حمیده ذاکری | شهرآرانیوز «هپی‌اِند» یا پایان خوش، ویژگی همه داستان‌های دوران کودکی‌مان بود که با جمله معروف «آن‌ها پس از این با خوبی و خوشی درکنار هم زندگی کردند»، تمام می‌شد؛ جمله‌ای که بیش از اینکه واقعیت داشته باشد، لطیفه‌ای است که بیشتر ما می‌دانیم با واقعیت زندگی فاصله بسیاری دارد.
در روایتی آمده است که از پیغمبر پرسیدند: «چه چیزی محال است؟» و ایشان در جواب فرمودند: «راحتی محض در دنیا آفریده نشده است: که ما انسان را به حقیقت در رنج و مشقت آفریدیم» (آیه ۴ سوره بلد). زندگی در دنیا با سختی همراه است. هرقدر هم که برنامه‌ریزی و سعی کنیم، بالاخره بیماری و مشکلات و... برای همه هست؛ مشکلاتی که برای چاره‌اندیشی آن‌ها، دستور‌های بی‌شماری در آموزه‌های اسلامی آمده است. برای آشنایی با برخی از آن‌ها به‌سراغ منبر‌های علما رفته‌ایم.
امام‌سجاد (ع)، فردی را در خانه جبار متکبری می‌بیند. از او سؤال می‌کند چرا اینجا هستی؟ او می‌گوید: «گرفتار و فقیرم. آمده‌ام تا چیزی به من بدهد». امام دست او را می‌گیرد و می‌فرماید: «بیا تا تو را به جایی ببرم که مشکلت حل شود. ببرمت در خانه خدا». آدم پیش خدا باید تضرع کند. عیبی ندارد آدم به مردم رو بیندازد ها! ما همه به‌هم وابسته‌ایم. اما این آدم جبار و این آدم ستمگر که تو به او روانداختی، صلاحیت این را ندارد. کرامت مؤمن باید حفظ بشود. مفضل آمد پیش امام‌صادق (ع) گفت: «آقا! گرفتارم». آقا چهارصد درهم به او داد.
اشکال ندارد پیش امام‌صادق (ع) رو بیندازید. بعد صدایش زد و فرمود: یک نصیحتت می‌کنم؛ اِیّاکَ أَن تُخبِرَ النّاسَ بِکُلِّ حالِکَ؛ سفره دلت را پیش همه مردم باز نکن. سبک می‌شوی، کوچک می‌شوی. عزتت را حفظ کن!». زندگی بزرگان مانند سیدرضی، شیخ‌انصاری و... را ببینید که با عزت و کرامت خود، در دل‌ها جا باز کردند. امام‌سجاد (ع) آن فرد را به مسجدالنبی (ص) آورد و فرمود: «اگر گرفتاری، دو رکعت نماز بخوان و بعد از آن خدا را حمد کن. سپس بر محمد (ص) و آل او درود بفرست».
امام ادامه داد: «سپس آیات آخر سوره حشر را بخوان، بعد ۶آیه اول سوره حدید را بخوان و بعد دو آیه۲۶ و ۲۷ سوره آل‌عمران را. درنهایت حاجات خود را بخواه که در این صورت، چیزی از خدا نمی‌خواهی مگر اینکه اجابت می‌شود». این می‌تواند دستورالعملی باشد برای افرادی که سؤال می‌کنند برای رفع گرفتاری‌ها چه باید کرد. امام‌خمینی (ره) در نامه‌ای به فرزندش، مرحوم سیداحمد، می‌نویسد که «پسرم! سوره حشر را هرشب بخوان و بخواب. اگر کامل نتوانستی بخوانی، پنج آیه آخر را بخوان و در آن تأمل کن».
حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی
آیت‌ا... قاضی در جایی گفته بود سفارش می‌کنم انسان تا می‌تواند، در خانه خلق نرود و به کسی رو نزند، ولی روزی یک‌بار در خانه اهل‌بیت (ع) را بزنید. اهل‌بیت (ع) همه‌کاره عالم هستند. مولا امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «آبروی شما تا وقتی که دست دراز نکردید و چیزی نخواستید، محفوظ و منجمد است و نریخته است، اما وقتی در خانه کسی رفتید و روانداختید و دست دراز کردید، آبرویتان را ریخته‌اید». مواظب باشید که این آبرو را پیش چه کسی می‌ریزید. پیش خدا و در خانه خدا بریزد، عیب ندارد. اگر انسان گرفتار شد، خدا گفته است دنبال وسیله برو، ولی توکل و امید و اتکای قلبی‌ات به خدا باشد. خدا کارساز است، دیگران واسطه‌اند.
انسان این‌ها را به‌عنوان واسطه باید ببیند و همه‌کاره را خدا بداند و تکیه بر خالق بکند نه تکیه بر خلق. پیامبر به امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: «اگر دیدی مردم به خلق پناه می‌برند و متوسل می‌شوند، تو در خانه خدا برو و از خدا که مسبب‌الاسباب است، بخواه؛ خدا جور می‌کند». البته اگر انسان در جا‌هایی هم که ذلت و خواری نیست، بتواند بین خود و خدا، مخلوق را واسطه نکند، بهتر است. در زندگی تا می‌توانید، دنبال خواهش کردن نروید. بگذارید دیگران دنبالتان بیایند و از شما بخواهند که برایشان کاری بکنید. حضرت علی (ع) در وصایایی که به امام‌حسن (ع) می‌کردند، فرمودند: «اگر می‌توانی، در رسیدن به کارهایت در خانه خلق نرو و اگر آن‌ها سراغت بیایند، قشنگ‌تر است».
حجت‌الاسلام‌والمسلمین فرحزاد
سه چیز برای حل معضلات و گرفتاری‌ها خیلی مؤثر است؛ اولی کشتن گوسفند است. کسانی که تمکن مالی دارند، گوسفند ذبح کنند و به فقرا بدهند. کشتن گوسفند و قربانی کردن، خیلی از بلا‌ها را رفع می‌کند. دومی خواندن حدیث کساء است؛ «و ادفعوا أمواج البلاء بالدّعاء». پیامبر اکرم (ص) چندبار قسم خوردند که اگر فردی این حدیث را بخواند، اگر غمگین باشد، غمش برداشته می‌شود و صاحب حاجت، حاجتش برآورده می‌شود. سومی: ۱۴ هزار مرتبه صلوات فرستادن است. حالا ۱۴ هزار مرتبه را چند نفر یا در چند جلسه بفرستند، فرقی نمی‌کند. ذکر صلوات برای اموات، خیلی خاصیت دارد.
گاهی من برای اموات، صلوات هدیه می‌کنم و اثرات عجیبی هم دیده‌ام. خواب دیدم فردی به چند نوع عذاب گرفتار است. مقداری صلوات به روحش هدیه کردم. دوباره در خواب دیدم الحمدلله صلوات‌ها او را نجات داده است. یکی می‌گفت: «مادرم چند سال قبل از دنیا رفته بود. یک شب خوابش را دیدم. گفت: پسرم! هیچ چیزی مثل صلوات، روح من را شاد نمی‌کند؛ بهترین هدیه‌ای که به من می‌دهی، همین ذکر است».
آیت ا... بهاءالدینی (ره)، برگرفته از کتاب آیت بصیرت و نردبان آسمان
مشکلات و مصائب از آغازین روز‌های بشر بوده است و تا به امروز نیز ادامه دارد و اختصاص به زمان خاصی ندارد، فقط ممکن است نوع و شکلشان تغییر کند. اما اصل وجود مشکلات در زندگی انسان‌ها، انکارناپذیر است و صفحات تاریخ طولانی ملت‌ها و امت‌ها، شاهد گویای این حقیقت است.
منشأ مشکلات و گرفتاری‌ها از دو نظر بررسی‌شدنی است؛ گاهی مشکلات، منشأ انسانی دارد که عموما این‌چنین است که رفتار‌ها و اراده‌های انسانی عامل بروز آن است. خداوند در آیه۴۱ سوره روم می‌فرماید: «فساد و تباهی که در دریا و خشکی رخ می‌دهد، دست‌مایه انسان است» و در آیه۷۹ سوره نسا تصریح می‌کند که: «مصیبت از رهگذر اعمال و رفتار خود انسان است»؛ چنان‌که امام باقر (ع) می‌فرمایند: «هربدبختی که به‌سراغ انسان می‌آید، ریشه در گناه دارد». گاهی منشأ مشکلات، ابتلا و امتحان الهی است و این براساس سنت قطعی است.
خداوند در آیه۱۵۵ سوره بقره می‌فرماید: «و بیتردید شما را به چیزى اندک از ترس، گرسنگى و کاهش بخشى از اموال و محصولات [نباتى یا ثمرات باغ زندگى از زن و فرزند]آزمایش میکنیم و صبرکنندگان را بشارت ده!». بدون تردید مطمئن‌ترین و دقیق‌ترین راه رهایی از مشکلات، دستورالعمل‌هایی است که در آیات قرآن کریم و کلمات ائمه (ع) بیان شده است. قرآن کریم، تقوا و پرهیزکاری انسان‌ها را در زندگی فردی و اجتماعی، راه نجات آن‌ها معرفی می‌کند و در آیه ۲ سوره طلاق می‌فرماید: «پرهیز از نافرمانی حق، آغاز خروج انسان از مشکلات است». گناه و طغیان، موجب محرومیت از رحمت حق و سبب قرار گرفتن در معرض بلایا و مشکلات است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین انصاریان
در آموز‌های دینی، استغفار، یکی از کلید‌های حل مشکلات و برون‌رفت از گرفتاری‌ها دانسته شده است. خداوند در آیه۹۰ سوره هود سفارش فرموده است: «از پروردگارتان آمرزش بطلبید، سپس به‌سوى او بازگردید؛ زیرا پروردگارم، مهربان و بسیار دوستدار (توبهکنندگان) است.» استغفار، سبب نزول رحمت الهی و برطرف‌کننده آثار شوم گناهان است.
استغفار سیره عملی اولیای الهی است؛ به‌خصوص استغفار در سحرگاهان که به آن سفارش اکید شده است. وقتی برادران یوسف (ع) از گناه خود پشیمان شدند، از پدرشان حضرت یعقوب (ع)، درخواست استغفار کردند که از خدا بخواهد آن‌ها را ببخشد. در آیه۹۸ سوره یوسف آمده است که حضرت به آنان گفت: «قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ؛ به‌زودی برای شما از خداوند بخشنده و مهربان، طلب مغفرت می‌کنم».
آن‌ها منتظر بودند تا زمان استغفار فرارسد. در سحرگاه شب جمعه، یعقوب پیامبر (ع) برای فرزندانش طلب مغفرت و بخشش از خداوند متعال کرد. در حدیث آمده است که شخصی به محضر پیامبر اکرم (ص) مشرف شد و از انواع گرفتاری‌ها شکایت کرد و حضرت به یک پاسخ اکتفا کردند و فرمودند: «راه درمان آنچه گفتی، استغفار است».
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین انصاریان