حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ به کهکشان راه شیری می‌ماند؛ مسیری روشن با ستاره‌هایی درخشان که گرد یک خورشید می‌گردند؛ ستارگان درخشانی که در راه حق در سرزمین‌های دور از هم پراکنده شده‌اند، اما همه از یک خاندان و اهل یک بیت هستند؛ خاندان فاطمه‌زهرا (س) و اهل‌بیت رسول گرامی اسلام (ص).
امامان و امامزادگانی که ما ایرانی‌ها افتخار همسایگی با شماری از آنان را داریم؛ همسایگانی که بهترین آن‌ها، حضرت شمس‌الشموس علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) است و پس از ایشان، خواهر گران‌قدرشان حضرت معصومه (س)، جای دارد؛ خواهری که در بین سایر امامزادگان دارای جایگاه ویژه‌ای است.
حضرت فاطمه معصومه (س) مظهر دانش، فضایل و مقامات است. مطابق روایات، ایشان دارای مقام و منزلتی ویژه نزد خداوند است و به همین دلیل، شفاعت گسترده شان شامل شیعیان اهل‌بیت (ع) می‌شود. این بانو آن‌قدر مبارک بودند که قبل از تولدشان، امام‌صادق (ع) بشارت میلادشان را به شیعیان داده بودند.
حضرت فاطمه‌معصومه (س) از نظر علمی نیز دارای فضیلت هستند و روایاتی مانند «حدیث غدیر» از طریق ایشان در منابع روایی شیعه منعکس شده است. از دیگر ویژگی‌های این بانوی بافضیلت، زیارت‌نامه ویژه‌شان است؛
زیارت‌نامه‌ای که خود سندی معتبر برای شناخت ویژگی‌های این بانوی گرامی است. آیت‌ا... العظمی مکارم‌شیرازی با اشاره به جایگاه بی‌نظیر زیارت حضرت فاطمه معصومه (س)، به این ویژگی ایشان در بین سایر امامزادگان اشاره می‌کند: «در جلالت و منزلت آن حضرت، همین بس که تعبیرات بسیار خاصی در زیارت‌نامه آن حضرت وارد شده است».
یکی از ویژگی‌های حضرت معصومه (س) براساس زیارت‌نامه ایشان، مقام مخصوص آن بانو در نزد خداوند است. در فرازی از زیارت‌نامه ایشان چنین آمده است: «فان لک عندا... شأناً من الشأن؛ همانا تو در نزد خداوند، دارای شأن ویژه‌ای هستی».
حضرت معصومه (س) هرچند پیامبر و امام نیستند، شواهد و قرائنی وجود دارد که تأیید می‌کند ایشان در همان عمر کوتاه خودشان، آن‌چنان در سلوک معنوی طی طریق کرده بودند که مظهر اسماءالحسنا شده بودند و علوم اکتسابی برای آن حضرت، از سنخ و جنس علم حضوری شده بود و شخصیت «معلمه غیرمتعلمه» داشتند که مکتب‌نرفته و معلم‌ندیده بر علوم احاطه داشتند.
از مرحوم آیت‌ا... مستنبط نقل شده است که: «در کتاب «کشف‌اللئالی» روایت شده: روزی جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ پرسش‌های خود، به محضر امام‌کاظم (ع) رهسپار شدند.
آن حضرت، مسافرت کرده بود. نظر به اینکه آن‌ها ناگزیر به مراجعت بودند، پرسش‌های خود را نوشتند و به افراد خانواده امام‌کاظم (ع) تحویل دادند تا در سفر بعد به آن نایل شوند. هنگام خداحافظی دیدند حضرت معصومه (س) پاسخ پرسش‌های آن‌ها را نوشته و آماده کرده است. آن‌ها شادمان شدند و آن را گرفتند.
هنگام بازگشت در مسیر راه با امام‌کاظم (ع) ملاقات کردند و ماجرا را به عرض رساندند، امام آن نوشته را از آن‌ها طلبیدند و مطالعه کردند و پاسخ‌های حضرت معصومه (س) را درست یافتند و سه‌بار فرمودند: فدا‌ها ابوها؛ پدرش به فدایش باد!»
این موضوع در زمانی رخ داد که حضرت معصومه (س) خردسال بودند و در این هنگام حدود ۱۰ سال داشتند. این ماجرا انسان را به یاد حضرت فاطمه‌زهرا (س) می‌اندازد که پیامبر اکرم (ص) در شأن ایشان مکرر می‌فرمودند: «فدا‌ها ابوها؛ پدرش به فدایش باد!» (بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۲۲۸).
همان‌طور که گفته شد، یکی از فضایل حضرت معصومه (س)، زیارت‌نامه ویژه ایشان است. کمتر امامزادهای هست که ائمه (ع) زیارت‌نامه ویژه‌ای برای وی نقل کرده باشند. زیارت‌نامه معروف حضرت معصومه (س) را علامه‌مجلسی (ره) در دایره‌المعارف بزرگ خود (بحارالانوار) این‌گونه نقل کرده است:
«در برخی از کتب زیارات دیدم که «علی‌بن‌ابراهیم» از پدرش «ابراهیم‌بن‌هاشم»، از «سعدبن‌سعد احوص»، از حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) روایت کرده که فرمود: «یا سعد عندکم لنا قبر؛ای سعد! در نزد شما قبری از ما هست». سعد می‌گوید: عرض کردم «فدایت گردم، آیا قبر فاطمه دختر موسی‌بن‌جعفر (ع) را می‌فرمایید؟»
فرمود: «آری، هرکه او را زیارت کند درحالی‌که عارف به حق او باشد، بهشت از آن اوست. پس هرگاه به کنار قبر او آمدی، در نزدیک سر او بایست و ۳۴مرتبه ا... اکبر و ۳۳مرتبه سبحان‌ا... و ۳۳مرتبه الحمدا... بگو، سپس بگو: السلام علی آدم صفوه ا...، السلام علی نوح نبی ا...».
علامه‌مجلسی علاوه‌بر بحارالانوار در کتاب «تحفه‌الزائر» نیز این حدیث شریف را از امام‌رضا (ع) با همین تعبیر نقل کرده است. اهمیت تحفه‌الزائر در این است که علامه‌مجلسی در مقدمه آن، ملزم شده است در این کتاب فقط زیارت‌هایی را نقل کند که با سند معتبر به دستش رسیده است.
برای شناخت شأن و جایگاه بعضی افراد، گاه دانستن نام و نسبشان کافی است. حضرت معصومه (س) یکی از این افراد است؛ بزرگ‌زاده‌ای که فرزند بلافصل امام‌کاظم (ع) و از نوادگان رسول خدا (ص) است؛ بانویی که در بخشی از زیارت‌نامه‌شان می‌خوانیم: «السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ رَسُولِ‌ا... السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ فَاطِمَهَ وَ خَدِیجَهَ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ السَّلَامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْن» .
یکی دیگر از نکات ویژه درباره حضرت معصومه (س)، سفارش ائمه معصوم (ع) برای زیارت این بانوی گرامی است. براساس آنچه کارشناسان می‌گویند، پس از چهارده معصوم درباره زیارت سایر خاندان اهل‌بیت (ع) به این اندازه سفارش و تأکید نشده است.
در روایات معتبر از سه معصوم (ع) برای زیارت آن حضرت، ترغیب و تشویق رسیده است. جالب‌تر اینکه برخی از این روایات، پیش از ولادت آن حضرت وارد شده است.
همچنین در زیارت‌نامه این بانوی بزرگوار، زیارت ایشان توفیق دانسته شده است؛ توفیقی که نصیب مؤمنان شده است و باید از خداوند خواسته شود که از آن‌ها سلب نشود. همان‌طور که در زیارت نامه این بانوی ارجمند آمده است: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَخْتِمَ لِی بِالسَّعَادَهِ فَلا تَسْلُبْ مِنِّی مَا أَنَا فِیهِ؛ خدایا! از تو درخواست می‌کنم که عاقبت مرا به سعادت ختم کنی و از من آنچه در آن هستم، سلب نکنی».
در طول تاریخ اسلام، با زنان راوی حدیث بسیاری مواجه می‌شویم که این زنان در عصر رسالت ۴۵نفر، در عصر امیرمؤمنان علی (ع) سیزده نفر و همچنین راویان زن از حضرت فاطمه‌زهرا (س) هفت نفر، از امام‌حسن (ع) چهار نفر، از امام‌حسین (ع) سه نفر، از امام‌سجاد (ع) سه نفر، از امام‌باقر (ع) چهار نفر، از امام‌صادق (ع) ۳۳نفر، از امام‌کاظم (ع) پنج نفر، از امام‌رضا (ع) هشت نفر و از امام‌جواد (ع) پنج نفر بودند و زنان راوی حدیث، از امام‌هادی (ع) به سه نفر و از امام‌حسن عسکری (ع) به یک نفر می‌رسند.
به‌دلیل اختناق موجود در زمان امام‌موسی‌بن‌جعفر (ع)، نقل حدیث از معصومان بسیار سخت و دشوار بود، با این حال از حضرت معصومه (س) احادیثی نقل شده است که همه آن‌ها حول محور امامت و ولایت می‌چرخد و به نظر می‌رسد آن بانوی گرامی با بیان این احادیث، برای پیش بردن افکار جامعه به‌سمت امامت و ولایتی که در غربت مانده بود، تلاش می‌کرده‌اند.
پاداش زیارت حضرت معصومه (س) از زبان سه معصوم، بهشت تعیین شده است و از معصومان (ع)، تعبیرات ارزشمندی، چون اهل بهشت است، بهشت از آن اوست، بهشت برای او ثابت است، برای زائران آن بانوی جلیل‌القدر نقل شده است که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. شیخ‌صدوق با سند صحیح از امام‌رضا (ع) در فضیلت زیارت حضرت معصومه (س) روایت می‌کند که فرمود: «من زار‌ها فَلَهُ الجنَّه؛ هرکه او را زیارت کند، بهشت از آن اوست».
همچنین ابن‌قولویه در کتاب بسیار ارزشمند «کامل‌الزیارات» که یکی از کتاب‌های معتبر قرن چهارم است، با سند معتبر از امام‌جواد (ع) روایت کرده است: «هرکه عمه‌ام را در قم زیارت کند، بهشت از آن اوست». درکنار این‌ها، شیخ‌حسن قمی در کتاب ارزشمند «تاریخ قم» از امام‌صادق (ع) نقل کرده است: «زیارت حضرت معصومه، هم‌سنگ بهشت است».
شفاعت یکی دیگر از پاداش‌هایی است که برای زیارت حضرت معصومه (س) آمده است. حضرت امام‌صادق (ع) در این‌باره فرموده‌اند: «قم، کوفه کوچک ماست. برای بهشت هشت در است که سه در آن به‌سوی قم باز می‌شود. زنی در قم وفات می‌کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او، تمام شیعیان من وارد بهشت می‌شوند». (بحارالانوار، ج۶، ص۲۲۸).
همچنین مقام معنوی فاطمه‌معصومه (س) در مرحله‌ای است که در فرازی از زیارت‌نامه ایشان می‌خوانیم: «یا فاطِمَه اشْفَعى لى فىِ الْجَنَّه، فَانَّ لَکِ عِنْدَ ا... شَاْناً مِنَ الشَّاْنِ»؛ اى فاطمه! مرا در بهشت شفاعت کن؛ زیرا در پیشگاه خدا داراى جایگاهی باعظمت هستى».
خوب است بدانیم این مرتبه شفاعت، زمانی شامل انسان‌ها می‌شود که به تعبیر روایات «عارفا بحقها» باشند؛ یعنی حق شخصی را که زیارت می‌کنیم و جایگاه و مقامش را بشناسیم؛ همچنان که در بخشی از زیارت‌نامه فاطمه‌معصومه (س) از خداوند درخواست می‌کنیم که شناخت و معرفت ایشان را از ما سلب نکند: «أَسْأَلُ ا... أَن ... لایَسْلُبَنا مَعْرِفَتَکُمْ اِنَهُ وَلِیُ قَدِیرٌ؛ از خدا می‌خواهیم که معرفت به شأن شما را از ما سلب نکند، او سرپرستی تواناست».