به گزارش شهرآرانیوز همه‌چیز از دورهمی‌هایی شروع شد که با هدف دیدوبازدید و صله‌رحم در میان گروه‌های کوچک خانوادگی شکل گرفت و همین مراسم به‌ظاهر ساده هم کم‌کم دستخوش تغییرات و تجمل‌گرایی شد.
اندک‌اندک همین دورهمی‌های ساده که قرار بود با پذیرایی چای و نهایتا میوه برگزار شود، رنگ‌و‌لعاب دیگری به خود گرفت و این روز‌ها به جشن‌هایی تبدیل شده است که گاه هزینه‌هایی چند‌ده‌میلیونی را به میزبان تحمیل می‌کند، از میز بزرگ سلف‌سرویس انواع خوراکی‌ها و فینگرفود‌ها گرفته تا بادکنک‌های هلیومی رنگی و یک «تم» مشخص که نماد خاصی از روز مناسبتی خاصی است. شاید هم آن «تم» خاص قرار است مراسم مولودی یا جشن تکلیف را به حضار یادآوری کند. با گسترش بستر‌های فضای مجازی، اما به همه این «لاکچری‌بازی»ها رنگ‌و‌بوی چشم‌وهم‌چشمی هم اضافه شده است.
اگر تا دیروز مراسم سالگرد ازدواج، جشن تعیین جنسیت فرزند، تولد نوزاد در بیمارستان، جشن دندانی و راه‌افتادن بچه، محل هزینه‌کرد چند‌صد‌میلیون‌تومانی «لاکچری‌بازها» قرار می‌گرفت، امروز این معضل بزرگ اجتماعی به مجالس معنوی و مذهبی هم رسوخ کرده است. اینجاست که میزبان تنها چند‌دقیقه پس از برگزاری مجلس، تصاویر مختلف میوه‌آرایی و سفره‌آرایی و چیدمان مراسم خود را در اینستاگرام به اشتراک می‌گذارد.
برش دیگری از این عکس‌ها در بستر مجازی انواع مراسم جشن تکلیف است؛ عکس‌هایی که شامل پدر و مادر‌هایی است که با انتشار تصویری از لباس‌های «ستِ» خود با کودکشان، شاید می‌خواهند اعلام کنند فرزندمان به شکلی دیگر و متفاوت‌تر از بقیه به سن تکلیف رسیده است. البته با گشتی در اینستاگرام مشاهده می‌کنیم کم نیستند افرادی که با انتشار عکس‌های متوفیان خود در حقیقت خرج‌های گزاف و چند‌صدمیلیونی مراسم «لاکچری» فوت عزیز خود را به رخ دیگران می‌کشند.
با جست وجویی در اینترنت و سایت‌های آگهی به سراغ یکی از شرکت‌های تشریفات در خیابان سناباد مشهد می‌رویم. متصدی پذیرش این شرکت در پاسخ به پرسش گزارشگر ما درباره چگونگی برگزاری مراسم مذهبی توسط این شرکت، می‌گوید: کافی است به شرکت ما اعتماد کنید. شما اصلا لازم نیست هیچ کاری انجام دهید؛ فقط سفارش می‌دهید و ما اجرا می‌کنیم.
وی می‌گوید: البته برگزاری مراسم مولودی در تالار و هتل بسته به منوی انتخابی، میوه آرایی، انواع شربت و غذا‌های انتخابی متفاوت است.
متصدی شرکت، منوی هتل و تالار برای پذیرایی از صدنفر مهمان را در مقابلمان قرار می‌دهد و می‌افزاید: میوه اسلایسی با ۱۰ نوع دسر و ژله و پیش غذا، انواع فینگرفود و یک شام کبابی برای سرو بعد از ساعت ۸ شب به ازای هر نفر معادل ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان خواهد بود. یعنی برای صد نفر مهمان بین ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان هزینه می‌کنید. البته ورودی هتل و تالار بسته به مکان و شهرت نام هتل و تالار متفاوت و هزینه آن جداگانه است که با احتساب سایر هزینه‌های مازاد نظیر کارت دعوت، ورودی تالار یا هتل، هزینه مداح، گروه موسیقی و دف نوازی تا ۱۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.
متصدی شرکت این نکته را هم اضافه می‌کند: درصورتی که مجلس فقط زنانه باشد، ما می‌توانیم برگه معرفی نامه به شما بدهیم تا با آن برگه به سراغ مزون‌های طرف قرارداد ما بروید و لباس میزبان را با تخفیف ویژه از آنجا تهیه کنید؛ همچنین برای عکاسی و فیلم برداری هم تخفیفات ویژه جداگانه‌ای داریم.
وی در پاسخ به این سؤال که هزینه گروه دف نوازی و مداح چقدر است، می‌گوید: هزینه یک ساعت دف زنی گروه پنج نفره حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان و هزینه یک ساعت مداحی حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است؛ یعنی قیمت بر اساس صدای زیبای مداحی است که برای شما پخش می‌کنیم و شما آن مداح را انتخاب می‌کنید.
برای برگزاری انواع مراسم ترحیم این بار به سراغ شرکت تشریفات دیگری در بولوار احمدآباد مشهد می‌رویم. متصدی این شرکت می‌پرسد: متوفی شما در زمان حیات با اینجا قراردادی داشته است یا خیر؟
وی در ادامه توضیح می‌دهد: با ارائه شماره ملی فرد متوفی می‌توانیم در سیستم بررسی کنیم که آیا مرحوم قبل از فوتش به ما مراجعه و قرارداد مراسم ترحیمش را منعقد کرده است یا خیر. بسیاری از افراد قبل از فوتشان با ما قراردادی منعقد می‌کنند و مبلغی را به عنوان بیعانه می‌دهند. ما برایشان صفر تا صد کار (از تهیه محل دفن در آرامستان گرفته تا هزینه آمبولانس و مسجد و برگزاری مراسم روز اول سوم و هفتم و حتی چهلم و سالگرد) را برنامه ریزی می‌کنیم. این افراد معمولا این موضوع را در وصیت نامه خود به بازماندگان اطلاع می‌دهند.
متصدی این شرکت تشریفاتِ تقریبا بنام مشهد، مبلغ تمام شده تشریفات تنها برای برگزاری مراسم خاک سپاری را حدود ۸۰ میلیون تومان بدون هزینه رستوران و غذا بیان می‌کند و می‌افزاید: این مبلغ برای تهیه انواع میوه و شیرینی در پنج مدل به صورت سلف سرویس، انجام مراسم ترحیم، تهیه و اجرای سه تا پنج عدد تاج گل بزرگ، هزینه آمبولانس خصوصی با دو نفر همراه، دیزاین میز خوراکی‌های محل دفن، تهیه میان وعده برای صد نفر مهمان از حرم امام رضا (ع) به سمت محل دفن گرفته می‌شد؛ البته هزینه گروه دف نوازی و خواننده سنتی که بر اساس پیشنهاد شما آهنگ‌های موردعلاقه مرحوم را می‌خواند هم روی همین مبلغ محاسبه می‌شود.
وی اضافه می‌کند: دیزاین، میزآرایی و میوه آرایی در رستوران هم بر عهده ماست. چاپ عکس مرحوم یا مرحومه روی چند «استند» بزرگ با گل آرایی ویژه و هزینه حمل ونقل مهمانان نیز با شرکت است.
تماس با گروه تشریفات دیگری که آگهی تبلیغات کاری خود را بر روی یکی از سایت‌های آگهی به اشتراک گذاشته، نیز سومین مرحله از پیگیری‌های ماست. پس از تماس با شماره درج شده در آگهی، اپراتور مربوط می‌گوید: خاطرات جشن تکلیف فرزندانتان را با ما ماندگار کنید.
در ادامه بدون هیچ مکث و سؤالی بیان می‌کند: روی منوی کاری ما بادکنک آرایی، دی جی سرود‌های متناسب با جشن تکلیف، اجرای «تم» متناسب با نورپردازی، عکاسی و فیلم برداری، اجرای نقش شخصیت‌های کارتونی با تن پوش️ خاص فرشته بال دار، سبدگل، ارائه بال نورانی به کودکان حاضر در مراسم و مدل لباس‌های متنوع و خاص و گریم کودک برای مهمانان قرار دارد.
وی ادامه می‌دهد: البته شعبده بازی️، آتش بازی️، اجرای گروه دف نوازی و «سورپرایز» تلفنی هم در برنامه‌های ما قرار دارد که هزینه آن جدا از هزینه‌های اولیه است.
مریم خانم، مادر فرناز ۹ساله است که اتفاقا عید مبعث امسال مراسم جشن تکلیف دخترش را به همین شرکت تشریفات واگذار کرده است و متصدی شرکت در بانک اطلاعاتی مخاطبان خود این شهروند را به عنوان شهروند رضایتمند دارد. در ادامه پیگیری‌ها با او تماس می‌گیریم.
این شهروند با اشاره به اینکه علاوه بر موارد مندرج در قرارداد از آیتم «سورپرایز تلفنی» هم برای مراسم جشن تکلیف دخترش استفاده کرده است، توضیح می‌دهد: پارسال مراسم جشن تکلیف دخترخاله فرناز توسط همین شرکت برگزار شد و، چون مراسم به خوبی اجرا شد، ما نیز به سراغ همین شرکت رفتیم.
هادی نیا بیان می‌کند: در «سورپرایز تلفنی» مبلغی معادل ۷۰۰ هزار تومان به شرکت دادیم. دخترم هم از روز مراسم و چگونگی برگزاری آن ناآگاه بود. یک ساعت قبل از مراسم به صورت تلفنی از سوی شرکت با تلفن همراه یکی از اقوام که فرناز در خانه آن‌ها حضور داشت، تماس گرفته شد و موضوع برگزاری جشن به او اطلاع داده شد. شرکت از واکنش صدای دخترم و هیجان وی فیلمی موبایلی تهیه کرد و آن فیلم به عنوان گوشه ای از ثبت خاطرات جشن تکلیفش در اختیارمان قرار گرفت.
وی گفت: «تم» جشن، فرشته نماز، آهنگ نوازی ویژه جشن تکلیف و گروه اجرای گریم کودکان، سرو غذا و فینگرفود، برگزاری نماز جماعت دسته جمعی در اتاق نماز که به صورت ویژه تزیین شده بود، به علاوه اهدای جانماز کوچک به همه کودکان حاضر در مراسم حدود ۷۰ میلیون تومان هزینه داشت. آیا این همه هزینه برای برگزاری یک مراسم معنوی نظیر جشن تکلیف لازم است یا خیر؟
مادر فرناز به گزارشگر ما این طور پاسخ می‌دهد: فرزندان امروز مثل پدران و مادران نسل گذشته خود نیستند. نسل امروز نسل مطالبه گری است؛ نسلی که در بستر مجازی فعالیت می‌کند و با علم روز پیش می‌رود. برگزاری مراسم جشن تکلیف در فامیل ما یک سنت چندین ساله است و باید گرفته شود.
«پایه بروز همه این مشکلات چشم وهم چشمی است که ریشه در تربیت خانوادگی فرد دارد.» این سرآغاز کلام یک دکتر روان شناس بالینی درباره بروز تجمل گرایی حتی در برگزاری برخی مراسم معنوی و مذهبی از سوی برخی از شهروندان است.
زهره معینی دلیل برگزاری مراسم میلیونی و «لاکچری» مذهبی و ترحیم را در واقع نیاز افراد به پذیرش و تأییدشدن از سوی دیگرانی می‌داند که گروه‌های همسن یا افراد معیار سنجش برگزارکنندگان مراسم هستند.
وی می‌افزاید: تأیید فرد از سوی دیگران در حقیقت عاملی برای تقویت عزت نفس گروهی از افراد است؛ بنابراین می‌توان گفت کمبود عزت نفس و کاهش اعتمادبه نفس ریشه اصلی چشم و هم چشمی هاست؛ بدین ترتیب وقتی افراد عزت نفس پایینی دارند به انتخاب‌ها و ارزش‌های درونی خود پایبند نخواهند بود و ملاک ارزش‌های خود را کار و رفتار و حتی باور دیگران قرار می‌دهند. در نتیجه این افراد تمایل زیادی دارند که به دیگران شبیه شوند.
این دکتر روان شناسی بالینی البته ریشه بروز چشم و هم چشمی‌ها را در تربیت غلط خانوادگی می‌داند و بیان می‌کند: نمونه مصداقی رشد این ناهنجاری در همان دوران کودکی شکل می‌گیرد؛ جایی که مادر و پدر در دوران طفولیت برای کودک خود به سراغ «قیاس» می‌روند و با جملاتی مانند «مثل فلانی باش که در درس موفق است» یا مثل «دخترخاله ات رفتار کن» شکل می‌گیرد.
معینی محور دوم شکل گیری این نوع ناهنجاری‌های رفتاری را «برای خود نزیستن» معرفی می‌کند و می‌افزاید: جملاتی مانند «مردم چه می‌گویند؟» باعث می‌شود کودک از همان دوران طفولیت به هم نوایی و یک شکلی با بقیه یا همان مردم عادت و انتخاب‌های خود را فراموش کند و زیر پا بگذارد.
وی ادامه می‌دهد: این مسئله متأسفانه در موضوع ازدواج جوانان و در برگزاری مراسم ازدواج، خرید طلا، مهریه، لباس عروس و... نمود ملموس تری دارد، اما متأسفانه این نوع رفتار‌ها در دهه‌های اخیر از مراسم شادی پای خود را فراتر گذاشته و حتی در مجالس معنوی هم رخنه کرده تا آنجا که متأسفانه بسیاری از مراسم مذهبی ما این روز‌ها دستخوش همین چشم و هم چشمی‌ها و تجمل گرایی‌ها شده است.
معینی توضیح می‌دهد: بنابراین وقتی در بحث تربیت در کودکی اصل قضیه به حاشیه رفته است، حالا در برگزاری مراسم مذهبی هم اصل موضوع به حاشیه می‌رود و میزبان درگیر حاشیه‌های مراسم، مانند تنوع غذایی، چیدمان و تزیینات، نوع لباس و... می‌شود. وقتی از کودکی مسئله چشم وهم چشمی حتی به طور نامحسوس توسط اولیا تأیید می‌شود و ارزش به حساب می‌آید و عزت نفس فرد در گرو تأیید دیگران تعریف می‌شود، این مسئله در بزرگ سالی هم نمود می‌یابد؛ یعنی فرد خود را قربانی می‌کند تا در دید دیگران پذیرفته شود.
این روان شناس بالینی کمبود عزت نفس، حس حقارت و نیاز به تأییدطلبی را سه ضلع بروز این نوع از ناهنجاری‌های رفتاری و شخصیتی می‌داند و می‌گوید: بروز این گونه مسائل رفتاری ربطی به این ندارد که، چون فرد مراسم مذهبی برگزار می‌کند، پس نباید انتظار داشت که مراسمش به تجمل گرایی و چشم وهم چشمی آغشته نشود؛ زیرا بروز این موضوعات در تربیت خانوادگی و چارچوب خانواده فرد -از گذشته تا به امروز- ریشه دارد؛ بنابراین نمی‌توان گفت هر کس خداباورتر باشد، به این خلأ‌های درونی مبتلا نخواهد شد.
معینی تأکید می‌کند: مادران و پدران امروز باید بدانند تربیت فرزند از فرزندآوری مهم‌تر است؛ بنابراین بذری که امروز می‌کارید درختی می‌شود که در آینده بر اساس نوع آبیاری و کود و خاکی که شما به آن داده اید به بار می‌نشیند.