«سه کیسه آرد برای ۲ هزار خانوار!» این عبارات تیتر گزارشی بود که ۲۷ خرداد امسال در تریبون مردمی محله ابراهیم آباد به نقل از گلایه‌های شهروندان به چاپ رساندیم. اهالی محله ابراهیم آباد در آن تریبون مردمی به نانوایی‌ای اشاره کردند که برای ۲ هزار خانوار فقط سه کیسه نان سهمیه آرد داشت.
در آن گزارش، با صحبت‌های رئیس شورای اجتماعی محله ابراهیم آباد، مهر تأییدی بر گفته‌های شهروندان زده شد: «نانوایی کنار مسجد المهدی (عج) روزانه سه کیسه آرد دریافت می‌کند که حدود ۱۵۰۰قرص نان با این سه کیسه تولید می‌شود.این تعداد کیسه آرد برای نیاز مردم محله اصلا کافی نیست.»
در این گزارش همچنین آمده بود که «در محله مهرآباد نیز که هم جوار ابراهیم آباد است، حدود ۹ نانوایی فعالیت میکنند که کیفیت نان بیشترشان خوب نیست.» این گلایه‌ها کافی است تا این بار عزم فرماندار مشهد جزم شود و به دنبال پیگیری مشکلات مردم در بازدیدی سرزده با معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری، رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان مشهد و رئیس اداره نظارت و بازرسی جهاد کشاورزی شهرستان مشهد راهی محله ابراهیم آباد و مهرآباد شویم.
وعده ما ساعت ۱۶ عصر مقابل فرمانداری مشهد است. سوار ون فرمانداری می‌شویم. مقصد محله ابراهیم آباد است. با تماس تلفنی پیاپی و عبور از مسیری پرپیچ وخم به خیابان کارگر راضی ۱۷ می‌رسیم؛ جایی که رئیس شورای اجتماعی محله ابراهیم آباد منتظر ماست.
چند ساعت پیش از بازدید سرزده، محمد رمضانی، رئیس شورای اجتماعی محله ابراهیم آباد، این نکته را گفته بود که نانوایی از روز پنجشنبه به دلیل نداشتن سهمیه آرد تعطیل است؛ اتفاقی که به گفته فرماندار مشهد تخلف محرز است.
ون فرمانداری مشهد مقابل نانوایی توقف می‌کند. با فرماندار مشهد و گروه همراه وارد نانوایی می‌شویم. مرد جوان داخل نانوایی است. مضطرب به نظر می‌رسد. سریع لباس کارش را مرتب می‌کند. شواهد نشان می‌دهد که تازه نانوایی را باز کرده است. فرماندار مشهد در بدو ورود از نانوا می‌پرسد چند کیسه آرد سهمیه داری؟ پاسخ می‌دهد: پنجاه کیسه!
نانوا درباره ماجرای سهمیه کم و اختصاص سه کیسه آرد برای پخت نان ابراز بی اطلاعی می‌کند.
محسن داوری، فرماندار مشهد، با بیان اینکه با همین حساب در سه ماه سهمیه این نانوایی ۱۵۰ کیسه آرد است، در ادامه دلیل صحبت‌های کذب این نانوا را با توجه به گزارش مستند شهرآرا جویا می‌شود.
رئیس شورای اجتماعی محله ابراهیم آباد در پاسخ به این مسئله می‌گوید: فرد قبلی که این نانوایی را اجاره کرده بود، این صحبت را مطرح کرده است و به دلیل اینکه فعالیت در نانوایی برایش صرفه اقتصادی نداشته، نانوایی را به شاطر کنونی اجاره داده است.
شاطر نانوایی با بیان اینکه با همین سهمیه هم نمی‌تواند نانوایی را بچرخاند، به کم بودن سهمیه آرد اشاره می‌کند. علی اکبر نصری، رئیس نظارت و بازرسی جهادکشاورزی مشهد، با ارائه مستنداتی از میزان آرد دریافتی در ماه‌های قبل، فرد را توجیه می‌کند که نانوایی به دلیل تخلف در کم کردن وزن چانه‌ها و پخت بیشتر، سهمیه آردش کم شده است و این مشکل به عملکرد خود نانوایی برمی گردد.
پس از پیگیری فرماندار مشهد مبنی بر اینکه دستگاه کارت خوان نانوایی و پروانه کسب به نام چه کسی است، مشخص می‌شود که مالک نانوایی ساکن تهران است و اینجا حضور ندارد و این موضوع نیز تخلف دیگری است. رضا رمضانی، معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری مشهد، در تماس با اتحادیه، احمد کشتگر، رئیس اتحادیه نانوایان مشهد، را با دستور فرماندار برای حضور در نانوایی فرامی خواند.
محمد میری، رئیس جهادکشاورزی شهرستان مشهد، نیز سطل آردی را که محتوای آن آلوده به پشه است، به فرماندار نشان می‌دهد. وجود حشره در میان آرد‌های روی میز شاطر نشان از رعایت نشدن بهداشت در نانوایی است. همراه با فرماندار برای بررسی تعداد کیسه‌های آرد موجودی نانوایی به زیرزمین نانوایی می‌رویم. ۴۷ کیسه آرد روی هم چیده شده است.
داوری برای بررسی بیشتر، از نانوا می‌خواهد دفترش را بیاورد. در گوشه‌ای از نانوایی پلاستیک‌هایی حاوی نان‌های خشک بسته بندی به چشم می‌خورد که شاطر در پاسخ به سؤال فرماندار که چطور آرد ندارد، اما نان خشک درست می‌کند، می‌گوید: آن‌ها را برای مشتری‌ها می‌زنم. فرماندار تخلف دیگری را در این زمینه به او یادآور می‌شود. در همین زمان با توجه به حضور برخی اهالی محل، گلایه‌ها و شکایت‌هایی از این نانوایی مطرح می‌شود.
با حضور نماینده اتحادیه نانوایان مشهد در محل، فرماندار خطاب به او می‌گوید: اتحادیه وظیفه دارد نظارت داشته باشد. این نانوایی از سه روز پیش تعطیل کرده است و اتحادیه در جریان این تعطیلی نیست! نداشتن بنر نیز از دیگرمشکلاتی است که نشان دهنده نبود نظارت اتحادیه نانوایان است. دو روز فرصت داده می‌شود نانوایی سیار در این محل دایر شود و این نانوایی بعد از آن پلمب می‌شود.
پس از بررسی و بازدید از نانوایی محله ابراهیم آباد، راهی بازدید سرزده از نانوایی‌های مهرآباد می‌شویم. به اولین نانوایی مهرآباد که می‌رسیم، هنوز پخت نان را آغاز نکرده است. فرماندار مشهد کرکره نانوایی را بالا می‌زند و در بدو ورود، نداشتن بنر را تذکر می‌دهد. با ورود به نانوایی، سهمیه آرد را از شاطر می‌پرسد و مشخص می‌شود از لحاظ سهمیه، نانوایی مشکلی ندارد.
پس از بررسی فضای پخت نان، به زیرزمین نانوایی می‌رویم. پله‌هایی نیم متری را طی می‌کنیم. بوی بد فاضلاب فضای زیر محوطه پخت نان را پر کرده است. فرماندار مشهد به کیسه‌های نان روی میز اشاره می‌کند. دست کم پنج بسته بزرگ روی میز شاطر است که با بررسی نان‌ها مشخص می‌شود کیفیت نان نانوایی بسیار پایین است.
به نانوایی بعدی می‌رویم که در حال پخت نان است و مردم برای تهیه نان در صف ایستاده اند. فرماندار به شاطر می‌گوید که ترازو را بیاورد تا چانه‌های نان بررسی شود. پس از ارزیابی مشخص می‌شود که وزن چانه‌های نانوایی درست است و نان نیز از کیفیت خوبی برخوردار است. فرماندار مشهد برای اطمینان از این موضوع، از مردم نیز کیفیت نان را جویا می‌شود که پاسخ می‌دهند راضی هستند و تنهامشکل نانوایی، نداشتن کارت‌های بهداشت افراد فعال در نانوایی است.
آخرین نانوایی که به صورت سرزده به سراغش می‌رویم نیز در حال پخت نان است. فرماندار برای ارزیابی چانه‌های نانوایی، می‌گوید دو چانه را در پلاستیک تحویل بدهند. کیفیت نان در این نانوایی نیز با ارزیابی تیم حاضر قابل قبول است، اما متولیان پخت نان کارت بهداشت ندارند.
بازدید سرزده از نانوایی‌های محله ابراهیم آباد و مهرآباد به پایان می‌رسد و به فرمانداری برمی گردیم. فرماندار مشهد درباره آنچه در این نانوایی‌ها مشاهده و بررسی شد، می‌گوید: در بازدید از نانوایی ها، درمجموع میزان نانوایی‌ها و پختی که داشتند، با جمعیت متناسب بود. نانوای محله ابراهیم آباد که در گزارش شهرآرا بیان کرده بود سهمیه آردش اندک است، اطلاعات نادرست داده بود.
محسن داوری با بیان اینکه نانوایی مذکور دو دست اجاره شده بود، بیان می‌کند: درحقیقت این مسئله باعث شد تا در این حوزه ساختار ما دچار نقص شود. نانوایی‌ها هرگز حق ندارند پروانه کسب را بفروشند یا اجاره بدهند. این تخلف صنفی است و باید اتحادیه نظارت کند. در نانوایی‌ها این مسئله مرسوم است که این هم تخلف صنفی است و باید اتحادیه برخورد کند. از سوی دیگر، برای نانوایی محله ابراهیم آباد نظارت اتحادیه کم ارزیابی شد. متولی این نانوایی باوجود اینکه ادعا داشت که سهمیه آرد کم دارد، نان غیرشبکه‌ای پخت میکرد، مالک نانوایی سر کار نبود و دیگران پخت می‌کردند.
وی می‌افزاید: این نانوایی قبلا کم فروشی داشته است و به همین دلیل جریمه شده و از سهمیه آردش کم شده بود. این اتفاق درحقیقت قوت خوبی بر هوشمندبودن سامانه نانینو است که نظارت دقیق دارد.
داوری درباره نانوایی‌های دیگری که در محله مهرآباد بازدید شدند، می‌گوید: یکی از نانوایی‌ها نوع پختش دچار اشکال بود. نان بی کیفیت داشت که تذکر گرفت و قرار شد اتحادیه به این مسئله وارد شود و مسئله را اصلاح کند. بقیه نانوایی‌هایی که بازدید شدند، هم از نظر کیفیت و هم از نظر میزان چانه و پختشان متناسب بودند. در مجموع در حوزه‌ای که بازدید شد، کمبود آرد نداشتیم و نانوایی‌ها هم با فاصله کم از هم فعال بودند. درباره نواقصی مثل کارت بهداشت هم به آن‌ها تذکرات لازم داده شد.
رئیس اداره نظارت و بازرسی جهاد کشاورزی شهرستان مشهد نیز درباره بررسی‌هایی پیش از این بازدید و ارزیابی نانوایی‌های محله ابراهیم آباد و مهرآباد می‌گوید: در بازدید از نانوایی محله ابراهیم آباد به مدت ۷۳ روز کاری از زمانی که دستگاه را تحویل گرفته است، در فروردین ۱۵۲ کیسه آرد، در اردیبهشت ۱۴۲ کیسه، در خرداد ۱۴۴ کیسه و تیرماه ۱۴۹ کیسه آرد یارانه‌ای نوع ۲ را دریافت کرده است.
علی اکبر نصری بیان می‌کند این نانوایی با توجه به اینکه ۴۳۸ کیسه از سامانه خریده، ولی متأسفانه آرد مصرفی این واحد صنفی ۵۵۸ کیسه آرد بوده است، حدود صد کیسه اضافه‌تر از حجمی که خریده، پخت کرده است. برآورد بازرسان از واحد صنفی نانوایی کم فروشی نانوایی در هر خمیر چانه چهل گرم را نشان می‌دهد. این موضوع باعث شد که در سامانه نانینو، سیستم خودبه خود سهمیه اضافه را کم کند.
او درباره بازرسی از دیگرنانوایی‌های محله مهرآباد می‌گوید: در یک نانوایی که با دستگاه اتومات مشغول فعالیت بود، تعداد زیادی نان لواش که احتمالا برای واحد صنفی دیگری بسته بندی شده بود و زیر آرد‌ها قرار داشت، دیده شد. بیشتر این نان‌ها به ساندویچی‌ها با قیمت بیشتری در این محدوده ارائه می‌شود که با این موضوع هم برخورد خواهد شد.
وی بیان می‌کند: در دو نانوایی دیگر هم پخت خوب بود و کیفیت نان و مواردی مانند کارت بهداشت مطرح بود. همچنین نصب نبودن بنر نانوایی در همه نانوایی‌ها مشهود بود که اتحادیه مربوط باید پیگیری کند. تذکر جدی هم در این موضوع داده شده است.