مریم سادات کاظمی*|صحبت از مسائل جنسی، فارغ از اینکه درباره فرد یا افراد خاصی باشد، به اندازه کافی درجامعه «تابو» هست که حالا بخواهیم درباره معلولان ذهنی -با همه محدودیت های اجتماعی، فرهــــــنگی و روان شناختی که دارند- از آن بگوییم. درحالی که این قشر خاص هم، فارغ از ناتوانی های جسمی یا ذهنی که دارند، همانند دیگران از غریزه جنسی برخوردارند و حق بهره وری از آن را برای درک بیشتر لذت های عاطفی و حسی خود دارند. مسئله ای که سال ها نه تنها از طرف خانواده های آن ها که حتی از سوی مراقبان سلامت هم بی اهمیت انگاشته شده است، گویا با صحبت کردن درباره آن احیای حقی می شود که هیچ کس تمایلی برای فکرکردن درباره آن ندارد، چه رسد به پیامدهایی که باید به دنبال آن برایش برنامه و سیاست داشت.
ضرورت آموزش جنسی به معلولان
آموزش جنسی از اصول مهم تربیتی برای همه کـــــــودکان است که می تواند نقش خودمراقبتی و بازدارندگی برای سلامت جسمی و روحی کودکان داشته باشد. این موضوع درباره کودکانی که از معلولیت ذهنی برخوردارند به دلیل آسیب پذیری بیشتری که دارند قطعا اهمیت بیشتری هم خواهد داشت و همواره باید تا سنین نوجوانی و جوانی مورد توجه خانواده هایشان باشد.
از آنجایی که کم توان ذهنی درک مشخصی از حجب و حیا ندارد و عموما نیازهای احساسی و جنسی خود را درهر موقعیتی ابراز می کند درمقایسه با همسالان خود نیاز بیشتری هم به آموزش های کنترلی بر روی هیجانات و احساساتش خواهد داشت، زیرا محدودیت های شناختی که دارد باعث می شود در درک شرایط مختلف ازجمله تغییرات فیزیولوژیک بدن خودش با مشکل روبه رو باشد. آموزش های جنسی در همه این کودکان و نوجوانان یکسان نخواهد بود اما لازم است که نکات مهمی را دراین باره جدی بگیریم.
با کلمات ساده و قابل فهم، درباره اندام های جنسی و عملکرد آن ها صحبت کنیم.
اطلاعات ساده اما روشن درباره علائم بلوغ مانند سیکل قاعدگی در دختران یا تغییر اندام ها به آن ها بدهیم تا راحت تر با مسائل و تمایلات پس از بلوغشان کنار بیایند.
ترس، اضطراب، دوست داشتن، کشش شدید به جنس مخالف و... را در آن ها جدی تلقی و در کنترل شرایط به آن ها کمک کنیم.
درکنار تغیــــــــیرات فیزیولوژیک، آموزش های اجتماعی و هیجانی لازم را هم در این باره به آن ها بدهیم.
توانایی «نه گفتن» در آن ها را بیش از دیگر بچه ها تقویت کنیم. متأسفانه بسیاری از افراد دارای معلولیت ذهنی مستعد آسیب و سوءاستفاده جنسی هستند که حتما نیاز است در این باره و مشکلات و بیماری های مربوط با آن ها صحبت شود. همچنین به طور قطع نیاز به مراقبت و محافظت جدی هم از طرف ما خواهند داشت.
همان طور که اشاره شد ارائه چنین آموزش هایی برای کودکان مبتلا به اوتیسم یا سندروم داون بسیار پیچیده تر از کودکان سالم است و لازم است که از روش های کمک آموزشی مانند بازی و نمایش یا داستان گویی بیشتر برای آن ها استفاده کرد.
ازدواج؛ مشکل اما ممکن
ازدواج و تشکیل خانواده برای افراد دارای کم توانی ذهنی -به جز موارد شدید نیازمند مراقبت دائمی- امری بسیار مشکل و پیچیده است. با همه این ها کسی حق ندارد آن ها را از این حقوقشان منع کند، چون بسیاری از آن ها مانند مبتلایان به سندروم داون، ابراز عشق به طرف مقابل را می شناسند و دوستدار یک زندگی مستقل و بچه دار شدن هستند، هرچند بیشتر این افراد هرگز بلوغ اجتماعی کاملی همانند دیگر افراد نخواهند داشت. پیشرفت های کنونی در زمینه تشخیص سریع کم توانی ذهنی، اقدامات کمک درمانی و آموزش به خانواده ها برای رفتار صحیح با این کودکان باعث می شود تا بسیاری از آن ها بتوانند برخلاف گذشته خیلی راحت از عهده امور شخصی خود برآیند و حتی با پرورش برخی استعدادهایی که دارند امکان کار و کسب و درآمد هم داشته باشند. برای این منظور تنها کافی است که خانواده ها حمایت بیشتری از آن ها داشته باشند و فرصت لذت بردن از زندگی را نیز به آن ها ببخشند. درضمن، ازدواج سطح های مختلفی دارد و الزامی هم نیست که برای همه با بچه دار شدن همراه باشد.
تمایل جنسی صرفا نیاز جسمی نیست
گرچه بارزترین گرایش بلوغ و غریزه جنسی، نیازهای جسمی است، اما نمی توان از احساسات و عواطف مربوط به تکامل جنسی غافل شد. روابط صمیمانه و عاشقانه در سطح بالایی پاسخ گوی نیاز به تعالی هویت، تقویت اعتماد به نفس و استقلال، تسکین اضطراب وتنش های عصبی در این افراد است که الزاما با تجربه لذت جویی جنسی همراه نیست و می تواند زمینه ساز آرامش روحی و روانی در آن ها باشد.
* مترجم | منبع: www.lecrips-idf.net و insieme.ch