شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ هنرمندان مشهدی در سال‌های گذشته بار‌ها با خلق آثاری تأثیرگذار، قدرتشان را در کشور و حتی جهان نشان داده و توانسته اند جایگاه خودشان را در میان اهالی هنر تثبیت کنند؛ اما آثار آن‌ها تا چه اندازه با محوریت معرفی هویت مشهد و ظرفیت هایش بوده است؟ اگر نگاهی گذرا بیندازیم به آثاری که تا امروز در عرصه‌های مختلف هنری توسط هنرمندان مشهدی خلق شده اند، آثار کمی با محوریت شهرمان پیدا می‌کنیم که تأثیرگذار باشند و در جهت تحقق شعار جهان شهربودن مشهد گام برداشته باشند. ما هم زمان با ۱۰ دی ماه که قرار است به عنوان روز ملی مشهد نام گذاری شود، به سراغ سه هنرمند پیشکسوت شهرمان رفته ایم و با آن‌ها درباره اهمیت فعالیت هنری با محوریت مشهد و دلایل کم کاری دراین زمینه و همچنین اهمیت اهدای نشان مشهد به مفاخر شهرمان صحبت کرده ایم که در ادامه پیش روی شماست.
محمدعلی لطفی مقدم که به پدر تئاتر مشهد معروف است، با تأکید بر قدرت تئاتر بر ارائه تصویری ماندگار از مشهد، می‌گوید: تئاتر می‌تواند در همه زمینه‌ها نقش پررنگی داشته باشد، اما به شرط آنکه به صورت حرفه‌ای و آکادمیک کار شود، نه برای خودنمایی. کسانی هم که قصد دارند برای مشهد اثری تأثیرگذار را روی صحنه ببرند، باید علاوه بر داشتن اطلاعات کامل درباره موضوع انتخابی شان، تئاتر و زیروبم هایش را هم بشناسند.
به گفته او، تا امروز آثاری درباره مشهد تولید شده است، ولی این آثار باتوجه به ظرفیت‌های مشهد و همچنین ظرفیت‌های تئاتر کافی نیستند. لطفی مقدم درباره دلایل کم کاری در زمینه تولید آثار نمایشی با محوریت هویت مشهد، می‌گوید: بسیاری از هنرمندان از اتفاقات تاریخی مشهد اطلاعاتی ندارند تا بتوانند درباره آن اثری فاخر بسازند؛ اتفاقی که به نظر من مقصر اصلی اش متولیان فرهنگی شهر هستند که باید در زمینه پژوهش بیشتر برنامه ریزی کنند.
این هنرمند می‌گوید: ما اگر می‌خواهیم شاهد تولید آثاری اثرگذار درباره تاریخ و هویت مشهد باشیم، باید هرچه را بر شهرمان گذشته است، به هنرمندان معرفی کنیم. او که سال هاست بر ضرورت تأسیس دانشکده هنرهای دراماتیک در مشهد تأکید می‌کند، یادآور می‌شود: این دانشکده با برنامه ریزی درست می‌تواند جوانان و هنرجویان را تشویق کند تا درباره تاریخ و هویت و همچنین مفاخر مشهد کار تولید کنند. آثاری که براساس اصول تئاتر شکل می‌گیرند و می‌توانند تأثیرگذار باشند.
لطفی مقدم همچنین باور دارد که تا امروز کسانی که برای مشهد کار‌های تأثیرگذاری انجام داده اند، به جوانان این شهر به خوبی معرفی نشده اند؛ یعنی الگوسازی برای آن‌ها صورت نگرفته است. به گفته او، گروهی از جوانان هم که از خدمات بسیاری از افراد تأثیرگذار در مشهد اطلاع دارند، وقتی می‌بینند که آن‌ها به درستی معرفی نمی‌شوند و از این افراد قدردانی صورت نمی‌گیرد، انگیزه شان را برای انجام کار‌های مؤثر از دست می‌دهند.
این هنرمند پیشکسوت با اشاره اهدای نشان مشهد می‌افزاید: این نشان می‌تواند در جهت الگوسازی برای قشر نوجوان و جوان گام بردارد و حساسیت آن‌ها را نسبت به شهرشان بیشتر کند. او همچنین روز ملی مشهد را فرصتی برای خلق آثار نمایشی بیشتر برای این شهر می‌داند، به شرط آنکه در طول سال برای شکل گیری این اتفاق برنامه ریزی شود.
لطفی مقدم با اشاره به تخفیفاتی که به مناسبت روز ملی مشهد برای تماشای نمایش‌های روی صحنه در نظر گرفته شده است، می‌گوید: روز مشهد می‌تواند جریانی دوطرفه ایجاد کند، یعنی هم به رونق هنر و تئاتر شهر کمک کند و هم تلنگری برای هنرمندان مشهدی باشد تا برای شهرشان بیشتر کار تولید کنند. این هنرمند همچنین پیشنهاد می‌دهد که جشنواره‌ای موضوعی درباره مشهد برگزار شود.
به گفته او، این نوع جشنواره‌ها می‌توانند توجه هنرمندان را به خلق آثاری درباره هویت و مفاخر مشهد جلب کنند که البته این کار قدم اول است و بعد از آن باید شرایط اجرای نمایش‌های تولیدشده در شهر و کشور فراهم شود. او به برگزاری جشنواره تئاتر رضوی در سال ۱۳۸۲ در مشهد اشاره می‌کند و می‌گوید: من در آن زمان پیشنهاد کردم که آثار این جشنواره در صحن‌های حرم مطهررضوی اجرا شود که کار‌های اولیه آن صورت گرفت، ولی دیگر کسی پیگیری نکرد و رها شد. لطفی مقدم تأکید می‌کند: اگر می‌خواهیم تئاتر به جهان شهرشدن مشهد کمک کند، باید زیرساخت هایمان هم جهانی باشد و همچنین، کمک‌های مالی به این رشته تزریق شود.
مهران صدرالسادات، هنرمند پیشکسوت که دانش آموخته رشته نقاشی از دانشکده هنرهای زیبای رُم (ایتالیا) و دارای مدرک درجه یک هنری است، مشکلات اقتصادی را از دلایل کم پرداخته شدن به مشهد در آثار هنری می‌داند و باور دارد اگر رفاه نسبی بیشتری در کشور ایجاد شود، فعالیت در این زمینه‌ها چشمگیرتر خواهد شد. او تأکید می‌کند: باید به هنرمندان انگیزه و سفارش کار داد تا دست به خلق آثاری با محوریت شهرشان بزنند. در واقع نمود مشهد در آثار هنری به واسطه سفارش کار، خرید آثار و استفاده از آن‌ها در تزیینات شهری و اماکن عمومی، بیشتر خواهد شد. به نظر صدرالسادات، شهرداری نیز با احداث موزه هنرهای معاصر در شهر زیارتی و سیاحتی مشهد می‌تواند هنرمندان را به سوی خلق آثاری جذاب سوق دهد.
این هنرمند همچنین پیشنهاد می‌دهد: هرسال هم زمان با روز بزرگداشت مشهد، یک جشنواره یا نمایشگاه عمومی با محوریت هویت شهرمان برگزار و از هنرمندان دعوت شود تا در این رویداد حاضر شوند و برای آن آثاری تأثیرگذار خلق کنند. او که باور دارد برخی جوانان اطلاعاتی درباره هویت مشهد و مفاخرش ندارند تا دست به خلق آثاری دراین زمینه بزنند، بر ضرورت معرفی افراد شاخص مشهد تأکید می‌کند.
صدرالسادات اهدای نشان مشهد به چهره‌های تأثیرگذار را اتفاق بسیار خوبی می‌داند که هم به هنرمندان انگیزه می‌دهد تا برای مشهد بیشتر کار کنند و هم در جهت معرفی مفاخر شهر به نسل جوان گام برمی دارد. این هنرمند همچنین با اشاره به ظرفیت‌های خوب هنر، می‌گوید: ما با بهره گیری از هنر قطعا می‌توانیم مشهد را به دیگر کشور‌های جهان معرفی کنیم. برای مثال می‌توان کتابی مصور یا سایتی طراحی کرد که آثار مرتبط با مشهد را به نمایش بگذارند. به گفته صدرالسادات، نقاشی دیواری‌های مشهد نیز ظرفیت خوبی در معرفی هویت و تاریخ مشهد دارند؛ ظرفیتی که البته تا امروز هم تاحدودی استفاده شده است.
او همچنین با تأکید بر اهمیت انتشار و تبلیغ آثار هنری یادآور می‌شود: یک ضرب ا لمثل معروف در خارج از کشور رواج دارد که می‌گوید «۱۰ درصد سرمایه گذاری کن و ۹۰ درصد تبلیغات انجام بده»؛ یعنی ما در کنار اینکه باید برای تولید آثاری مرتبط با مشهد سرمایه گذاری کنیم، باید برای تبلیغات آن هم برنامه ریزی کنیم. متأسفانه گاهی می‌بینیم که آثار خوبی خلق می‌شوند، اما، چون درست ارائه نمی‌شوند، تأثیر چندانی نمی‌گذارند. این هنرمند درباره نقش نگارخانه‌ها در ارتقای تصویر مشهد در کشور نیز می‌گوید: نگارخانه‌های کشور ما وضعیت خوبی ندارند که بخواهند دراین زمینه اثرگذار باشند. ازاین رو باید نهاد‌های دولتی پیش گام شوند و اتفاقات خوبی را رقم بزنند.
امیرحجت صفرلی، کارگردان، تهیه کننده و مدرس سینما، با اشاره به ظرفیت خوب هنرمندان مشهدی، می‌گوید: خیلی از سوژه‌های مرتبط با مشهد تا امروز در سینمای داستانی و مستند کار شده اند، ولی این آثار زیاد پخش نشده و خیلی‌ها آن‌ها را ندیده اند. البته سوژه‌هایی هم وجود دارد که هنوز کار نشده اند، چون پژوهش‌های لازم درباره آن‌ها انجام نشده است.
او تأکید می‌کند: آثاری که تا امروز تولید شده اند، باید به صورت مستمر از رسانه‌های مختلف پخش و در جشنواره‌های فیلم و کارگاه‌های تخصصی نیز به نمایش گذاشته شوند. همچنین، به نظر من می‌توان برخی از این آثار در مانیتور‌های بزرگی که در حرم وجود دارد یا در شهر پخش کرد. ما امکانات مختلفی برای عرضه و توزیع آثار هنری داریم، ولی از این ظرفیت‌ها استفاده نمی‌کنیم. این هنرمند، تولید و انتشار آثار مرتبط با هویت مشهد را منوط به همکاری همه سازمان‌های دولتی و خصوصی می‌داند. به گفته او، اگر سازمان‌ها با یکدیگر هماهنگ باشند، هم آثار سال‌های گذشته دیده می‌شود و هم به سوژه‌های جدید پرداخته می‌شود. صفرلی تأکید می‌کند: موضوعاتی که تا امروز کار نشده اند، باید اولویت بندی و آثار به مرور تولید شوند.
او باور دارد که فیلم سازان به تولید آثاری با محوریت مشهد علاقه دارند، اما برای اینکه بتوانند پروژه هایشان را به سرانجام برسانند، باید از آن‌ها حمایت شود. صفرلی در بخش دیگری از حرف هایش این نکته را هم یادآور می‌شود که برخی آثار تولیدشده ضعیف بوده اند: متأسفانه گاهی سازمان‌ها به دلیل اینکه از ظرفیت‌های هنرمندان مشهدی شناخت کافی ندارند، به افراد فعال در پایتخت برای ساخت آثار، سفارش کار می‌دهند. این هنرمندان هم به دلیل آنکه با هویت و تاریخ مشهد آشنا نیستند، فیلم‌های ضعیفی تولید می‌کنند.
این هنرمند که باور دارد روز ملی مشهد می‌تواند انگیزه‌ای برای تولید و انتشار آثار مرتبط با مشهد باشد، تأکید می‌کند: خیلی از جوانان فیلم ساز از آنچه بر مشهد گذشته است، اطلاعی ندارند و حتی کسانی را که به این شهر خدمت کرده اند، نمی‌شناسند. باید سازمان‌ها افراد تأثیرگذار و وقایع تاریخی را به درستی به این افراد معرفی کنند تا برای تولید آثار ترغیب شوند. این اتفاق باید به مرور و در طول سال بیفتد، نه اینکه به یک روز خاص محدود شود. البته خانواده‌ها و مدارس هم می‌توانند از همان ابتدا در کودکان انگیزه ایجاد کنند تا به هویت شهری خودشان اهمیت دهند.
او همچنین اهدای نشان مشهد به مفاخر و افراد تأثیرگذار را اتفاقی خوب می‌داند، به شرط آنکه روند انتخاب افراد تخصصی باشد و اولویت‌ها رعایت شود.