لیلی رحمانی - طبق گفته مسئولان، بانک می‌تواند یکی از مهم‌ترین مراکز انتشار ویروس کرونا باشد. درحالی که بسیاری از مراکز و مکان‌های عمومی این روز‌ها تعطیل یا دست کم خلوت شده اند، وقتی به چند بانک درشهر مراجعه می‌کنیم تعداد مراجعان نه تنها کم نشده است بلکه انگار مردم بیشتری در بانک‌ها حضور دارند.
ابتدا به یکی از شعبه‌های اصلی بانکی دولتی سر می‌زنیم. جمعیت حاضر در این بانک، از روز‌های عادی کمتر نیست و جلوی تعدادی از باجه‌ها افراد با فاصله‌ای کمتر از ۳۰سانتی متر ایستاده اند. اثری از مواد ضدعفونی کننده به چشم نمی‌خورد. تنها تفاوت این روز کاری با روز‌های دیگر فقط در این است که تعدادی از کارکنان این بانک و بعضی از مراجعان به دست کش و ماسک مجهزند.
«نه خانم ابلاغ نشده است. باز هم اگر می‌خواهید مطمئن شوید از آن باجه سؤال کنید.» شخصی که برای پاسخ گویی و راهنمایی نشسته است این را می‌گوید و دوباره مشغول بقیه کارهایش می‌شود. درواقع پاسخ این سؤال را می‌دهد که آیا دستورالعملی برای به تعویق انداختن سررسید اقساط بانکی به دستشان رسیده است یا نه؟ البته این پاسخ را در بانک‌های دیگر نیز می‌شنویم. گویا خبری از مساعدت به مردمی که کرونا کسب وکارشان را دچار مشکل کرده است نیست و تعدادی از مراجعان هم از همین افرادی هستند که برای پرداخت اقساطشان به بانک آمده اند.
نبود راه جایگزین برای مراجعه حضوری
به بانک دیگری مراجعه می‌کنیم که از شعبه‌های دیگر یکی از بانک‌های دولتی است. اوضاع این شعبه بانکی هم دست کمی از بانک قبلی ندارد و صندلی‌های انتظار پر است. پیرمردی که ماسک فیلتر داری روی دهان دارد می‌گوید:مجبور شدم بیایم اینجا وگرنه از خانه خارج نمی‌شدم. باید چکی را وصول کنم چاره دیگری نیست. از پیرمرد می‌پرسم سررسید یکی از اقساط من چندروز دیگر است، درست است که می‌توانیم قسط هایمان را پرداخت نکنیم؟ او که نمی‌خواهد کارش حتی یک لحظه بیشتر طول بکشد، بدون اینکه دست از پر کردن فرم‌ها بردارد اضافه می‌کند: از پول که بدشان نمی‌آید، اگر قسط خود را پرداخت کنید، حتما قبول می‌کنند، اما شنیده ام اگر پرداخت نکنید جریمه‌ای به شما تعلق نمی‌گیرد؛ البته اگر بدهکار نباشید.
نکته مهم در این بانک محافظت کارکنان از خودشان است. در واقع کارکنان این بانک کمی مجهزتر از شعبه قبلی هستند و بسیاری از آن‌ها ماسک زده اند.
کاور‌های پلاستیکی محافظ جان کارمندان
در یک بانک دولتی دیگر از لحظه ورود می‌توان حدس زد که ساختمان تهویه مناسبی ندارد و این حجم از حضور افراد وضعیت را بدتر کرده است. کارکنان بعضی از باجه‌ها با چند پلاستیک و کاور ساده پلاستیکی جلوی ورودی باجه را بسته اند و تعدادی از آن‌ها هم ماسک‌های معمولی روی صورت دارند.
برای اینکه بدانیم آیا این روز‌ها قابلیت دیگری نیز به همراه بانک‌ها اضافه شده است یا نه به سراغ یکی از باجه‌ها می‌رویم. «می خواهم کارهایم را از طریق نرم افزار بانکی انجام دهم. می‌شودبگویید این نرم افزار چه قابلیت‌هایی دارد؟» چند ثانیه تأمل می‌کند و «من من» کنان می‌گوید: می‌توانید به راحتی تا سقف ۳ میلیون تومان انتقال وجه دهید و همه کار‌های بانکی دیگر.
این درحالی است که افرادی که این نرم افزار را روی گوشی خود دارند به دلیل اینکه بسیاری از کار‌ها را نمی‌توانند به وسیله آن انجام دهند الان در بانک حضور دارند.
اسکناس‌های آلوده‌ای که دست به دست می‌شوند
مقصد بعدی ما یکی از بانک‌های خصوصی است، یکی از شعب بانک آینده. در این بانک هم جمعیت موج می‌زند. هیچ کس نمی‌تواند فاصله یک متری با افراد دیگر را رعایت کند. بااین حال ظاهرا در این شعبه تمهیداتی برای پیشگیری از کرونا برای مراجعان اندیشیده اند. در این شعبه جلوی هر باجه یک ظرف محلول ضدعفونی گذاشته شده است و مراجعان می‌توانند دست هایشان را هم بعد از انجام کار ضدعفونی کنند. با این حال یک صحنه تکراری همه را نگران می‌کند، مرد سال خورده‌ای در حال شمارش اسکناس‌هایی است که چند ثانیه پیش آن‌ها را از عابر بانک گرفته است. بعد از شمارش اسکناس هایش با دست، همان دست را به سمت دهانش می‌برد.
در امان ماندن از کرونا به کمک میز و صندلی
باجه‌های انتهای سالن یک بانک دیگر برخلاف باجه‌های اطراف، پیشخوان‌های بلند شیشه‌ای ندارند و به همین دلیل کارمندان چاره‌ای جز گذاشتن چند میز و صندلی برای حفظ فاصله خود با مشتریانشان ندیده اند. در این بانک هم درخواست نصب «همراه بانک» را مطرح می‌کنم، اما در اینجا هم متوجه می‌شوم وضعیت با گذشته تفاوتی ندارد و در واقع امکانات خاصی برای این روز‌های خاص به نرم افزار‌ها اضافه نشده و این باعث شده است هنوز هم برگه‌ها و چک‌ها دست به دست شوند. یکی از مشتریان بانک هم با چنین مشکلی روبه روست. او می‌گوید:چاره‌ای نیست، چه باید بکنیم؟ همه جا فقط می‌گویند در خانه بمانید، اینجا نروید و آنجا نروید، اما هیچ روشی را جایگزین نمی‌کنند. کار بانکی که همان انتقال یکی، دو میلیون تومان نیست، هزارویک کار داریم که باید حضوری انجام دهیم.
نمی‌توانم با نرم افزار کار کنم
منتظر است تا شماره اش خوانده شود. چند برگه درخواست در دست دارد و می‌گوید: باور کنید من هم دلم نمی‌خواست به اینجا بیایم، اما کار کردن با نرم افزار‌های بانکی را بلد نیستم، بنابراین ناچار شده ام حضوری بیایم بانک. جالب است که فکر می‌کردم بانک باید خلوت باشد، اما هیچ فرقی با روز‌های عادی ندارد. کاش می‌شد دست کم در خود فضای بانک برای مشتریان مواد ضدعفونی کننده بگذراند یا دست کم استفاده از این همه کاغذ را کاهش دهند، چراکه همین کاغذ‌ها می‌توانند عامل انتقال هر ویروسی باشند.
مراجعه بیشتر مردم در تعطیلات
«بانک همیشه همین قدر شلوغ است؟ الان که خوب است. بدتر از این هم بوده است. تعطیلات سبب شده است خیلی از افراد کار‌های نیمه تمامشان را به این روز‌ها بیندازند، درحالی که واقعا نیازی نیست برای بسیاری از کار‌ها حضوری مراجعه کنند. حالا هم که ساعات کاری به حالت عادی برگشته است و ما از این وضعیت نگرانیم. به نظر من اکنون بانک‌ها می‌توانند یکی از مراکز گسترش بیشتر بیماری باشند.» این‌ها درددل یکی از کارمندان بانک است که حتی یک ماسک معمولی هم ندارد. او از مردم می‌خواهد برای کار‌هایی که عقب انداختنشان مشکلی ایجاد نمی‌کند به بانک مراجعه نکنند.
تمهیداتی برای مراجعه کمتر مردم به بانک‌ها
دبیر شورای هماهنگی بانک‌های استان درباره اقداماتی که می‌تواند مراجعه حضوری شهروندان را به بانک‌ها کاهش دهد می‌گوید: از جمله این کار‌ها تغییر زمان انقضای کارت‌هایی است که موعد استفاده از آن‌ها اسفندماه بوده است. این زمان را تا خرداد سال آینده تمدید کرده ایم که می‌تواند مراجعه افراد را برای دریافت کارت جدید کم کند.
به گفته حسن مونسان در گذشته سقف برداشت نقدی از خودپرداز ۲۰۰ هزار تومان بوده است که اکنون این مبلغ به ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. همچنین شهروندان می‌توانند تا ۱۰ میلیون تومان انتقال وجه داشته باشند که لازم نباشد برای این کار‌ها به بانک مراجعه کنند.
مونسان یادآور می‌شود: یکی دیگر از این تمهیدات به مسائل رمز دوم مربوط است. در روز‌های عادی، پس از اینکه کاربر رمز را ۳ بار اشتباه وارد می‌کرد، کارت غیر فعال می‌شد و رفع این مشکل نیاز به مراجعه حضوری داشت، اما اکنون شهروندان بعد از ۵ بار وارد کردن رمز اشتباه به بانک مراجعه می‌کنند.