به گزارش شهرآرانیوز ۱۰ مرداد امسال بود که انتشار خبری به نقل از بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت ایران که گفته بود ۶۷ درصد نیرو‌های متخصص شرکت‌های دانش بنیان وارد فرایند مهاجرت شده اند، فضای رسانه‌ای را تحت تأثیر قرار داد. این سخنان با واکنش مسئولان دولتی مواجه شد و انتقاد‌هایی به این عدد وارد کردند. بااین حال، چه این عدد دقیق باشد چه نباشد، در سال‌های گذشته دانش بنیان‌ها همواره نسبت به موانعی که با آن‌ها در فضای کسب وکار مواجه هستند، انتقاد‌هایی جدی داشته و بار‌ها درخواست کرده اند که برای ادامه و توسعه فعالیت هایشان نیازمند برطرف کردن این موانع هستند.
با وجود این، بسیاری از دانش بنیان‌ها معتقدند که با وجود فرازونشیب‌هایی که با آن روبه رو هستند، علاقه به این حوزه سبب شده است همچنان در این حوزه باقی بمانند و فعالیت‌های خود را ادامه دهند. همین مسئله بهانه‌ای شد تا شهرآرا به سراغ پنج واحد فناور در پارک علم و فناوری خراسان برود و پای صحبت‌های آن‌ها بنشیند.
«پیشرفت را اگر بخواهید با افزایش تعداد شرکت‌های دانش بنیان ثابت کنید، خیلی خوب است، اما به موازات این باید بدانید که افزایش تعداد واحد‌های فناور باید با توسعه زیرساخت‌ها همراه باشد و هر شرکت برای محصول خود که ارزش افزوده خلق می‌کند، باید مقادیر معتنابهی از انرژی و امکانات را در اختیار بگیرد.» این جملات، بخشی از تأکید صریح سیدمنصور محسنی، مدیر یک شرکت فناور در زمینه جوشکاری قطعات بزرگمقیاس صنعتی است.
وی می‌گوید: تقاضای پارک برای برق در سال ۱۴۰۰ حدود ۱.۷ مگاوات بر ساعت بود، اما این نیاز در سال گذشته به ۲.۵ مگاوات در ساعت و امسال به ۵ مگاوات در ساعت افزایش یافته است که شاید در ابتدا نشانه جهش تولید و مایه امیدواری باشد. با وجود این، پاسخگونبودن تأسیسات زیربنایی برای توزیع برق سبب شده است تأمین این نیاز در عمل غیرممکن باشد و فاز دوم پروژه‌های ما نه به دلیل محدودیت در دانش، بلکه به علت فراهم نبودن برق، همچنان ناتمام بماند.
این مسئله را در نظر بگیرید که در بازار جهانی با شرکت‌هایی از کره جنوبی و آلمان رقابت می‌کنیم که مسائلی مانند برق یا اشتراک انرژی مدت هاست برایشان کاملا حل شده است. در نتیجه ما درحالی باید به مصاف آن‌ها برویم که شرکت توزیع نیروی برق حتی برای اعطای کنتور جدید سخت گیری می‌کند.
بااین حال، او تأکید می‌کند که این موانع سبب نمی‌شود که او از ادامه راهی که رفته است، پشیمان باشد و همچنان با همان انگیزه و علاقه‌ای که کارش را از روز اول شروع کرده است، به فعالیتش ادامه می‌دهد.
معصومه عبادزاده، مدیر یک شرکت دانش بنیان که در زمینه بیوایمپلنتهای طبی فعالیت می‌کند، گله اصلی اش را درباره معضلی مطرح می‌کند که خودش آن را مالیات ناگهانی می‌خواند. وی می‌گوید: مسئله ناترازی در نقدینگی که به دلیل اعمال قانون مالیات برای شرکت‌های خارج از پارک پیش می‌آید، سبب شده است بسیاری از همکاران ما رغبتی برای فعالیت آزاد نداشته باشند و به همین دلیل، حتی کار به ارائه اظهارنامه‌های خلاف واقع ختم می‌شود تا به هر قیمت ممکن بتوانند کسب وکارشان را در فضای پارک ادامه دهند.
البته این طور نیست که دانش بنیان‌ها با اصل مقوله مالیات مخالفتی داشته باشند، بلکه بیش از همه، نگرانی از رفتار‌های متنوع و غیریکنواخت کارشناسانی است که حتی برای اظهارنامه‌های مالیاتی یکسان از چند شرکت، مقادیر متفاوتی را اعلام کرده اند و این برخورد‌های سلیقه‌ای است که فضای کار آزاد را برای دانش بنیان‌ها ناامن می‌کند.
او با اشاره به توانمندی شرکت‌های ایرانی در حوزه بیوایمپلنتهای طبی می‌گوید: شرکت‌های داخلی توانمندی زیادی در این حوزه دارند و حتی به غیر از بازار داخلی می‌توانند برای ورود به بازار‌های بین المللی هم برنامه داشته باشند. همچنین، این شرکت‌ها می‌توانند هزینه‌ها را برای شهروندان خودمان به میزان قابل توجهی بکاهند و بستر را برای فعالیت جوانان نخبه فراهم کنند. این چشم انداز را که نگاه می‌کنم، سبب می‌شود همچنان به ادامه فعالیت در این حوزه علاقه‌مند باشم.
سمیرا فضلی، مدیر شرکت دانش بنیانی که در زمینه طراحی و ساخت موتور‌های توربینی و کمپرسور‌های صنعتی فعالیت می‌کند، با اشاره به محدودیت در تأمین آب موردنیاز واحدش می‌گوید: در واحد‌های تولید صنعتی، مهم‌ترین ماده خنک کننده آب است و بر این اساس، الزامی هم از طرف شرکت‌ها وجود ندارد که این آب حتما باید آشامیدنی باشد.
بااین حال، پارک علم و فناوری خراسان از زمان تأسیس تاکنون با یک حلقه چاه آب به عمق ۱۹۰ متر فعالیت می‌کند که دبی برداشت آن نیز از ۶.۳ لیتر در ثانیه فراتر نمی‌رود و این موضوع به موازات کارشکنی‌هایی که در موضوع لوله کشی‌ها صورت می‌گیرد، سبب شده است واحد‌های فناور هم در بخش شرکت‌های مادر و هم بخش‌های توسعهای، با چالش جدی مواجه باشند.
به گفته وی، رفع نیاز دانش بنیان‌های استان نه با تقویت خط لوله یا حفر چاه جدید، بلکه با ایجاد یک تصفیه خانه صنعتی یا همان واحد بازگردانی آب محقق می‌شود تا نه فقط آب آشامیدنی، بلکه حتی فاضلاب شهری یا پساب شهرک صنعتی در چرخه بازگردانی قرار بگیرد و به دست واحد فناور برسد. بااین حال، او در پاسخ به اینکه آیا این مانع سبب شده است بخواهد این حوزه را ترک کند، می‌گوید ورود به حوزه دانش بنیان‌ها باتوجه به نو و بکربودنش چالش‌های بیشتری دارد، اما هیچ گاه این چالش‌ها او را از ادامه دادن دل سرد نکرده است. او انتظار دارد مطالباتشان زودتر برطرف شود، اما این به منزله ناامیدشدن نیست.
بنابر اعلام مسعود میرزائی شهرابی، رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی، به صورت میانگین روزانه ۱۲۰ محموله بزرگ شامل نیاز شرکت‌های دانش بنیان به مواد اولیه و البته محصولات نهایی آن‌ها به پارک وارد یا از آن خارج می‌شود، اما مسئله دسترسی دانش بنیان‌های استان به جاده، موضوعی است که به چالش بسیاری از واحد‌ها تبدیل شده است.
محمدصادق محقق، مدیر یک شرکت دانش بنیان که در زمینه محصولات روشنایی فعالیت می‌کند، با اشاره به این موضوع می‌گوید: نیاز ما به مواد اولیه از طرف واحد‌هایی تأمین می‌شود که عمدتا در خارج از استان قرار دارند و وضع مشتریان ما هم به همین صورت است.
بااین حال، برای دسترسی به ورودی پارک از طرف فرودگاه باید حدود سه کیلومتر جلوتر، از دوربرگردان دور بزنید تا بتوانید از شانه خاکی جاده به تنها ورودی پارک برسید. این مسئله برای واحد‌هایی که در زمینه صنایع حساس فعالیت می‌کنند یا محصولاتشان در رده صنایع غذایی طبقه بندی می‌شود، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند تا هم مواد اولیه در زمان مناسب به دست شرکت برسد و هم محصولاتشان در مسیر اضافی خسارت نبیند.
این گلایه مشترک دانش بنیان‌های استان البته به زودی برطرف خواهد شد، زیرا بنا به اعلام فرماندار مشهد، طرح تعریض بزرگراه پیامبراعظم (ص) و ایجاد دسترسی ویژه به پارک علم و فناوری خراسان در کیلومتر دوازده بزرگراه در شهریورماه به بهره برداری خواهد رسید تا شرکت‌ها دیگر دغدغه حمل ونقل نداشته باشند.
مسئله نقدینگی یا همان سرمایه در گردش به عنوان چالشی همیشگی فقط مختص شرکت‌های دانش بنیان نیست و بیشتر واحد‌های صنعتی کشور از آن رنج می‌برند. بااین حال، تفاوت بزرگ آن برای دانش بنیان‌های استان این است که این موضوع نه به دلیل نوسان ارز یا موارد مرسوم دیگر، بلکه برپایه بدعهدی برخی دستگاه‌های اجرایی و ادارات دولتی شکل می‌گیرد؛ اینکه یک سازمان پای قرارداد می‌آید، محصول موردنیاز خود را تحویل می‌گیرد و در زمان تسویه حساب با بهانه‌هایی مثل کمبود اعتبار یا کسری بودجه، حساب وکتاب شرکت دانش بنیان را به هم می‌ریزد.
گلایه اصلی مسعود فخرآبادی، مدیر شرکت دانش بنیانی که در زمینه تولید ماشین آلات مدرن راهسازی فعالیت می‌کند، همین مسئله است. واحد فناور او که اکنون پیگیر تسویه بدهی سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای از قرارداد‌های سال ۱۳۹۷ است، می‌گوید: در گذشته یکی از نقاط عطف در مسیر پیشرفت یک شرکت دانش بنیان این بود که سازمان‌های دولتی روی توانمندی هایش حساب کنند و نیاز دستگاه‌های اجرایی به جای واردات، از تولید داخلی تأمین شود، اما بدحسابی دولتی‌ها به ویژه در دولت قبل باعث شد امروزه واحد‌های فناور، قرارداد با نهاد‌های دولتی را به مثابه نقطه آغازی بر ناترازیهای مالی و بحران در نقدینگی هایشان بدانند.
وی می‌افزاید: ما نیاز طرف قرارداد را به موقع تأمین می‌کنیم، اما زمان پرداخت، کلیدواژه مدیران از «حمایت» به «بودجه نداریم» تغییر پیدا می‌کند. واحد ما همین امروز حدود ۱۱ میلیارد تومان از سازمان‌های دولتی طلب دارد.
همین وضع باعث می‌شود بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان استان بیشتر از اینکه انتظار حمایت داشته باشند، به تسویه مطالباتشان چشم بدوزند. وی با بیان اینکه دانش بنیان‌ها فقط به دنبال کسب درآمد نیستند و اثرگذاری بر اقتصاد کشور و تسهیل رشد اقتصادی و اشتغال زایی برای دیگر جوانان نخبه ایرانی نیز برای آن‌ها مهم است، می‌گوید: همین اهداف سبب شده است دانش بنیان‌ها همچنان با وجود مشکلات پای کار باشند و فعالیتشان را ادامه دهند. او تأکید می‌کند: افق آینده دانش بنیان‌ها با وجود فرازونشیب‌ها روشن است و باید تا رسیدن به نتیجه راه را ادامه داد.