سرور هادیان | شهرآرانیوز به تازگی جلال الدین علوی، مدیرکل دفتر همکاری‌های اقتصادی چندجانبه و بین المللی وزارت امور خارجه، از ریاست ایران بر «اکو» در سال ۲۰۲۴ خبر داده و این مسئله را عاملی برای رشد مبادلات تجاری کشور دانسته است. سازمان همکاری اقتصادی اکو یک سازمان اقتصادی منطقه‌ای است که سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه در سال ۱۳۴۳ نخستین بار آن را پایه ریزی کردند.
پس از فروپاشی شوروی در سال۱۳۷۲ کشور‌های افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز به سازمان اکو پیوستند. این سازمان هم اکنون با ۱۰عضو و ۳۳۰میلیون نفر جمعیت دارای ظرفیت‌های درخور توجهی در زمینه منابع نفت و گاز، انرژی و صنعت است. طبق اساسنامه این سازمان، اکو برای بهبود شرایط توسعه اقتصادی پایدار کشور‌های عضو تلاش می‌کند و برای حذف تدریجی موانع تجاری در این منطقه فعالیت دارد.
صادرات ایران به اعضای اکو در هفت ماهه نخست امسال، ۱۲میلیون و ۳۴۵هزار و ۷۴۳تن کالای غیرنفتی به ارزش ۵ میلیارد و ۸۸۶میلیون و ۳۴۰هزار و ۳۴۴دلار بوده که نسبت به مدت مشابه، ۲۳درصد در وزن و ۲.۵ درصد در ارزش افزایش داشته است و واردات کشورمان نیز با ۲میلیون و ۵۹۳هزار و ۷۴۱تن به ارزش ۴ میلیارد و ۳۰۳میلیون و ۵۸۲هزار و ۶۶۹ دلار، رشد ۱.۲ درصدی در وزن و ۷.۳ درصدی در ارزش داشته است. با توجه به نزدیکی خراسان رضوی به آسیای میانه، این مسئله نشان می‌دهد که ریاست ایران بر اکو در سال ۲۰۲۴ می‌تواند فرصتی برای توسعه صادرات غیرنفتی این استان محسوب شود.
کارشناس اقتصادی در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه حضور در معاهده‌های بین المللی می‌تواند بسترساز توسعه صادرات خراسان رضوی شود، می‌گوید: برای موفقیت در بهره برداری از موقعیت‌هایی مانند ریاست بر اکو باید دیپلماسی اقتصادی تعیین کننده جهت گیری روابط با کشور‌های همسایه ایران باشد. وقتی چنین دیدی داشته باشیم، امکان حضور بلندمدت در بازار‌های هدف صادراتی برای خراسان رضوی هم فراهم می‌شود.
محسن خندان دل با بیان اینکه خراسان رضوی باید جهت گیری روابط اقتصادی خود را به سوی صادرات خدمات فنی و مهندسی تغییر دهد، می‌گوید: یک پروژه فنی خدمات فنی و مهندسی، انتقال و فروش یک کالا نیست که با تسویه حساب فعالیت ما تمام شود. صدور خدمات فنی و مهندسی تضمین کننده حضور پایدار و بلندمدت خراسانی‌ها در بین کشور‌های عضو اکو است.
وی ادامه می‌دهد: صدور ضمانت نامه، بیمه نامه، دریافت ویزا، تجهیز کارگاه و انتقال تجهیزات از استان به کشور هدف به دلیل فرایند‌های پیچیده اداری بعضا ماه‌ها طول می‌کشد و همین مسئله سبب می‌شود تا انجام تعهدات قراردادی که صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی منعقد کرده اند با تأخیر روبه رو شده و کشور هدف نگاه منفی به آن‌ها پیدا کند. ازاین رو برای توسعه روابط اقتصادی با اکو باید این دغدغه‌ها برطرف شود.
خندان دل در ادامه، به سفر رئیس جمهوری کشورمان به ترکمنستان و تفاهم بر سر اجرای چند قرارداد عمرانی در این کشور از سوی شرکت‌های ایرانی اشاره و اظهار می‌کند: یکی از این طرح‌ها مقرر است تا بیش از ۲۰۰ کیلومتر از جاده‌های داخلی ترکمنستان توسط شرکت‌های ایرانی ساخته شود که با توجه به نزدیکی استان خراسان رضوی به ترکمنستان درخواست فعالان حوزه مهندسی این استان، مشارکت در اجرای این پروژه است.
همچنین مقرر شده است، برخی اقدامات عمرانی در دو سد ترکمنستان از سوی شرکت‌های ایرانی صورت گیرد که شامل توسعه، لای روبی و ترمیم است و امیدوارم خراسان رضوی سهمی از اجرای این پروژه داشته باشد. خندان دل درباره مشکلات صادرات به کشور‌های اکو می‌گوید: از جمله موانع همکاری کشور‌های عضو اکو می‌توان به عملیاتی نشدن موافقت نامه ها، دشواری دریافت ویزا برای تجار در برخی کشور‌های عضو، مشکلات مربوط به ترانزیت از برخی کشور‌های عضو و حجم پایین سرمایه گذاری درون گروهی اشاره کرد.
استاد اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد نیز در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو یک ظرفیت منطقه‌ای ایجاد کرده است که کشور‌های مجاور با هم بتوانند اتحاد تجاری داشته و از مزیت‌های همدیگر به خوبی استفاده کنند، می‌گوید: مجموع جمعیت این کشور‌ها به بیش از ۳۳۰ میلیون نفر می‌رسد که بخش مهمی از انرژی‌های جهان را در اختیار دارند.
وحید ارشدی با بیان اینکه کشور‌های اکو از نظر ظرفیت‌های ژئوپلیتیک و شاه راه‌های ارتباطی زمینی، ریلی و دریایی دارای اهمیت ویژه‌ای هستند، بیان می‌کند: هم افزایی کشور‌های اکو سبب افزایش قدرت چانه زنی آن‌ها در سطح بین المللی می‌شود. وی ادامه می‌دهد: یکی از مهم‌ترین بستر‌ها هم برای بهره گیری از ظرفیت‌ها شناخت درست از مزیت‌های کشور‌های اکو است. نخبگان و صاحبان بنگاه‌های اقتصادی و تاجران هر کدام باید به شناخت نقاط قوت، فرصت، ضعف و تهدید‌ها پرداخته و استراتژی خود را برای تولید و توزیع فعالانه در درون خود و در سطح بین المللی تعیین کنند.
این مدرس اقتصاد می‌گوید: ظرفیت ایران برای برعهده گرفتن ریاست این سازمان زمانی فرصت تلقی می‌شود که همه ذی نفعان را وارد بازی کرده و محدودیت‌های غیرمنطقی را که مانع مشارکت با همدیگر می‌شود، برطرف کنند، زیرا دنیا به سرعت در حال تغییر است و باید نخبگان کشور‌های عضو سازمان نقش خود را برای اثرگذاری دیدگاه‌های میزبان اکو فراهم کنند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی هم در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه فرصت بهره برداری از ریاست ایران بر اکو نیازمند رفع برخی مشکلات زیرساختی است، می‌گوید: برای مثال ابتدایی‌ترین موضوع در بحث صادرات، بحث حمل ونقل است. در بحث حمل ونقل جاده‌ای ناوگان‌های ما فرسوده است و نمی‌توانیم از فرصت ترانزیت کالایی که بین کشور‌های اکو وجود دارد، استفاده کنیم.
کاظم شیردل با بیان اینکه خراسان رضوی می‌تواند پل ارتباطی بین آسیای میانه و کشور‌های خلیج فارس باشد، بیان می‌کند: در تابستان امسال، نشست سران شورای همکاری خلیج فارس و کشور‌های آسیای میانه در جده برگزار شد که در آن بر توسعه روابط اقتصادی دوجانبه تأکید شد. خراسان رضوی با توجه به جایگاهی که دارد، می‌تواند از عضویت در اکو استفاده کرده و بسترساز توسعه روابط کشور‌های آسیای میانه و کشور‌های حوزه خلیج فارس شود.
وی ادامه می‌دهد: کشور‌های آسیای میانه، اکو را به عنوان بستری برای ایجاد فرصت‌های تجاری و سرمایه گذاری در جنوب آسیا، آسیای مرکزی و خاورمیانه می‌دانند. همچنین این کشور‌ها از ایجاد قطب‌های ترانزیتی بین منطقه ای، توسعه زیرساخت‌های حمل ونقل و جاده ای، ساده سازی شرایط برای حمل ونقل بین المللی بار و مسافر استقبال می‌کنند. وقتی به این نکات دقت می‌کنیم، متوجه ظرفیت‌هایی می‌شویم که عضویت اکو برای خراسان رضوی ایجاد می‌کند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی تأکید می‌کند: وقتی به موقعیت منطقه‌ای چین، ایران و کشور‌های خلیج فارس و ترکیه نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که خراسان رضوی نقطه اتصال این کشور‌ها به یکدیگر است. این مسئله به منزله فرصت‌های فراوان برای تبدیل خراسان به هاب تجاری منطقه است.
شیردل با بیان اینکه اکو فرصتی برای توسعه صنعت گردشگری خراسان رضوی است، می‌گوید: خراسان رضوی با کشور‌های آسیای میانه دارای پیوند فرهنگی دیرینه‌ای است، اگر بتوانیم ظرفیت جذب گردشگر در حوزه‌های مختلف مانند سلامت را در این منطقه فعال کنیم، این کار می‌تواند سبب افزایش درآمد‌های ارزی کشور شود.
وی با بیان اینکه عضویت در اکو می‌تواند ظرفیتی برای توسعه صادرات مجدد کالا‌ها برای خراسانی‌ها باشد، تأکید می‌کند: خراسان رضوی می‌تواند محصولات و مواد اولیه را از پاکستان و آسیای میانه گرفته و با فراوری محصولات و بسته بندی دوباره، آن‌ها را به ترکیه و اروپا صادر کند.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی با بیان اینکه فرصت دیگر صادرات مواد غذایی و کشاورزی است، می‌گوید: برخی کشور‌های اکو بازار خوبی برای مواد غذایی و محصولات کشاورزی دارند. این درحالی است که خراسان رضوی در صنعت مواد غذایی دارای تجربه زیادی است و می‌تواند در این زمینه نقش فعالی ایفا کند.