روایتی از حال و روز پرستاران و پزشکان مشهدی که این روز‌ها در خط مقدم دفاع از سلامت در بیمارستان‌های شهر مشغول به فعالیت‌اند
مهدوی- آل ابراهیم - خط شکنان دفاع از سلامت. آنانی که در خط مقدم دفاع از سلامت ایستاده اند. حرف از پزشکان و پرستارانی است که در خط مقدم مقابله با ویروس کرونا ایستاده اند. ایستاده اند تا مرز جان دادن برای جان دادن. مدافعانی که این روز‌ها با لباس‌های سفید و پوشیده و ماسک‌هایی که به صورت دارند، کنار بیماران کرونایی ایستاده اند تا این بار آنان راوی دفاع مقدس برای سلامت مردم باشند. کار کردن با لباسی تمام پوشیده و حاضر شدن بر سر بیمار کار ساده‌ای نیست، اما هستند در کنار مردم و بیماران. عکس‌های آنان با دست‌هایی که به نشانه پیروزی بالا گرفته اند، این روز‌ها در فضای مجازی دست به دست می‌شود. می‌گویند؛ «مگر می‌شود جان عزیز نباشد؟ جان عزیز است، اما ما برای جان دادن به جسم رنجور بیماران قسم خورده ایم. ما هستیم تا ایران و ایرانی سالم بماند.» روز گذشته، هفتم اسفند ماه، خبری مُهر تأیید بر فداکاری کادر درمان زد، خبری که کوتاه بود و تلخ؛ نرجس خانعلی‌زاده، پرستار بیمارستان میلاد لاهیجان درگذشت. برخی علت فوت این پرستار را ابتلا به ویروس کرونا دانستند، اما کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت این موضوع را رد کرد و گفت که هنوز اسم این پرستار در لیست فوتی‌های مبتلا بر اثر کرونا گزارش نشده است و احتمال مرگ بر اثر آنفلوانزا وجود دارد. با اینکه هنوز مشخص نیست که این پرستار به چه دلیل جانِ خود را از دست داده است، اما بسیاری از مردم آخرین عکسِ نرجس را که همکارش در آسانسور بیمارستان در حال انتقال به آی. سی. یو از او گرفته بود و چشمانِ نرجس در حاله‌ای از اشک برق می‌زد را منتشر کردند و ضمن ابراز ناراحتی و هم‌دردی با خانواده این پرستار، نوشتند که: «فداکاری‌هایت یادمان خواهد ماند....» گزارش پیش رو درباره پزشکان و پرستارانی است که در بیمارستان‌های مشهد فعالیت می‌کنند تا مشهد برای نفس کشیدن و حال خوب، خوب بماند.
مقیم ۲۴ ساعته بیمارستان‌ها
این روز‌ها که تب و تاب کرونا به هر پستویی سر کشیده است، او و همکارانش ۲۴ ساعته در خدمت مردم هستند تا در صورتی که سروکله این ویروس در بدن آن‌ها پیدا شد، سریع آن را خنثی کنند. دکتر رضا اخوان، متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد که این روز‌ها در بیمارستان امام رضا (ع) و قائم (عج) مشهد مشغول خدمت رسانی به بیماران است، می‌گوید: در ۲۴ ساعت شبانه روز اعضای هیئت علمی طب اورژانس مقیم بیمارستان‌ها هستند. تا پیش از این آماده باش نیز اعضای هیئت علمی این طب مقیم بودند، اما در شرایط فعلی تعداد این افراد را بیشتر کرده ایم.
به گفته دکتر اخوان، از زمان اعلام رسمی ابتلای برخی به ویروس کرونا در کشور، در بیمارستان امام رضا (ع) آماد ه باش کامل صورت گرفت. او ادامه می‌دهد: پروتکل‌ها را برای مواجهه با بیمارانی که با علائم حاد تنفسی به اورژانس عدالتیان مراجعه می‌کنند، به فاز اجرایی درمی آوریم.
افزودن لاین مخصوص بیماران با علائم حاد تنفسی
به گفته اخوان، از بدو ورود مراجعان به اورژانس عدالتیان، تریاژ دوسطحی انجام می‌شود. در شرایط عادی، کادر درمانی بر اساس علائم حیاتی بیماران و شکایت غالبشان، آن‌ها را به ۵ سطح تقسیم می‌کنند، اما در شرایط آماده باش فعلی یک لاین مخصوص بیماران دچار علائم حاد تنفسی با تب یا بدون تب در نظر گرفته شده است.
«فلسفه این کار این بود که نمی‌خواستیم بیمارانی که با این علائم مراجعه می‌کنند، در مسیر تردد سایر بیماران قرار بگیرند، به دلیل اینکه این بیمارستان ارجاعی است، نه تنها بیمارانی از مشهد، بلکه از استان و کشور‌های مجاور هم در این بیمارستان پذیرش می‌شوند.» این را متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید و ادامه می‌دهد: در بدو ورود تریاژ سطح یک انجام می‌شود. اگر بیمار دچار علائم حاد تنفسی شامل سرفه خشک، گلودرد، تنگی نفس، لرز و درد عضلانی همراه تب یا بدون آن بود، از باقی بیماران جدا می‌شود و به او ماسک می‌دهند. پس از آن نیز به اتاق مجزایی که در آنجا همکاران گروه تخصصی طب اورژانس هستند، هدایت می‌شود تا کادر درمان با وسایل حفاظت شخصی، بیمار را معاینه کنند.
به گفته اخوان، اگر در تریاژ سطح یک، بیماری بود که با شکایتی به غیر از اپیدمی اخیر کرونا مراجعه کرده بود، به طور مثال دچار درد شکم و قفسه سینه یا سایر شکایت‌های شایعی که در ۲۴ ساعت شبانه روز به اورژانس مراجعه می‌کنند، وارد سطح دوم تریاژ می‌شود.
انتقال بیماران پرخطر به تخت ایزوله
متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید: بیمارانی که در تریاژ سطح یک در گروه شکایت حاد تنفسی قرار گرفتند، گروه تخصصی آن‌ها را ویزیت اولیه می‌کنند. بر اساس یافته‌های بالینی و در صورتی که جزو گروه‌های پرخطر باشند مانند کسانی که از دارو‌های نقص ایمنی استفاده می‌کنند، مانند بیماران پیوند کبد و کلیه، زنان باردار در دوماهه دوم و سوم، بیمارانی که از دارو‌هایی مانند کورتون استفاده می‌کنند و بیماران دارای مشکلات مزمن پیشرفته قلبی، بلافاصله اقدامات اولیه برای آن‌ها انجام می‌شود و پس از معاینه به تخت ایزوله اورژانس منتقل می‌شوند و بلافاصله با حداقل وقفه در اورژانس به بخش عفونی یا بخش‌های پشتیبانی که از طرف ستاد هدایت مشخص شده است، منتقل می‌شوند.
آموزش پابه پای درمان
اقدامات کادر درمانی که این روز‌ها در آماده باش بیمارستان‌ها فعال هستند، تنها به درمان بیماران و کنترل علائم آن‌ها محدود نمی‌شود، بلکه آن‌ها در حوزه آموزش و پیشگیری نیز خدمت رسانی می‌کنند. آن طور که دکتر اخوان شرایط را توصیف می‌کند، درصورتی که بیمار از گروه پرخطر نباشد، متخصصان طب اورژانس آموزش‌های اولیه و خودمراقبتی را به او می‌گویند و درباره پیشگیری از این بیماری، پیش از ترخیص مطالبی به بیمار آموزش داده می‌شود. این بیماران مرخص می‌شوند و اگر علائم آن‌ها تشدید شد، در هر ساعت از شبانه روز می‌توانند به مراکز و بیمارستان‌هایی که در این باره در نظر گرفته شده است، مراجعه کنند. متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار می‌کند: درصد زیادی از مراجعان به اورژانس عدالتیان پس از انجام معاینات اولیه و حداکثر انجام یک عکس ساده از قفسه سینه از اورژانس ترخیص می‌شوند و به سطوح بعدی نمی‌روند. این روز‌ها مطالب زیادی در شبکه‌های اجتماعی درباره بیماری کرونا دست به دست می‌شود که بخشی از آن عکس کادر پزشکی و پرستاری است. پرستار تریاژ سطح یک که در بدو ورود اورژانس حضور دارد و ممکن است در طول روز با مراجعه کننده‌های زیادی روبه رو شود، از لباس‌هایی استفاده می‌کند که سر تا پای او را پوشانده است. اخوان می‌گوید: وسایل حفاظت شخصی سطوح مختلف دارد که به نوع و میزان برخورد کارکنان پزشکی با بیمار بستگی دارد. اگر گروه تخصصی اورژانس به بیماران بدحال خدمات می‌دهد و اقدامات تهاجمی مانند لوله گذاری یا ساکشن ترشحات را انجام می‌دهد، باید از سطح حفاظتی بالاتری استفاده کند که اکنون نیز همین طور است؛ اما در مقابل، اگر کادر پزشکی یا پرستاری با رعایت فاصله، بیماری که علائم محدود در سطح تریاژ ۴ یا ۵ را دارد، معاینه می‌کند، استفاده از یک ماسک ساده برای بیمار و پزشک کفایت می‌کند.
نیازی به قرنطینه کادر درمانی نیست
سؤالی که شاید این روز‌ها درباره کادر پزشکی و پرستاری فکر ما را به خود مشغول کند، این است که آیا پرستاران و پزشکانی که با این بیماران ارتباط مستقیم دارند نیز در بیمارستان قرنطینه می‌شوند؟ اخوان می‌گوید: تا این لحظه موردی نداشته ایم که ابتلای او به ویروس کرونا قطعی شده باشد و نیاز نیست کادر درمان پرستاری و پزشکی مشهد در بیمارستان‌ها قرنطینه شوند.
تب رفتن به دکتر
راضیه غلامی پرستار بخش اورژانس عدالتیان مشهد است. با اینکه کار کردن در این لباس‌ها با این وضعیت میان کلی استرس و شلوغی، کار ساده‌ای نیست، با آمدن میهمان ناخوانده‌ای که از چین راهی ایران شده، کار آن‌ها اوج گرفته است. قرار است برای کمک به مردم و حفظ جان آن‌ها تا عقب نشینی کرونا از مرز‌های کشورمان سرکار باشند و با تمام قوا به مقابله با ابتلا به این ویروس بپردازند. این روز‌ها برای او و همکارانش روز‌های شلوغی است. این پرستار بخش اورژانس عدالتیان این شلوغی کاری خودش و همکارانش را به تب بالای استرسی که مردم از حضور کرونا گرفته اند، ارتباط می‌دهد. او می‌گوید: در هفته‌ای که گذشت تعداد مراجعان به بخش اورژانس عدالتیان افزایش یافته است. او بیان می‌کند: مراجعه مردم در حدود ۲ تا ۳ برابر بیشتر از قبل است. غلامی می‌گوید: اورژانس عدالتیان یکی از بخش‌های مهم اورژانس مشهد است و به همین دلیل تعداد مراجعان بیشتری دارد، اما در این یک هفته تعداد مراجعان ما چندبرابر شد. الان در هر شیفت کاری حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر به اورژانس عدالتیان مراجعه می‌کنند. بخشی از افرادی که مراجعه کرده اند، تنها دلیل مراجعه‌شان سرفه ساده یا عطسه بوده است. این پرستار ادامه می‌دهد: همه مراجعه کنندگان ویزیت می‌شوند و پس از معاینه پزشک سطح بندی می‌شوند. به افرادی که تب ندارند و تنها دلیل مراجعه شان عطسه و سرفه است، دارو داده می‌شود و به آن‌ها توصیه‌های پزشکی می‌شود. از آن‌هایی که تب و علائمی مثل تنگی تنفس دارند، آزمایش کرونا گرفته می‌شود و در بخش ایزوله بستری می‌شوند. آن طور که می‌گوید، تا سه شنبه از ۶ مورد مشکوک به کرونا در مشهد آزمایش گرفته شده که جواب آزمایش همه آنان منفی اعلام شده است.
چه کسی کرونا را شاخ این روز‌های فضای مجازی کرد؟
غلامی می‌گوید: هر بیماری ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند، اما این را به عنوان کسی که ۱۶ سال سابقه کار دارد می‌گویم که کرونا اگرچه سرایت دارد، آن قدر که در فضای مجازی به آن شاخ و برگ داده اند و ترس به جان همه مردم انداخته اند، خطرناک نیست. همین پاییزی که پشت سر گذاشتیم، تعدادی از شهروندان مشهدی آنفلوانزا گرفتند. آنفلوانزا شباهت‌هایی به کرونا دارد، اما با همه اقداماتی که انجام شد، جلو شیوع آن گرفته شد.
فوبیای کرونایی
این پرستار می‌گوید: برای مقابله با هر بیماری بهترین چیز، رعایت مسائل بهداشت فردی است. اگر آن را رعایت کنیم، می‌توانیم در برابر این بیماری بایستیم. در این چند روز مردم با ترسی عجیب به ما مراجعه می‌کردند، درحالی که هیچ کدام از علائم کرونا را نداشتند. این مراجعه متعدد به مراکز درمانی برای مردم مناسب نیست و ممکن است آنان را در برابر ابتلا به دیگر بیماری‌ها حساس کند.
از او درباره ترس از کرونا و ابتلا به این بیماری می‌پرسیم. حرفی که با قاطعیت می‌زند، این است: ترس نداریم و ندارم. اگر همه چیز را رعایت کنیم، بیمار نمی‌شویم. بهترین راه برای مقابله با بیماری این است که سیستم ایمنی را بالا ببریم. آب، میوه و سبزیجات زیاد استفاده کنیم و در مجموع به تغذیه خودمان توجه جدی داشته باشیم.
ماسک؛ خوب یا بد
این پرستار می‌گوید: استفاده از ماسک خوب است، اما نمی‌تواند دلیلی برای جلوگیری از بیماری باشد. بهترین راه مقابله با بیماری شست وشوی مرتب دست هاست. بعضی از مردم تصورشان بر این است که اگر ماسک بزنند، مشکلی برایشان ایجاد نمی‌شود؛ اما این را با جدیت می‌گویم که اگر ماسک بزنند و بعد از رفت وآمد در محل‌های عمومی دست‌های خود را کامل نشویند، احتمال بروز بیماری در آن‌ها وجود دارد. پس ماسک کافی نیست و بعد از هربار رفت وآمد باید دست‌ها را کامل شست. یک باور دیگر مردم استفاده از مایع ضدعفونی برای درمان است که این پرستار می‌گوید: افرادی که در مراکز شلوغ و محل‌هایی با احتمال بروز بیماری کار می‌کنند، لازم است دست هایشان را ضدعفونی کنند، اما مردم در حالت عادی با همان مایع‌های دست شویی می‌توانند دست‌های خود را از آلودگی به ویروس پاک کنند. یادمان نرود که کادر درمان بیشتر از هر کسی برای سلامت هم وطنانشان پا پیش گذاشته اند و از ویروسی که به دلیل بار روانی و دست به دست شدن برخی شایعات حالا به هیولایی برای اذهان ما تبدیل شده است، بیمی ندارند. یادمان نرود قدردان آن‌ها باشیم.