به گزارش شهرآرانیوز یک کنجکاوی ساده بود ابتدا و شاید نه‌چیزی بیشتر از این. می‌شد چندصباحی روی ایده‌ای که هنوز خام بود، وقت گذاشت و سپس، با سربرآوردن نخستین مشکلات، عطای پیگیری‌اش را به لقایش بخشید تا مثل ایده‌های بی‌شمار دیگر برای همیشه به فراموشی سپرده شود. اصلا همان ده‌ها باری که «حمایت می‌کنیم» را از مسئولان شنیدند و حمایتی ندیدند، برای دل‌سردشدنشان کافی بود.
چهار جوان تحصیل‌کرده آن سال‌ها که اکنون روز‌های میان‌سالی و پختگی را سپری می‌کنند، پا پس نکشیدند از طرحی که برای بندبند آن استدلال داشتند؛ از باارزش‌بودن حامل‌های انرژی گرفته است تا پاک‌ماندن محیط‌زیست و تلاش برای کاهش مرگ‌های خاموش که هر سال با آمدن پاییز، جان می‌گیرد. بزرگ‌ترین رویداد صنعت لوازم‌خانگی کشور (هَمِکس ۲۰۲۳) که شنبه این هفته در تهران به کارش پایان داد، نماینده‌ای از مشهد داشت که با محصولی هوشمند، هم رؤیای گرم‌بودن خانه در اوج یخ بندان زمستان و هم کم‌شدن چشمگیر مبلغ قبض گاز را محقق کرده است.
«ایده بخاری هوشمند مال چهارتایی مان بود. دوست بودیم با هم. هنوز هم هستیم. سال ۱۳۸۶ که این ایده به ذهنمان آمد، موضوع برچسب انرژی، تازه در کشور مطرح شده بود. بخاری‌های کارخانه‌های مختلف را بررسی کرده و دیده بودند که گریدشان در حد F و G است؛ یعنی کمترین حالت ممکن. متأسفانه هنوز هم همین است و کیفیت عموم تولیدات ارتقا پیدا نکرده است.
انگشت شمارند آن‌هایی که به رده E یا D رسیده باشند. آن زمان، هنوز بحث صرفه جویی در حامل‌های انرژی جدی نبود در کشور. من و دوستانم هم که به این حوزه وارد شدیم، خودجوش بود و از باب اینکه ارتقایی را رقم زده باشیم، چیزی در همین حدوحدود.»
مسعود یاوری که این‌ها را برایمان تعریف می‌کند، متولد سال ۱۳۵۰ است. فیزیک کاربردی خوانده است و آن زمان، مدیر بخش تحقیق و توسعه (R&D) یکی از کارخانه‌های تولید لوازم خانگی بود. دوستانش تخصص‌های دیگری داشتند؛ یکی مهندس الکترونیک، دیگری مهندس مکانیک و آن یکی مهندس برق. جنس مشاغلی که به آن مشغول بودند نیز متفاوت و متناسب با رشته تحصیلی شان بود و همین موضوع، دستشان را برای پیگیری ایده‌ای که به درست بودن آن باور داشتند، پر کرده بود.
او می‌گوید: طرحمان را ارائه کردیم به پارک علم وفناوری خراسان. پذیرفته شد و امکاناتی به ما دادند که توانستیم اجرای آن را به صورت آزمایشی شروع کنیم. هزینه‌ها سنگین بود. رفاقتی بین خودمان تقسیم می‌کردیم. آن زمان حدود ۱۰۰ میلیون تومان خرج برداشت. عددی بود برای خودش. هرچه را داشتیم روی این طرح گذاشته بودیم. علاقه‌مند شده بودیم. می‌خواستیم ببینیم آخرش چه می‌شود. برایمان مهم بود که کارمان را درست وحسابی انجام بدهیم.
سال ۱۳۸۸ ثبت اختراع اولیه طرح انجام شد. این، آغاز نامه نگاری‌های بی سرانجام با شرکت‌های تولیدکننده در سراسر ایران بود. نه فقط شرکت‌های خصوصی، بلکه با وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی تا برای اجرای این طرح حمایتی شوند: من حتی امضای رئیس جمهور وقت، آقای احمدی نژاد، را هم روی نامه ام داشتم که پاراف کرده و دستور حمایت داده بود، اما هیچ کس حمایت نکرد. سال ۱۳۹۴ بود که طرح را گذاشتیم کنار. گفتیم بی خیال، کاری کردیم و روی دستمان مانده است دیگر.
یکی دو سال بعد، وقتی باب صحبتم با یکی از دوستان تولیدکننده در مشهد باز شد، جوابی را که دنبالش بودیم، گرفتیم؛ شما هزینه کردید روی این طرح، من هم سرمایه گذاری می‌کنم. کسی حمایتمان کرد، کرد، اگر نکرد تولید می‌کنیم و می‌فروشیم، شده است به کشور‌های خارجی. آن‌ها حتما قدر کارمان را متوجه می‌شوند.
آن طور که آقای یاوری برایمان تعریف می‌کند، ادامه کار هم هزینه بر و میلیاردی بوده است، آن هم به نرخ سال ۱۳۹۶: برای این هزینه کردن‌ها باید دلش را داشته باشی. مدیرعامل مجموعه ما ایده‌ای دارد که می‌گوید اگر قرار است از سرمایه‌های مملکت استفاده کنیم و چیزی را تولید کنیم، باید ارزش افزوده داشته باشد؛ نه فقط برای من تولیدکننده، بلکه برای کل کشور. تولید بخاری‌ای که بهره وری اش کم باشد و گاز و محیط زیست کشور را به باد بدهد، چه ارزشی دارد آخر!
از کنار به به گفتن ها، آفرین ها، کف زدن‌ها و لوح تقدیر‌های بی خاصیتی که در جشنواره‌های مختلف بابت تولید بخاری هوشمند آران با گرید A و بهره وری ۸۶ درصد و ایمنی ۱۰۰ درصد تولید شده است، ساده می‌گذرد. ترجیح می‌دهد از دو سال تولید آزمایشی این بخاری برایمان بگوید و ویژگی‌هایی که این محصول دانش بنیان را متفاوت از نمونه‌های مشابه در بازار داخلی و خارجی کرده است.
او کاهش مصرف ۵۰ درصدی گاز نسبت به بخاری‌های موجود در بازار را یکی از برتری‌های این محصول بیان می‌کند که هیچ جوره نمی‌شود روی آن چشم پوشید، به ویژه اگر سرمای سخت پارسال و شبکه زیرفشار گاز کشور را به یاد بیاوریم. بعد از دو سال تولید آزمایشی این محصول، فروش ۷ هزار بخاری به استان‌های مختلف کشور به ویژه نقاط سردسیر و گرفتن بازخورد از مشتریان، با اطمینان نکته دیگری را برایمان باز می‌کند و آن به صفررساندن مرگ‌های ناشی از استنشاق گاز کربن مونوکسید است: این گاز خطرناک و سمی به مرحله تولید نمی‌رسد که بخواهد مشکلی ایجاد کند. ا
گر دودکش در وضع غیراستاندارد باشد، سنسور‌ها به بخاری اجازه روشن شدن نمی‌دهند. اگر در بین کار بخاری، دودکش بنا به هر علتی مسدود شود و دود برگردد، بلافاصله فرمان قطع جریان گاز صادر می‌شود. نکته جالب دیگر بخاری هوشمندی که بُرد آن را با کمک دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف طراحی کردیم، این است که بدنه و لوله بخاری داغ نمی‌شود و لمس آن برای خردسالان خطر ندارد.
مفتخرشدن به دریافت نشان ملی استاندارد را مهر تأییدی روی ویژگی‌های یادشده به شمار می‌آوریم و طی کردن مراحل لازم برای دریافت نشان‌های بین المللی را از قائم مقام مدیرعامل گروه صنعتی آران می‌شنویم. این پیش خبر می‌تواند به معنی بازشدن بازار صادراتی برای این محصول از مبدأ مشهد باشد، اما دغدغه‌ای که یاوری با ما مطرح می‌کند، جنس دیگری دارد.
«چرا ما زحمتش را بکشیم و خارجی‌ها سودش را ببرند؟ چرا کشور خودمان نه؟ نسل اول بخاری هوشمندمان که هیچ، ما نسل دوم این بخاری را که با تلفن همراه مدیریت می‌شود، در نمایشگاه امسال همکس ارائه کردیم برای تولید انبوه در سال آینده. یعنی بدون حمایت هم برای تولید و فروش مشکل نداریم، اما بحثمان این است که باتوجه به تفاوت قیمت حدود ۵ میلیون تومانی این بخاری نسبت به بخاری‌های رایج در بازار، عامه مردم شاید نتوانند هزینه کنند. یارانه، وام کم بهره یا برنامه‌هایی از این دست می‌تواند راهگشا باشد. بر اساس برآورد‌های شرکت گاز، با جایگزینی این بخاری با بخاری‌های قدیمی، آن قدر در مصرف گاز صرفه جویی می‌شود که حتی اگر بخاری رایگان به مردم داده شود، همه هزینه‌های طرح در همان سال اول برمی گردد.»
دغدغه‌های این تولیدکننده، خبر‌های چند روز پیش را برایمان تداعی می‌کند که به اجرای طرح تعویض ۴ میلیون بخاری فرسوده با بخاری پربازده اشاره می‌کرد. مثلا صحبت‌های مجید چگنی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، که از افزایش بارش‌های پیش بینی شده در پاییز امسال و شروع زودتر هوای سرد گفته و بر اجرای طرح یادشده تأکید کرده بود. همین طور کمی پیش تر، صحبت‌های حسین آب نیکی، مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، که بر اجرای طرح یادشده در بازه پنج ساله و با اولویت خانواده‌های کم برخوردار و مناطق سردسیر گفته بود؛ بدون آنکه اشاره‌ای به جزئیات آن بکند.
این کلی گویی‌ها و تأکید‌های پیاپی در حالی است که یاوری، قائم مقام مدیرعامل گروه صنعتی آران، که خودش از طراحان این طرح و از پیگیری کنندگان آن برای تصویب در شورای عالی اقتصاد است، از جزئیات اجرای آن اظهار بی اطلاعی می‌کند و می‌گوید: نمی‌دانم گره کار کجاست و اینکه چرا نمی‌شود اتفاقی که باید بیفتد، رخ بدهد.