جاودانی | شهرآرانیوز براساس لایحه بودجه۱۴۰۳ بناست تا مالیات بر واحد‌های خالی و واحد‌های مسکونی لوکس با جدیت دریافت شود. قانون مالیات بر خانه‌های خالی با هدف کاهش قیمت اجاره بها، افزایش عرضه مسکن و مبارزه با احتکار مسکن تصویب شده است. این قانون از آذرماه۱۳۹۹ تصویب شد، اما به دلیل ضعف در مکانیزم دقیق شناسایی و کمبود اطلاعات، اجرای آن شکل جدی به خود نگرفت. مالیات بر خانه خالی طبق ماده۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، به خانه‌هایی که بیش از ۱۲۰روز در طول سال خالی بمانند، تعلق می‌گیرد.
در تاریخ ۲۲تیرماه سال۱۳۹۹ این طرح با ۱۱تبصره تصویب و در دستورکار دولت قرار گرفت. امروزه یکی از راه‌های افزایش سرمایه گذاری و درآمدزایی، خرید ملک و اجاره آن است. در چنین شرایطی مالکانی که صاحب چندین ملک هستند، با خالی نگه داشتن خانه‌های خود بر قیمت ملک تأثیر می‌گذارند و موجب ضرر عده زیادی می‌شوند. بر این اساس دولت، قانونی را مقرر کرده تا دست سودجویان را ببندد و به تمامی اقشار جامعه کمک کند.
شاخص خانه خالی در همه کشور‌های دنیا ۵ درصد است، اما این رقم در ایران به حدود ۱۰ درصد یعنی؛ ۵ درصد بیشتر از میانگین دنیا رسیده است. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که در عمل اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی در کشور و همچنین خراسان رضوی چندان با موفقیت همراه نبوده است. به عنوان مثال در حالی مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، پیش از این تعداد خانه‌های خالی در کشور را بین ۲ تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار خانه خالی برآورد کرده بود که در ۳ آذرماه امسال وزارت راه وشهرسازی اعلام کرد: ۱۸هزار خانه خالی به سازمان مالیات معرفی شده است و با تکمیل اطلاعات سامانه املاک و اسکان، مالکان سایر خانه‌های خالی هم باید منتظر برگه مالیاتی باشند.
یکی از بزرگ‌ترین موانع دریافت مالیات بر خانه‌های خالی در خراسان رضوی و مشهد، نبود آمار دقیق در این حوزه است به طوری که تاکنون چندین آمار مختلف از این خانه‌ها ارائه شده است. به عنوان مثال بر اساس آخرین سرشماری، ۱۹۴هزار و ۴۶۰واحد مسکونی در این استان خالی از سکنه است. از این تعداد ۱۰۷هزار و ۵۳۵واحد در شهرستان مشهد قرار دارد که ۹۳هزار و ۲۳۸واحد آن مربوط به شهر مشهد است.
پیش از این علی مرادزاده، رئیس وقت اتحادیه املاک مشهد، در سال ۱۳۹۹ گفته بود که ۷ درصد خانه‌های خالی کشور در مشهد قرار دارند که با توجه به این صحبت می‌توان تخمین زد که ۱۷۵ هزار خانه خالی در این سال در شهر مشهد قرار داشته اند. همچنین برخی برآیند‌ها از وجود بیش از ۲۰۰ هزار خانه خالی در مشهد حکایت دارد که بیشتر آن‌ها در مناطق شهری که در حال ساخت وساز هستند، قرار دارند.
با وجود چنین آمار‌هایی مدیرکل امور مالیاتی خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرا می‌گوید که هم اکنون ۴ هزار و ۵۱۲خانه خالی در استان شناسایی شده است که طبق قانون، مشمول پرداخت مالیات هستند. مالیات بر خانه‌های خالی این تعداد خانه، بیش از ۶۲ میلیارد تومان برآورد می‌شود. شاکررضا مریدی می‌افزاید: تعداد محدودی از این خانه‌های خالی با میزان ۷۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان مالیات خانه خود را پرداخت کرده اند و پیگیری برای دریافت مالیات باقی مانده در حال انجام است.
اجرای طرح مالیات بر خانه‌های خالی به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها با مشکلاتی از جمله به روز نبودن اطلاعات، بی توجهی مالکان به پیامک‌های سامانه مالیاتی، بارگذاری اطلاعات، تکمیل نبودن سامانه اسکان و اعتراض مالکان به مالیات ابلاغی روبه روست. با توجه به ناموفق بودن اجرای قانون مالیات برخانه‌های خالی، کارشناسان معتقدند بهتر است که مالیات سالانه از املاک مسکونی به عنوان مهم‌ترین و اثربخش‌ترین شیوه مالیاتی از همه املاک مسکونی دریافت شود.
با این سازوکار که نرخ مالیات یا ضریب مالیاتی برای املاک مسکونی گران قیمت بالاتر و برای املاک مسکونی ارزان قیمت واقع در مناطق ضعیف‌تر شهر کمتر و حتی صفر باشد تا از این طریق نه تنها به تنظیم بازار مسکن کمک شود و هزینه خالی ماندن واحد‌ها برای مالکان افزایش یابد، بلکه عدالت مالیاتی نیز متناسب با سطح درآمدی و اقتصادی خانوار‌ها تأمین شود.