آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز؛ لازم نیست شعبان باشد یا محرم که ما یاد امام‌حسین (ع) بیفتیم. دل‌های شیعه دوازده ماه سال و شش‌دانگ، متعلق به امام‌حسین (ع) است و فرقی نمی‌کند شادی باشد یا عزا. نمک مجالس ما روضه‌های حسینی است که برخلاف دیگر مجالس، نوعی آرامش و نشاط معنوی را به‌همراه دارد.
به تعبیر شاعر «به زادروز حسینی دلم بسی شاد است / زیارت حرمش آرزوی منظور است». به‌مناسبت فرارسیدن سوم شعبان‌المعظم، سالروز ولادت حضرت اباعبدا... الحسین (ع)، با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدحسین مؤمنی، استاد حوزه علمیه قم و کارشناس مذهبی، درباره چرایی این همه عشق و ارادت به حضرت گفتگو کرده‌ایم.
این وعده خداوند در قرآن کریم است که هرکه ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد، خدا محبت او را در دل‌ها می‌نشاند. امام‌حسین (ع) الگوی بندگی خداست؛ یعنی همه وجود خود را در راه خدا بذل کرد و اساسا عبودیت یعنی همین بذل کل وجود و دادن همه سرمایه‌ها در راه خدا. حضرت سیدالشهدا (ع) چنین کرد و خدا هم درمقابل، محبت آن حضرت را در دل‌ها قرار داد.
مهم آن است که محبت و ارادت به حضرت سیدالشهدا (ع) فقط متعلق به شیعه یا مسلمانان نیست، بلکه پیروان دیگر ادیان همچون ارامنه و حتی هندوها نیز به امام‌حسین (ع) عشق و علاقه دارند و این علاقه را ابراز می‌کنند. استاد قرائتی تعریف می‌کند: «شخصیتی از بزرگان هندو با دسته عزاداری حسینی مواجه شد و کودکی را علم‌به‌دست دید.
از آن کودک خواست علم را به وی دهد، اما او گفت: نمی‌شود؛ مگر اینکه پابرهنه و سربرهنه شوی و بر سر و لباست گِل بمالی و آن بزرگ هندوها چنین کرد». گاندی می‌گوید: «امام‌حسین (ع) فقط متعلق به شیعه نیست؛ ما هم از ایشان درس گرفته‌ایم».
محبت به امام‌حسین (ع) و فراتر از آن درس گرفتن از سیره و سبک زندگی آن حضرت، همه ناشی از مقام عبودیت و بندگی اباعبدا... الحسین (ع) است؛ بندگی خاصی که برای خدای متعال، بروز و ظهور دادند و خدا هم درعوض، این‌چنین محبت حسینی را ساکن همیشگی قلب‌ها کرد.
این‌طور نیست که ابراز عشق و ارادت به امام‌حسین (ع) صرفا با گریه و اندوه و حزن و عزاداری و زدن بر سروسینه در مصائب آن حضرت انجام شود. عده‌ای می‌کوشند عشق ما به ایشان را در این دایره محدود و شیعه را متهم به غم و گریه کنند، اما آشنایی با سیره حسینی و الگوگیری از این سیره و اجرا کردنش در سبک زندگی، جلوه‌ای دیگر از عشق و علاقه به آن وجود مقدس و آرمان‌هایشان است.
از گذشته و به‌ویژه در سال‌های اخیر، منابر حسینی حتی در دهه اول محرم و روز تاسوعا و عاشورا که اوج مصائب اباعبدا... (ع) و یارانشان است، سبک زندگی و اهداف قیام حسینی و آثار و تاریخ‌سازی‌های آن قیام انسان‌ساز را تبیین می‌کنند و از دلایل قیام عاشورا و آنچه حضرت سیدالشهدا (ع) و یاران و اهل‌بیت ایشان انجام دادند، برای مردم می‌گویند.
اما اینکه چرا حرکت امام‌حسین (ع) ماندگار، عالم‌گیر و تاریخ‌ساز شده است، باید گفت این قیام و نهضت از چند نظر دارای اهمیت است؛ یکی از بعد عقلانی، دوم از نظر عاطفه و عشق و سوم از بعد حماسه. به تعبیر رهبر معظم انقلاب، کربلا مرکب از سه عنصر عقلانیت، حماسه و عزت و عاطفه و عشق است.
اگر نگاه صرفا عاطفی باشد، اشتباه است. اگر نگاه تراژیک یا عقلانی باشد، بازهم غلط است؛ چون همه این‌ها با هم عاشورا را رقم زدند، لذا در سال‌های اخیر در نوحه‌ها و اشعار و منابر علاوه‌بر ذکر مصائب، سبک زندگی حسینی نیز تبیین شده است. درواقع مجالس حسینی شامل یک بسته برنامه اعم از تبیین و روشنگری، بیان حقایق و اهداف، ذکر مصیبت و گریه و عزاداری می‌شود، نه صرفا محدود به سوگواری.
امام‌حسین (ع) در بیان اهداف قیام خود می‌فرمایند: «برای اصلاح امت جدم، رسول خدا (ص)، قیام می‌کنم». حضرت سیدالشهدا (ع) طریق بندگی را حفظ کردند. پیامبر اکرم (ص) درباره امام‌حسین (ع) می‌فرمایند: «حُسَیْنٌ مِنِّی وَ أَنَا مِنْ حُسَیْنٍ». در شرح این سخن، وجوه و ابعادی بیان شده است که یکی از آن‌ها مربوط‌به حفظ اسلام است؛ چنان‌که گفته شده است اسلام محمدی آغاز شد و بقایش حسینی است.
خون امام‌حسین (ع) و یاران باوفایشان، اسلام را حفظ کرد و به برکت این خون و قیام بود که عقل احیا شد. در زیارت اربعین می‌خوانیم: «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ الضَّلَالَهِ»؛ یعنی امام‌حسین (ع) از این نظر خون قلب خود را دادند تا بندگان خدا از جهل خارج شوند (آن زمان مردم غرق در جهالت بودند). منظور از این جهل، نقطه مقابل عقل است.
در این میان نیرویی که ما را به سمت خدا سوق می‌دهد، عقل است و هر راهی که جز آن برویم، جهل. حضرت سیدالشهدا (ع) برای احیای دین و مبارزه با جهل، قیام و همه هستی حتی فرزند شش‌ماهه خود را فدا کردند تا از دین پاسداری کنند؛ به همین دلیل نیز روز ولادت ایشان، روز پاسدار نام گرفته است.
لشکر دشمن در روز تاسوعا قصد حمله و جنگ داشت، اما امام‌حسین (ع) جنگ را یک روز به تأخیر انداختند و فرمودند: «امشب می‌خواهم نماز و قرآن بخوانم و استغفار کنم». این‌ها مدیریت بحران است. اباعبدا... (ع) با چنین ابزاری در آن شرایط خاص کربلا که دشمن خیمه‌ها را محاصره کرده بود و آب و غذا به خیام نمی‌رسید و حضرت به شهادت خود و یارانشان، اسارت اهل‌بیت و دیگر مصائب علم داشتند، بحران را مدیریت کردند.
حضرت اباعبدا... الحسین (ع) در همه عمر به نماز و عبادت مقید بودند و با این اقدام خود در شب عاشورا به ما آموختند که در بحران‌ها برای مدیریت شرایط و موقعیت، به نماز و قرآن و استغفار متوسل شویم و با استغفار به‌سمت خدا بازگردیم. این آموزه‌ای بسیار مهم و راهبردی است که برای امروز ما نیز راهگشاست و کمک می‌کند در مشکلات و چالش‌ها و بحران‌ها، خود را نبازیم و با توکل و توسل، مسیر را به‌سلامت طی کنیم.
بیشتر ما وقتی دچار مشکل می‌شویم، همه‌چیز را با هم قاطی می‌کنیم و نمی‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم و دراصطلاح افسار امور از دستمان درمی‌رود، اما می‌بینیم که امام‌حسین (ع) این‌چنین نبودند؛ هم حواسشان به جنگ و صف‌آرایی مقابل دشمن بود، هم به نماز و عبادت و هم به رسیدگی به کودکان و اهل‌وعیال و یاران.
پس از ایشان هم حضرت زینب (س) این‌چنین بودند؛ غم و مصیبت مانع از آن نشد که آن بانو رسیدگی به کودکان و ایتام و پرستاری و روشنگری را از یاد ببرند، حتی نافله‌ای را از دست ندادند و همه‌چیز را باهم پیش بردند و چیزی را فدای چیز دیگر نکردند. همین یک درس از کربلا و وقایع عاشورا، بسیاری از مشکلات ما را حل و از کار ما گره‌گشایی می‌کند.
در کتاب مصباح روایتی از امام‌صادق (ع) آمده است که: «هرکه طعم بلا را تحت حفظ و حمایت الهی بچشد، لذتش به‌مراتب از نعمت بیشتر است». ایشان همچنین فرمودند: «بلا زینت مؤمن است و اگر کسی بلا دید و صبر کرد، ایمانش خالص می‌شود». امام‌حسین (ع) در اوج بلا به اهل‌وعیال خود می‌فرمایند: «خود را آماده بلا کنید و بدانید که خدا حامی و حافظ شماست. شما را از این بلا نجات می‌دهد و عوض صبر بر بلا، افضل خیر و برکت را به شما می‌دهد، پس مبادا چیزی بگویید که از شأن و منزلت شما کم شود».
امام‌خمینی (ره) فرموده‌اند: «ما هرچه داریم، از محرم و صفر است و جبهه‌ها را روضه‌ها نگه داشته‌اند» و نیز تأکید کرده‌اند: «اگر پای منبر بنشینید و از روضه بی‌بهره باشید، از منبر هم استفاده نکرده‌اید». نقل است به آیت ا... العظمی‌گلپایگانی گفتند که فردی به منبر می‌رود، اما روضه نمی‌خواند.
ایشان گفتند: «او را نهی‌ازمنکر کنید». به تعبیر این مصرع که «اصلا حسین (ع) جنس غمش فرق می‌کند»، عزاداری و جلسات حسینی نیز متفاوت است و به‌دلیل همین اثرگذاری است که به آن هجمه می‌شود. هر جریان و حرکتی به میزانی که اثرگذار است، هدف هجمه قرار می‌گیرد.
اجتماعاتی که به اسم امام‌حسین (ع) برپا می‌شود، درمقایسه‌با خرج‌ومخارجی که برای آن‌ها می‌شود، دستاورد‌های بی‌مثال به‌همراه دارد. خوب است بررسی کنیم ببینیم خروجی فرهنگی مجالس حسینی، بیشتر است یا خروجی فرهنگی برخی اقدامات و جشنواره‌های پرهزینه. برپایه آمار‌های انتظامی، جرم و جنایت در دهه اول محرم، نسبت‌به دیگر ماه‌ها تقریبا صفر است. چه بسیارند افرادی که در این تشکیلات و مجالس متحول شده‌اند. هرچه تشکیلات اباعبدا... (ع) گسترده‌تر شود، مردم بیشتر به‌سمت خدا می‌روند. این یعنی کار فرهنگی و آرامش.
در دهه اول محرم مردم چقدر یکدل و یکرنگ می‌شوند؟ مواکب اربعین چقدر مردم را داخل کشور همدل و همراه می‌کند و مواسات شکل می‌گیرد؟ بالاترین و مؤثرترین حرکت فرهنگی در دنیا، حرکت فرهنگی امام‌حسین (ع) است؛ به‌دلیل همین اثرگذاری است که هجمه‌های بسیار به آن می‌شود و برخی انتقاد می‌کنند که چرا تا این حد برای دستگاه حضرت هزینه می‌شود. باید در پاسخ گفت این هزینه‌ها دستاورد‌های بی‌نظیر دارد.