الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ امسال دومین حضور مستمر جشنواره سراسری تئاتر بسیج «سودای عشق» بعد از شش سال تعطیلی بود. سال گذشته بود که بالاخره سیزدهمین دوره این جشنواره برگزار شد تا هنرمندان بار دیگر به رونق و استمرار این رویداد تئاتری امیدوار شوند. این امید محقق و چهاردهمین دوره آن در روز‌های گذشته در مشهد برگزار شد. در این گزارش با دو هنرمند خراسانی که آثارشان در این جشنواره روی صحنه رفتند، گفتگو کردیم.
عباس جانفدا، نویسنده و بازیگر نمایش «وطن و تن ها» درباره این نمایش می‌گوید: هم زمان با این اجرا فراخوان جشنواره بسیج هم آمد و ما تصمیم گرفتیم در آن شرکت کنیم. این نمایش داستان یک جانباز دوران دفاع مقدس را روایت می‌کند که در فضای بین دیروز و امروز سرگردان است. او بر سر دوراهی آرمان‌های خود و تغییراتی که در جامعه مدرن امروزی در حال وقوع است، قرار گرفته و دچار چالش با اعضای خانواده اش شده است. به همین دلیل و برای اینکه بتواند بر مشکل خود فائق بیاید، در یک کلینیک دراماتراپی بستری می‌شود.
وی در ارزیابی اش از چهاردهمین دوره جشنواره سراسری تئاتر بسیج می‌گوید: بخش زیادی از آثار جشنواره را ندیدم، ولی همان‌هایی که دیدم، به نظرم کیفیت زیادی نداشتند. البته با دیدن چند اثر نمی‌توان جشنواره را قضاوت کرد. در هر جشنواره‌ای کار ضعیف و قوی در کنار هم وجود دارند، ولی به هرحال جشنواره ملی است و بعد از چند سال وقفه برگزار می‌شود. بنابراین، طبیعی است که سطح کیفی آثار تاحدی افت کرده باشد. وقتی جشنواره‌ای مستمر برگزار می‌شود، هنرمندان با نیت آن جشنواره اثر تولید می‌کنند، ولی وقتی مستمر نباشد، آثار دم دستی تولید می‌شوند.
این هنرمند مشهدی می‌افزاید: معمولا جشنواره‌هایی که در ایران برگزار می‌شوند، قانونی دارند که آثار شرکت کننده نباید در جشنواره هم سطح یا هم تراز دیگری شرکت کرده باشد، ولی به نظر می‌آمد در این جشنواره این بند وجود نداشته است. احتمالا به این دلیل که هنرمندان شهرستانی فرصت بیشتری برای حضور داشته باشند و همچنین اینکه جشنواره بتواند کار‌های کیفی تری را پذیرش کند. این موضوع هم حسن است و هم عیب. از این نظر حسن است که کیفیت جشنواره را بهتر می‌کند، چراکه کار‌هایی به جشنواره می‌آیند که مرحله آزمون وخطا را طی کرده اند.
این آثار در جشنواره‌های مختلف شرکت و نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده اند. از سویی، آسیب محسوب می‌شود از این نظر که آثار دست اول که فرصت کمتری برای شناسایی نقاط قوت و ضعف خود داشته اند، در مقایسه با آثار دیگر قدرت رقابت برابر را از دست می‌دهند و ممکن است عدالت رعایت نشود. برای داور فرقی ندارد اثری را که قضاوت می‌کند، در جشنواره دیگری هم حضور داشته است یا نه. داور چیزی را که می‌بیند، داوری می‌کند.
طبیعی است نمایشی که چند جشنواره رفته با اثری که اولین بار است در جشنواره‌ای شرکت می‌کند، متفاوت است. وی افزود: کاش مسئولان برگزاری جشنواره تبصره‌ای می‌گذاشتند که آثار در یک بازه زمانی مشخص مثلا دوساله تولید شده باشند. من چند نمایش در جشنواره دیدم که تولید سال ۱۳۹۷ یا ۱۳۹۸ بودند. در دوره‌های قبلی این محدودیت وجود داشت و اولویت با آثاری بود که در جشنواره‌ای شرکت نکرده بودند. امسال این قانون را برداشته بودند.
عبدالحکیم مشورتی، طراح صحنه و کارگردان نمایش «ثمرگل»، با بیان اینکه این اثر درباره هویت گم شده زن است، می‌گوید: مخاطبان ارتباط خوبی با نمایش گرفتند. نقطه قوت آن این است که ارزش هویت زن را نشان می‌دهد و می‌گوید نمی‌توان این هویت را خدشه دار کرد. همچنین در این نمایش برخی آیین‌ها و سنت‌های فولکلور خود را به نمایش گذاشته ایم.
وی درباره کیفیت جشنواره امسال می‌گوید: در بخش صحنه‌ای آثار آن طور که بسیاری از هنرمندان انتظار داشتند، نبود. به نظر می‌رسید هنرمندان این بخش را جدی نگرفته اند و بیشتر به چشم رفع تکلیف به آن نگاه کرده اند. بعضی کار‌ها تولید سال‌های گذشته بودند که بدون هیچ تغییری دوباره در جشنواره حضور داشتند، ولی در بخش خیابانی کار‌های خوب و قابل تأملی از نظر تکنیک، فن، بازیگری و خلاقیت در سوژه ارائه شده بودند.
او نحوه برگزاری جشنواره را خوب تلقی می‌کند و می‌گوید: مشهد معمولا به نسبت استان‌های دیگر، جشنواره‌ها را خوب برگزار کرده است. در این جشنواره نیز کیفیت برگزاری قابل قبول بود. این هنرمند اهل شهرستان خواف می‌افزاید: پیش بینی اجرای عمومی برای گروه‌های منتخب و حمایت مالی از آن‌ها خیلی می‌تواند به گروه‌های تئاتر به ویژه گروه‌های شهرستانی کمک کند. تولید نمایش هزینه بردار است و باید این هزینه‌ها به نحوی جبران شود تا هنرمندان دل گرم شوند و بتوانند کیفیت کارشان را افزایش دهند.
مشورتی با بیان اینکه مردم چندان از جشنواره استقبال نکردند و بیشتر مخاطبان نمایش‌ها خود هنرمندان بودند، می‌گوید: برنامه ریزی برای اجرای کار‌هایی در حوزه بسیج و مقاومت ضرورت دارد و جای خالی آن در فضای تئاتر کشور وجود دارد. البته به شرط اینکه با دید هنری باز به این نوع تئاتر نگاه شود تا آثار به سمت شعارزدگی نروند. هنرمند باید آزاد و رها باشد تا بتواند معضلات را حتی در حیطه دفاع مقدس نقد کند. به نظر می‌رسد در این جشنواره بیشتر آثار این شعارزدگی را دارند. سیاست گذاری در این جشنواره باید به گونه‌ای باشد که هنرمندان را به سمت شعارزدگی هدایت نکند.