الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ دهه کرامت رضوی که بازه زمانی بین سالروز ولادت حضرت معصومه (س) و امام هشتم شیعیان، امام‌رضا (ع) را دربرمی‌گیرد، نه‌فقط مهم‌ترین مناسبت برای اهالی مشهد و خراسان، بلکه برای همه هم‌وطنان در شهر‌های کشور است. ازاین‌روست که این روز‌ها بهانه‌ای شده است تا هرسال برنامه‌ریزان فرهنگی، هنری و اجتماعی رویداد‌های متعددی را در زمینه‌های مختلف برای برگزاری در این دهه تهیه و تدارک ببینند.
همچنین بسیاری از هنرمندان تولیدات هنری‌شان را در این روز‌ها رونمایی می‌کنند و در معرض دید مخاطبان قرار می‌دهند. در تازه‌ترین این تولیدات، مجید ظریف هنرمند شناخته‌شده مشهدی، همراه با گروهی تقریبا کامل از همشهریانش ساخت یک برنامه تلویزیونی در حوزه موسیقی و شعر رضوی را کلید زده است.
برنامه «میدون خراسون» با تهیه‌کنندگی ظریف در دهه کرامت از دو شبکه یک و نسیم پخش خواهد شد و با بهره‌گیری از چهره‌های شناخته‌شده موسیقی کشور، درصدد است طیف وسیعی از مخاطبان جوان و میان‌سال را پای تلویزیون بکشاند. به همین مناسبت با این هنرمند مشهدی گفت‌وگوی کوتاهی انجام دادیم که در ادامه می‌توانید آن را دنبال کنید.
میدان خراسان میقات تهرانی‌های قدیمی بوده است که به‌سمت مشهد می‌آمده‌اند. در آنجا چاووش‌خوانی داشتند و زائران مشهد را بدرقه می‌کردند. میدان خراسان در تهران از این نظر یک مکان هویتی است. تقریبا در همه شهر‌ها چنین جایگاه‌هایی وجود دارند؛ مثلا گاراژ‌های اتوبوس مشهد بودند که با دیگر گاراژ‌ها تفاوت داشتند و نوعی میقات محسوب می‌شدند.
«میدون خراسون» برنامه‌ای با هدف بررسی ۱۰ پرونده شعر و موسیقی رضوی است. در هر قسمت در خدمت یکی از خواننده‌هایی هستیم که برای امام‌رضا (ع) آهنگ خوانده است و درباره حس‌وحال آن کار، مشهد قدیم و سبک زیارت در گذشته گفتگو می‌کنیم. یکی از محور‌های اصلی گفتگو خاطرات این افراد از زیارت امام‌رضا (ع) است.
نغمه‌ها، نواها، آواها، صدا‌ها و شعر‌هایی که ما را یاد امام‌رضا (ع) می‌اندازند، از صدای نقاره‌خانه گرفته تا صلوات خاصه معروف و چیز‌هایی از این دست را در این برنامه داریم. اجرای برنامه با صابر خراسانی است. فصل اول «میدون خراسون» هم‌زمان از شبکه نسیم و شبکه‌یک در دهه کرامت یعنی از شنبه ۲۲ تا ۳۱ اردیبهشت پخش می‌شود. این فصل در ۱۰ قسمت طراحی شده است که ساعت ۱۹ از شبکه‌یک و ساعت ۲۳ از شبکه نسیم پخش خواهد شد.
سالارعقیلی، علیرضاافتخاری، مجیداخشابی، غلامرضاصنعتگر، مصطفی‌راغب، محمدمعتمدی، محمدگلریز، قاسم افشار، حسام‌الدین سراج و امیر تاجیک خوانندگانی هستند که در این برنامه مهمان ما هستند. تقریبا بیشتر قسمت‌ها تاکنون ضبط شده‌اند و تا چند روز آینده یکی‌دو قسمت باقی‌مانده را نیز خواهیم گرفت.
این برنامه آیتم‌های مختلفی دارد که یکی از آنها پرداختن به درگذشتگان حوزه شعر و موسیقی رضوی است؛ یعنی کسانی که برای امام‌رضا (ع) شعری سروده‌اند یا آهنگ یا نغمه معروفی خوانده‌اند و الان دیگر در قید حیات نیستند. مانند آقای دولتمند خالف، محمدعلی کریم‌خانی، بهنام‌صفوی، محمدرضا آقاسی، استاد سلیم مؤذن‌زاده و رضا انصاریان.
هرکدام از قسمت‌ها به یکی از این درگذشتگان تقدیم می‌شود. آیتم دیگری درباره سرود‌های نوستالژیکی داریم که برای امام‌رضا (ع) خوانده شده‌اند؛ مانند سرود «بابارضا» که معروف و در خاطره جمعی مردم ماندگار شده است. در آیتم دیگری به کار‌هایی که خوانندگان و موسیقی‌دان‌های غیرایرانی در وصف امام‌رضا (ع) خوانده‌اند، یعنی کار‌های بین‌المللی این حوزه می‌پردازیم.
در آیتم دیگری به موسیقی نواحی و اقوام ایران مانند کار‌های مقامی، چاووش‌خوانی‌ها، سنت‌ها و آیین‌هایی که درباره امام‌رضا (ع) وجود دارند، می‌پردازیم. یکی از رگه‌های مهم این برنامه پرداختن به هویت مشهد از منظر زیارتی و آیین‌هایی است که به زیارت مرتبط‌اند؛ آیین‌هایی مانند گنبدنمایی در قدیم، عقد بالاسر حضرت و مواردی از این‌دست که در خط روایت خود به آنها نیز پرداخته‌ایم.
نه، همه قسمت‌ها در تهران گرفته شده‌اند، اما بخش زیادی از عوامل مشهدی‌ها هستند.
چون این برنامه بیشتر در حوزه موسیقی است، بخشی از مخاطبان آن را می‌توانیم جوانان در نظر بگیریم، به‌ویژه از این نظر که از خواننده‌های جوان‌تری مانند راغب هم که جوانان با آنها خاطره دارند و به آنها علاقه‌مندند، دعوت کرده‌ایم؛ بنابراین جذب مخاطب جوان بخشی از اهداف این برنامه بوده است، اما مخاطبان میان‌سال نیز جزو مخاطبان این برنامه خواهند بود. در این برنامه تعدادی از مهمانان، خواننده‌های قدیمی‌تر هستند، کسانی که شعر و موسیقی و سبک کاری آنها نوستالژیک محسوب می‌شود.
افرادی مانند قاسم افشار، امیر تاجیک، محمد گلریز و حسام‌الدین سراج که نسل جدید کمتر آنها را می‌شناسند. از این نظر مخاطب میان‌سال را نیز مدنظر قرار داده‌ایم. همچنین از آنجایی که برنامه در دو شبکه یک و نسیم پخش می‌شود، می‌توانیم بگوییم هر دو گروه جوان و میان‌سال مخاطب این برنامه خواهند بود، چراکه شبکه نسیم مخاطبان جوان‌تری دارد و شبکه‌یک بیشتر مخاطبان میان‌سال را پوشش می‌دهد.
در گفتگو‌های ما این مسئله خیلی نهفته است. موضوعی که ما در گفتگو با همه خوانندگان مهمان برنامه به آن پرداخته‌ایم، آواها و نغمه‌هایی است که ما را به امام‌رضا (ع) می‌رسانند و ذهن ما را به امام‌رضا (ع) نزدیک می‌کنند. تقریبا هم در چاووش‌خوانی‌ها و هم در مناجات‌خوانی‌ها و هم در حس‌وحال خیلی از هنرمندانی که مهمان برنامه ما بوده‌اند، این نکته نهفته است که موسیقی خراسان، موسیقی رضوی در نظر گرفته می‌شود. یعنی تقریبا ذهنیت همه این هنرمندان این بود که موسیقی خراسان موسیقی امام‌رضا (ع) است.
ما بچه مشهد هستیم و از بچگی صدا‌ها و نوا‌های زیادی می‌شنیدیم که ما را یاد زیارت می‌انداخت. این نوستالژی برای من نیز وجود داشت و سعی کردم همه اینها را در یک مجموعه جمع کنم. غیر از آیتم‌هایی که گفتم، یک بخش شعرخوانی نیز در این برنامه داریم که توسط رسول نجفیان اجرا می‌شود.
در این بخش سراغ شعرایی رفتیم که شاید کمتر کسی بداند آن شاعر برای امام‌رضا (ع) نیز شعر گفته است؛ از خاقانی بگیرید تا رهی‌معیری، اخوان‌ثالث و قیصر امین‌پور و دیگران. جالب است که بسیاری از این افراد کار‌های بسیار خوبی برای امام‌رضا (ع) داشته‌اند، ولی کمتر شناخته شده‌اند.
سعی کردم هر چیزی را که در حوزه نغمه، نوا و موسیقی در خاطرات جمعی جامعه ما وجود دارد و ما را یاد امام‌رضا (ع) می‌اندازد، در این برنامه جمع کنم. از صدای ساعت و آوای نقاره‌زنی و مناجات سحرگاهی حرم بگیرید تا صدای نوار کاست‌های ورودی‌های مختلف حرم در دهه۷۰ مانند گروه سرود آباده شیراز و ضامن آهوی غلامعلی تا خیلی‌های دیگر، از قدیم تا الان تلاش کردم همه را کنار هم جمع کنم.
نمی‌شود گفت نبوده است. تقریبا یک‌دهه قبل، محمدرضا شهیدی‌فر هنرمند مشهدی و برنامه‌ساز شناخته‌شده تلویزیو، چنین کاری را انجام داده است. او با افرادی گفتگو کرد که بسیاری از آنها الان دیگر در قید حیات نیستند ون ما در این برنامه با عنوان درگذشتگان از آنها یاد می‌کنیم. افرادی مانند استادان کریم‌خانی و دولتمند خالف که ما در یک دهه اخیر تعدادی از آنها را از دست داده‌ایم. همچنین تعدادی نغمه و نوا بعد از ساخت آن برنامه تاکنون به گنجینه آواها و نغمه‌های رضوی اضافه شده است که ما آنها را در این برنامه معرفی کرده‌ایم.
یک سؤال ثابتی که ما از همه مهمانان می‌پرسیم، این است که اگر قرار باشد فقط یک کار از شما باقی بماند، دوست دارید آن کار چه چیزی باشد؟ همه آنها گفتند دوست دارند کاری که برای امام‌رضا (ع) انجام داده‌اند از آنها به یادگار بماند و مردم آنها را با آن کار به یاد بیاورند. آنها می‌گفتند: ما معتقدیم اگر خودت را به سرچشمه لایزال امام‌رضا (ع) وصل کنی، ماندگار می‌شوی؛ بنابراین در حوزه شعر و موسیقی هرکسی در هرجا کاری انجام داده که به امام‌رضا (ع) وصل شده، ماندگار و پایدار شده است. دیدگاه ما نیز همین بوده است و با همین دیدگاه سعی کردیم مسیری را که از قبل وجود داشت، تکمیل کنیم.
بله، صددرصد. ما در فصل اول «میدون‌خراسون» فقط به‌سراغ شعر و موسیقی رفتیم، ولی بنا داریم در فصل‌های بعدی به‌سراغ سایر هنر‌ها برویم. سینما و هنرهای تجسمی به‌شدت این ظرفیت را دارند و امیدوارم شرایط ساخت فصل‌های بعدی این برنامه در حوزه‌های سینما و هنرهای تجسمی نیز به‌زودی فراهم شود.