌ی دولت ۲.۲۱۱.۵۵۳ میلیارد تومان است. (جزئیات این ارقام در جدول ذیل قابل مشاهده است).
بر اساس بند (هـ) تبصره ۹ موضوع «آموزش، پژوهش و فرهنگ» یک درصد از هزینه‌های شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت باید در حوزه فرهنگ هزینه شود که این رقم معادل ۲۲ هزار و ۱۱۵ میلیارد و ۵۳۵ میلیون تومان خواهد بود. به زبان ساده این بودجه بیش از ۲۲ هزار میلیارد تومان خواهد بود.
برای اینکه بدانیم بند (هـ) از تبصره ۹ قانون برنامه و بودجه در سال جاری درباره استفاده از این بودجه ۲۲ هزار میلیارد تومانی چه سازوکاری تعیین کرده است کافی است به این قانون نگاهی بیاندازیم. در این بند آمده است:
«در راستای ارتقای اخلاق و فرهنگ اسلامی شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت مندرج در این قانون مکلفند یک درصد از هزینه‌های خود را برای هم‌افزایی و ارتقای فعالیت‌ها و تولیدات فرهنگی از قبیل موضوعات قرآنی، نمایشی، جوانی جمعیت، مطبوعاتی، رسانه‌ای نوین، نشر و کتاب و تولید فرهنگ فاخر فارسی در فضای مجازی، گردشگری، توسعه و آموزش سواد رسانه‌ای اختصاص دهند.
آئین نامه اجرایی این بند توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری وزارتخانه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و امور اقتصادی و دارائی و سازمان‌های برنامه و بودجه کشور و تبلیغات اسلامی و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.»
۲۲ هزار میلیارد تومان در حوزه فرهنگ یعنی چقدر؟
برای درک بزرگی این رقم کافی است نگاهی به بودجه نهاد‌های فرهنگی در قانون برنامه و بودجه سال ۱۴۰۲ گاهی بیاندازیم. در سال جاری بودجه صدا و سیما امسال ۸ هزار میلیارد تومان است. بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۶ هزار و ۴۳۰ میلیارد تومان است.
شاید برایتان کمی عجیب باشد، اما مجموع اعتبارات چهار دستگاه وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک، کمیته ملی پارالمپیک و شرکت سهامی توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، تنها حدود ۲ هزار و ۹۸۱ میلیارد تومان است.
اگر جمع ارقام بودجه‌ای تمامی نهاد‌های فرهنگی را لیست کنیم بازهم به ۲۲ هزار میلیارد تومان نمی‌رسد. این درحالی است که عمده این بودجه صرف پرداخت حقوق به کارمندان نهاد‌های فرهنگی می‌شود و بخش اندک آن در حوزه تولیدات فرهنگی صرف می‌شود.
برای اینکه بدانیم چه کار‌های بزرگی با این پول می‌شود انجام داد بد نیست سری به دنیای هالیوود و سینما بزنیم. سریال پیکی بلایندرز در شش فصل و شش قسمت با ۵۴ میلیون دلار ساخته شد سه گانه محبوب ارباب حلقه‌ها با ۲۶۰ میلیون دلار ساخته شد. «آوتار ۲» جدیدترین ساخته پرخرج جیمز کامرون با بودجه ۴۰۰ میلیون دلاری تولید شد. بودجه ۲۲ هزار و ۱۱۵ میلیاردی برای فرهنگ خیلی خوب است البته باید بترسیم که این پول صرف چاپ سررسید و ناهار و شام شود.
آیا این بودجه به شکل سالم مصرف خواهد شد؟
در گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از شرکت «فولاد مبارکه» پرداخت مبالغی از سوی این شرکت به رسانه‌ها جنجال آفرین شد و اسامی رسانه‌ها با ارقامی که از این شرکت دریافت کرده بودند منتشر شد. در آن پرونده ۲۳۶ رسانه در مجموع ۳۶ میلیارد تومان از شرکت فولاد طی قرارداد‌هایی دریافت کرده بودند که برخی رسانه‌ها از این رقم تحت عنوان حق السکوت شرکت به فولاد به رسانه‌ها از جمله صدا و سیما یاد کردند.
حالا سوال اینجاست که تزریق بیش از ۲۲ هزار میلیارد تومان بودجه از سوی شرکت‌های دولت به حوزه فرهنگ و رسانه چطور انجام خواهد شد.
بدون تردید اگر سازوکار سالم و موثری برای استفاده از این بودجه و سرمایه گذاری درست آن در زمینه‌های مختلف پیش بینی شود شاهد ارتقای کیفی تولیدات فرهنگی و البته اقتصاد این حوزه خواهیم بود.
فیلتر ۵ ارگان و هیئت دولت
با این حال باید منتظر تدوین آئین نامه برای استفاده از این بودجه باشیم. آئین نامه‌ای که باید ۵ نهاد مختلف درباره آن به توافق برسند. پنج نهاد با ماموریت‌ها و رویکرد‌های مختلف یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری وزارتخانه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و امور اقتصادی و دارائی و سازمان‌های برنامه و بودجه کشور و تبلیغات اسلامی و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه باید آئین نامه استفاده از این بودجه را تدوین کنند و در نهایت این آئین نامه از فیلتر هیئت وزیران نیز باید عبور کند.
کاش این نهاد‌ها از هم اکنون طی فراخون‌هایی از متخصصان حوزه‌های مختلف از جمله رسانه برای چگونگی استفاده از این بودجه نظرخواهی می‌کردند. بدون تردید قانون گذار برای اینکه استفاده از این بودجه با نگاهی جامع و همه شمول انجام شود، تهیه آئین نامه استفاده از این بودجه را به ۵ نهاد مختلف واگذار کرده است، اما ممکن است همین اتفاق منجر به طولانی شدن فرآیند تدوین این آئین نامه شود.
از این رو به نظر الزامی است که از این نهاد‌ها به صورت جدی مطالبه گری انجام شود. چراکه قطعا شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت بدون مصوبه هیئت وزیران حاضر به پرداخت سهم فرهنگ از بودجه خود نخواهند بود.