آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ خیلی از ما که پای رفتنمان از پیاده‌روی و زیارت اربعین بازمانده است و هنوز نتوانسته‌ایم خودمان را راضی کنیم و دلمان هوای زیارت امام‌حسین (ع) را دارد، چه‌بسا خود را بی‌توفیق بدانیم که اباعبدا... (ع) ما را نطلبیده است و از خیل رهسپاران طریق عشق جامانده‌ایم، اما سخنان حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابراهیم بهاری، کارشناس دینی و خطیب مذهبی که در گفتگو با شهرآرا بیان کرده است، این نوید را می‌دهد که ما نیز می‌توانیم کربلایی و زائر اربعین شویم. این گفتگو را در ادامه با هم مرور می‌کنیم.
در زیارت همه اماکن مقدس، اصل نیت خالص زائر است؛ یعنی نیت بسیار مهم‌تر از رفتار‌ها و آدابی است که زائر انجام می‌دهد، از این‌رو اگر فردی با اخلاص قلبی باور داشته باشد که هرجای این عالم رو به هریک از ذوات مقدسه سلام دهد زائر ایشان شده است، گویی آن امام را زیارت کرده است؛ چنان‌که امام‌صادق (ع) به سدیر فرمودند: «ای سدیر! حسین (ع) ما را زیارت می‌کنی؟»
وی گفت: «فاصله من تا کربلا بسیار است، چطور جدتان را زیارت کنم؟» حضرت صادق (ع) فرمودند: «بعد از هر نماز رو به‌سوی حرم ایشان کن و دست بر سینه بگذار (در برخی روایات آمده است روی بلندی و زیر سقف آسمان برو) و سه‌مرتبه بگو صلَّی ا... عَلَیکَ یَا اَبَاعَبدِا...».
ما چیزی به معنای جامانده از اربعین نداریم. این اشتباه مصطلحی است که رواج یافته است؛ زیارت جابربن‌عبدا... در اربعین، تکلیف خیلی از مسائل را روشن کرده است. جابر در جمله‌ای می‌گوید: «بی‌شک می‌دانم که ما در ثواب شهدای کربلا، شریک هستیم: وَالَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ نَبِیّا لَقَد شارَکنا کُم فیما دَخَلتُم فیهِ»؛ چون با همه وجود و خلوص نیت و ارادت قلبی دربرابر این ذوات مقدسه، عرض ارادت می‌کنیم، از این‌رو هرکه در این ایام در هرجای پهنه گیتی به وجود مقدس سیدالشهدا (ع) عرض محبت و ارادت خالصانه کند، زائر اربعین حسینی شده است.
اینکه با دیدن تصاویر پیاده‌روی اربعین و زائران اربعین در قاب تلویزیون، آه می‌کشیم که‌ای کاش ما نیز آنجا بودیم، مصداق نفس‌المهموم است که امام‌صادق (ع) درباره آن فرمودند: «یک نفس و آه کشیدن برای ظلمی که به ما اهل‌بیت (ع) شده است، تسبیح است». ثواب زیارت نیز چنین است، از این‌رو چیزی به نام جامانده نداریم که بگوییم «جاماندگان سفر اربعین»؛ چون بُعد منزل نبُوَد در سفر روحانی.
هرچه معرفت افزایش یابد، ارادت و محبت نیز افزایش می‌یابد و شور به شعور تبدیل می‌شود و در سایه چنین تحولی، انسان لحظه‌به‌لحظه پله‌های ترقی را طی می‌کند. کسانی با حوائج مادی، پای سفره امام‌حسین (ع) قیمتی شدند؛ آدم‌هایی که فقط برای ظواهر وارد این حریم قدسی شده بودند، اما به‌دلیل معرفت و ارادت قلبی‌ای که یافتند، در این خیمه ماندگار و جزو علاقه‌مندان و ارادتمندان و صاحب‌نفسان این مسیر شدند؛ افرادی همچون رسول ترک‌ها و طیب‌ها.
علامه‌امینی (ره) در جلد ششم از «الغدیر» آورده است: «شخصی وهابی در بحرین نیت کرد خدا به او پسری عطا کند تا او را تربیت رزمی کند، با این نیت که در مسیر زائران حسین‌بن‌علی (ع) قرار گیرد و زائران امام حسین (ع) را به قتل برساند. چنین هم شد. خدا به او فرزند پسری داد که او را تربیت نظامی کرد. آن پسر راهی کربلا شد تا امر پدر را اجابت کند. در مسیر خوابش برد و در رؤیا دید که قیامت شده است و حساب‌وکتاب می‌کنند و در عرصه قیامت، او را به‌عنوان قاتل زائران حسین‌بن‌علی (ع) در غل و زنجیر کرده‌اند.
وی گفت: «من که کسی را نکشته‌ام». ناگاه ملکی گفت: «او را آزاد و به وی ترحم کنید؛ چون دستش به خون کسی آلوده نشد، در مسیر، گردوخاک زائران روی بدنش نشست و مشمول مغفرت قرار گرفت». وی پس از بیداری به قدری به حضرت سیدالشهدا (ع) معرفت یافت که جزو مریدان و محبان آن وجود مقدس شد؛ این یعنی یک تلنگر در این مسیر، انسان را در بزنگاه‌های بحرانی، از سختی‌ها و پرتگاه‌ها نجات می‌دهد. معرفت داشتن به امام‌حسین (ع)، بزرگ‌ترین گامی است که می‌توان برای زیارت اثرگذار حضرت برداشت.
هرچه ما درباره امام معصوم (ع)، شناخت و آگاهی و اطلاعات و معرفت بیشتری پیدا کنیم، به وجود مبارک ایشان علاقه بیشتری نشان می‌دهیم. وقتی فردی را نمی‌شناسیم، او را دوست نخواهیم داشت، از این‌رو برای محبت داشتن به ائمه (ع)، نیز باید ابعاد مختلف زندگی بابرکت آن بزرگواران را بشناسیم و از آن آگاهی بیابیم؛ به‌ویژه وجود مقدس امام‌حسین (ع) را، آن‌هم نه‌فقط در دهه محرم و آنچه در کربلا و عاشورا بر ایشان گذشت، بلکه درباره تمام ابعاد زندگی آن وجود نورانی مطالعه کنیم و بشناسیمشان؛ نظیر کاری که محققان و مستشرقان انجام داده‌اند، شیعه هم باید چنین تأمل و احاطه‌ای به حیات امامان خود داشته باشد.
از نقاط مختلف دنیا چندین میلیون نفر در روز اربعین به نیت زیارت امام‌حسین (ع)، مسیری طولانی را با پای پیاده طی و محبت و مودت خود را به محضر حضرت سیدالشهدا (ع) ابراز می‌کنند؛ چنان‌که در نیجریه و دیگر کشورها، جمعی فراوان از شیعیان در روز اربعین چنین می‌کنند. باید گفت زیارت به نزدیکی دل و قلب است و صرفا حضور و قرابت فیزیکی در این‌باره مطرح نیست؛ برای مثال منظور از اینکه درباره معراج پیامبر (ص) آمده است حضرت رسول (ص) به اندازه قاب قوسین یا کمتر از آن (اَواَدنی) به خدا نزدیک شدند، چنین قرابتی است.
نعوذبالله مگر خدا جسم است یا جا و مکانی خاص دارد که رسول اکرم (ص) به ایشان نزدیک شوند؟ این قرابت و نزدیک شدن به بعد معنوی اشاره می‌کند؛ یعنی ایشان به‌عنوان انسانی کامل به والاترین درجه قرب رسیدند، تاجایی‌که با خدا فاصله‌ای نداشتند. زائر امام‌حسین (ع) هرجای این عالم باشد، اگر با خلوص نیت اراده زیارت کند و به محضر حضرت سیدالشهدا (ع) سلام دهد، گویی در صحنه کربلا حاضر بوده است و برتر از آن حتی به تعبیر جابربن‌عبدا... انصاری، در ثواب زیارت شهیدان کربلا هم می‌تواند سهیم و شریک باشد؛ این یعنی انسان با اراده قلبی، زائر امام‌حسین (ع) می‌شود.
اگر به وجود مقدس امام‌حسین (ع) معرفت بیابیم، می‌دانیم که آن حضرت هیچ اختلافی را دائمی نمی‌دانند؛ برای مثال اگر شخصا به‌دنبال عبیدا... بن‌حر جعفی رفتند، وی را به‌عنوان فردی که جزو خوارج بود و با امیرالمؤمنین (ع) جنگید، می‌شناختند، اما حضرت اباعبدا... الحسین (ع) خطاب به وی فرمودند: «تو گذشته کثیفی داشتی، به‌سوی ما بازگرد». امام‌حسین (ع) اختلاف را حتی با انسان‌هایی این‌چنینی کنار می‌گذارند. خوب است آن‌ها که دل‌هایشان روانه کربلا شده است، نیز این روز‌ها اختلاف‌ها را به برکت وجود مقدس سیدالشهدا (ع) کنار بگذارند.
علاوه‌بر این، امام‌حسین (ع) ظلم‌ستیز بودند که باید این بعد زندگی حضرت نیز تبیین شود. اگر آگاهی و شناخت به امام‌حسین (ع) در همه ابعاد سیاسی، توحیدی، سبک زندگی اجتماعی، رفتار خانوادگی و... ایجاد شود، می‌تواند همه درد‌های جامعه بشری را درمان کند؛ چنان‌که آنتوان بارا، نویسنده مسیحی، می‌گوید: «کاش حسین‌بن‌علی (ع) مسیحی بود تا با او همه دنیا را مسیحی می‌کردیم». این یعنی قدرتی شگرف و بی‌مثال در مکتب و سیره و تفکر حسینی وجود دارد که اگر شناخته و به‌کار گرفته شود، تحولاتی خاص را رقم می‌زند.
خبرنگار غیرایرانی که به پیاده‌روی اربعین رفته بود، بیان می‌کرد: «تعجب‌آور است که میلیون‌ها انسان طوری دور حسین‌بن‌علی (ع) جمع شده‌اند گویی او امروز کشته شده است». باید توجه کرد که این مغناطیس، معنوی است و ژرفا و گستره‌ای بی‌مثال دارد؛ چنان‌که مرحوم آیت‌ا... العظمی فاضل‌لنکرانی می‌گفت: «هرجا خیمه‌ای به نام حسین‌بن‌علی (ع) برپا شود، آنجا قبه‌الحسین (ع) است». اگر به این آموزه‌ها توجه و رفتارهایمان را با آن تنظیم کنیم، دیگر جامانده اربعین و زیارت حسینی نخواهیم بود.