سعیده ساجدی نیا - به سمت جوی آبی هدایتمان می‌کنند که بوی بدِ فاضلاب مشام هر رهگذری را می‌آزارد و حتی نفس کشیدن را سخت می‌کند، فاضلابی که مزارع ذرت، جو و صیفی جات را آبیاری می‌کند. ترکیب خانه‌های کاه گلی و تازه ساز، کارگاه‌های تجاری و حتی یک واحد دام داری که گفته می‌شود ۶۰، ۷۰ رأس گاو در آن وجود دارد، در کنار همین فاضلاب‌های رهاشده، صحنه‌های نامأنوسی از زندگی روزمره را در این محدوده به تصویر کشیده و شرایط زندگی را برای اهالی ساکن در این محدوده دشوارتر کرده است.
مشکل جاری شدن فاضلاب در کوچه و خیابان‌های رسالت ۸۲ (محدوده یوسف باری در محله سیس آباد) و بوی آزاردهنده آن سال‌های سال به عنوان مهم‌ترین مسئله مردم مطرح بوده است. چندین سال پیش قرار شد با احداث کانال جمع آوری آب‌های سطحی توسط شهرداری و احداث تصفیه‌خانه در محدوده طبرسی شمالی توسط شرکت آب و فاضلاب این مشکل برطرف شود، اما پروژه جمع‌آوری کانال آب‌های سطحی به دلایلی نیمه کاره ماند و احداث تصفیه‌خانه هم به دلیل نبود اعتبار در حد طرح باقی ماند و اجرایی نشد. از این‌رو مردم هنوز مشکل دارند به گونه‌ای که با اندک بارشی، رودخانه‌ای خروشان از آب باران و فاضلاب به راه می افتد، رودی که بیشتر فاضلاب در آن نمایان است و علاوه بر ایجاد محدودیت‌های جدی برای رفت و آمد ساکنان، مسائل و حواشی دیگری نیز برای آن‌ها به وجود آورده است، به گونه‌ای که در برخی موارد آب وارد خانه‌ها نیز می‌شود و به اسباب و اثاثیه مردم آسیب می‌رساند.
غیر از همه این‌ها مسائل بهداشتی و بوی نامطبوع زندگی ساکنان را سخت کرده است. این در حالی است که به گفته اهالی، مدیران و مسئولان مختلفی از این وضعیت بازدید کرده اند و پیگیری‌های زیادی نیز در این زمینه صورت گرفته، اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
۶ سال پیگیری بی نتیجه
«ماجرا به ۵، ۶ سال پیش بازمی گردد. زمان شهردار سابق که پیگیر ماجرا شدیم، قرار شد اهالی مسیر جمع شدن فاضلاب را باز کنند و شهرداری هم در عرض یکی، دو ماه کانال را درست کند. چندباری هم روزنامه‌ها آمدند و درباره این مسئله چیز‌هایی نوشتند. الان ۴سال است از زمان آن وعده می‌گذرد. کار‌هایی را که خود مردم لازم بود انجام دهند انجام داده ایم، اما مسئولان هنوز هیچ کاری نکرده اند. دادگستری هم رفتیم، شکایت هم کردیم. مسئولانی هم اینجا آمدند و از وضعیت بازدید کردند. بعضی از آن‌ها زحمت زیادی کشیدند تا بتوانند شر این معضل بزرگ را از سر اهالی کم کنند، اما هنوز اتفاق مثبتی نیفتاده است.» این روایت نماینده شصت وهفت ساله ساکنان رسالت ۸۲ است که در این سال‌ها برای حل مسئله تلاش زیادی کرده است. محمد کارگر می‌گوید: در صورت تکمیل شدن کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی و عملی شدن وعده آب‌و‌فاضلاب دیگر فاضلاب رهاشده نخواهیم داشت. وقتی پیگیر تکمیل آن شدیم، گفتند برای انجام این کار بودجه‌های میلیاردی لازم است. این در حالی است که ۵ کیلومتر کانال حفر شده، اما بخش اصلی آن ناتمام مانده و کافی است اندک بارانی بیاید. آن وقت اینجا دریاچه‌ای راه می‌افتد و آب همه جا را می‌گیرد و باید تعداد زیادی تانکر برای مکش آب بیاورند. او می‌گوید: اکنون شهرداری ادامه کار کانال جمع آوری آب‌های سطحی را در محدوده میدان ناصری از سرگرفته است، اما موانعی دارد که معلوم نیست به نتیجه برسد. یکی از این موانع اراضی مالکی به نام طاهر احمدزاده است که در پی اعتراض او، دوباره کار متوقف شد.
۲۰۰ خانوار درگیر مسائل بهداشتی
در حالی که به سراغ دیگر ساکنان می‌رویم، وزش باد ملایمی بوی بدِ فاضلاب را بیشتر در هوا منتشر می‌کند. حسن علیزاده یکی دیگر از اهالی یوسف باری است که ۲۱ سال است در این محدوده سکونت دارد. او در این باره اظهار می‌کند: مشکلی که گریبان اهالی یوسف باری و رسالت ۸۲ را گرفته است، زمستان و تابستان ندارد. هوا که سرد و بارندگی‌ها شروع می‌شود، گنداب و فاضلاب این جوی بالا می‌زند و چنان آب همه جا را فرامی گیرد که به هیچ وجه امکان تردد به صورت پیاده وجود ندارد. حتی با ماشین هم به سختی می‌شود رفت و آمد کرد. با گرم شدن هوا هم که روی دیگر مشکل آشکار می‌شود. از ترس بوی فاضلاب حتی جرئت نداریم کولر خانه‌ها را روشن کنیم و این در حالی است که از نظر بهداشتی هم به شدت در معرض خطریم. نیش پشه سالک خیلی از اهالی را آزرده و برخی از آن‌ها را از زندگی عادی انداخته است.
او می‌گوید: بالای ۲۰۰ خانوار در این محدوده سکونت دارند و از زمان ۳ شهردار قبلی، درگیر این مسئله هستیم، اما دیگر خسته شده ایم. از کار و زندگی می‌افتیم. به دلیل این وضعیت خودمان باید بچه هایمان را با ماشین به مدرسه ببریم و بیاوریم تا مشکلی برایشان پیش نیاید.
مادری هم که برای همراهی عروسش سر جاده آمده است وارد بحث ما می‌شود و می‌گوید: انگار ما آدمیزاد نیستیم. خیلی از اهالی جای نیش پشه سالک را روی بدن خود دارند. نگرانی از سالک کابوس همیشگی اهالی محل شده است. بوی بدِ فاضلاب شب و روز ندارد، بو آن قدر زیاد است که اصلا نمی‌توانیم از حیاط خانه مان استفاده کنیم و همیشه داخل اتاق‌ها هستیم.
او ادامه می‌دهد: بیشتر شرمنده بچه‌ها و مهمان هایمان هستیم. وقتی بچه‌ها و نوه هایمان برای دید و بازدید می‌آیند، دلمان هزار راه می‌رود تا از نیش سالک جان سالم به در ببرند.
حل مشکل با اتمام کانال
اهالی می‌گویند چند ماهی است پروژه احداث کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی از سر گرفته شده است و ما را به محل می‌برند که در محل پروژه با پیمانکار این طرح روبه رو می‌شویم. اصغر دهقان پور که اجرای پروژه احداث کانال صدمتری را با اعتبار ۲۰۰ میلیون تومان برعهده گرفته است، می‌گوید: تا پیش از این، با هر بارندگی‌ای آب در حدی جمع می‌شد که انگار سیلاب آمده است، اما حالا با تکمیل این پروژه، تمام آب‌های سطحی این محدوده جمع آوری و به کال زرکش سرازیر می‌شود. ابعاد این کانال ۲۰/۱ در ۲۰/۱ متر مربع است و حجم شایان توجهی از آب را در خود جای می‌دهد.
نگاهی به پیگیری‌های مسئولان
مسئله کال به حدی بحرانی بوده است که ۳۰ تیرماه امسال، حمید رضا موحدی‌زاده رئیس کمیته نظارتی شماره ۵ شورای شهر مشهد با بیان اینکه در رسالت ۸۲ شاهد تجمع فاضلاب و شرایط بسیار نامناسب مردم هستیم، از ارائه لایحه‌ای دوفوریتی از سوی شهرداری به شورای شهر برای رفع این معضل خبر داد و گفت: قسمتی از مسیر انتقال آب زیرسازی شده است و باید برای وصل آب به کانال دروی، کانال انتقال آب بتنی احداث شود.
شهردار منطقه ۳ نیز ۲۶ خرداد در گزارشی اعلام کرده بود: قسمتی از رسالت ۸۲ در برنامه توسعه کانال‌های جمع آوری آب سطحی شهرداری منطقه ۳ است. بخش اعظم کانال اجرا شده، اما بخش انتهای کانال و محل اتصال به کال دروی با قطعه زمینی معارض شده که مالکش همکاری نکرده است، ازاین رو موفق به اتصال کانال جمع آوری آب‌های سطحی به کال دروی نشده ایم.
تکمیل کانال جمع آوری آب‌های سطحی تا پایان سال
برای پیگیری مسئله آب‌های سطحی در رسالت ۸۲ سراغ رئیس اداره عمران و حمل و نقل شهرداری منطقه ۳ می‌رویم. سید هادی صالحی بایگی می‌گوید: بخش باقی مانده کانال مذکور از ۲۴ آذر امسال کلید خورده و اکنون در دست انجام است و با رفع معارض شرکت آب و فاضلاب و ۲ معارض دیگر مربوط به شرکت‌های خدماتی تا پایان سال، کانال تکمیل و مشکل این محدوده نیز رفع خواهد
شد. به گفته او با توجه به اینکه چندین سال از شروع پروژه کانال می‌گذرد و تاکنون لای روبی نشده، لازم است برای ادامه کار عملیات لای روبی انجام شود. صالحی ادامه می‌دهد: این کار از سمت بولوار رسالت آغاز شده است و به صورت فاز به فاز اجرا می‌شود. اما از آنجا که حجم لای و لجن در کانال بالا و فواصل دریچه‌های موجود کم است، باید دریچه‌های جدیدی به فواصل مناسب احداث شود، مسئله‌ای که کمی زمان بر است. در صورتی که مشکل خاص دیگری اتفاق نیفتد تا پایان سال، مشکل این محدوده برطرف خواهد شد.
اجرای خط انتقال فاضلاب در سال آینده
مدیر امور اجرایی طرح‌های فاضلاب شهری شرکت آب و‌فاضلاب مشهد با بیان اینکه رسالت ۸۲ با ۲ مسئله آب‌های سطحی و فاضلاب خانگی درگیر است می‌گوید: احداث شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی در حیطه وظایف شهرداری است، اما شبکه جمع‌آوری فاضلاب خانگی بر عهده شرکت آب‌و‌فاضلاب است. شهرداری اقدامات لازم در حوزه خود را آغاز کرده، اما در زمینه شبکه جمع‌آوری فاضلاب خانگی باید گفت که طراحی‌های مربوط به این منطقه انجام نشده بود، ضمن اینکه برای حل این مشکل باید تصفیه‌خانه‌ای در محدوده طبرسی شمالی احداث و فاضلاب به آنجا منتقل شود، اما به دلیل کمبود اعتبارات نتوانسته‌ایم در این سال‌ها احداثش کنیم و به همین دلیل شبکه فاضلاب به تأخیر افتاده است.
بابک امیرسرداری ادامه می‌دهد: بر‌این اساس مقرر شد از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم و برای حل شدن موقتی این مشکل در رسالت ۸۲ خط انتقالی‌ای برای اتصال این منطقه به تصفیه‌خانه اولنگ در التیمور طراحی شود که با ارجاع این موضوع به کارگروه مدیریت فاضلاب شرکت آبفا، این پروژه به عنوان اولویت اول پروژه‌های آب‌و‌فاضلاب به تصویب رسید. اکنون تشریفات مناقصه آغاز شده و ارزیابی کیفی پیمانکاران را انجام می‌دهیم و به‌زودی و در اسفند پیمانکار منتخب معرفی می‌شود.
او درباره شروع و اجرای این پروژه نیز می‌گوید: چنانچه اعتبار مورد نیاز تأمین شود، کار در نیمه نخست سال آینده کلید می‌خورد و به‌هرحال این پروژه جزو طرح‌های اولویت‌دار شرکت آب و فاضلاب است و چنانچه شهرداری نیز کانال جمع‌آوری آب‌های سطحی را تکمیل کند، تاحدی مشکل آب‌افتادگی یوسف‌باری برطرف خواهد شد.