عرفه روز شناخت است، روزی که در بیابان عرفات با کلمات بلند امام حسین علیه السلام و دوربین دعای آن حضرت اوج ضعف بنده و بلندی عظمت پروردگار را به نظاره می‌نشینیم.
اما از این روز بزرگ و مفاهیم دعای بلند آن دو نکته مهم به ذهن متبادر می‌شود:
۱_ما نیاز داریم به اینکه گاهی یک وقتی برای تفکر در نعمت‌های خدا برای خودمان بگذاریم که چه داشته‌هایی داریم که قدرشان را کمتر یا اصلاً نمی‌دانیم. دعای عرفه، فرهنگ شکرگزاری را به ما می‌آموزد و به ما یادآوری می‌کند که درباره نعمت‌های خدا بهتر و بیشتربیندیشیم و از آنها لذت ببریم و در مقام شکر آن باشیم.
شکر در برابر نعمت‌های ظریفی که فقط در بیان بلند امام حسین علیه‌السلام جاری شده و ما یاد می‌گیریم که چگونه شکرگزاری کنیم.
۲_از این دعا استفاده می‌شود که ما همیشه زشتی‌های خود را با خوبی‌های خدا مقایسه نکنیم. بلکه بایدبا خود بگوییم، در برابر خوبی‌های خدا من چه کرده‌ام؟
فایده این نوع نگاه این است که دیگر مغرور نمی‌شویم، زیرا نقطه سقوط ما این است که وقتی خدا نعمت به ما می‌دهد آنقدر غرق در نعمت می‌شویم که شیطان با غرور ما را به ورطه سقوط می‌کشاند.
۳_هیچ عرفانی بالاتر از عرفان حسینی آن هم از طریق دعای عرفه نیست.
خواندن و تفکر و تدبر در فقرات این دعای پر از عرفان، مسیر را پیش روی ما انسان‌های تشنه جویای چشمه زلال به خوبی باز می‌کند.
یکی از ویژگی‌های مؤمن این است که می‌خواهد دائماً خود را به خدا نزدیک کند و پیوسته در جهت جلب رضای اوست. همانطور که در روایات بسیاری به توبه یا دعا و... سفارش شده و از طرف دیگر مکان‌ها یا زمان‌های خاصی برای اجات دعا یا قبولی توبه ذکر شده، برای جلب رضایت حق نیز اوقات یا مکان‌هایی بیان شده که مؤمن می‌تواند در آنها، به خداوند تقرّب جوید. خداوند، مهربان و بخشنده بوده و رحمت او همیشه بر خلقش جاری است، اما باید بدانیم برخی از اوقات یا در برخی از مکان‌ها رحمت خداوند بر خلق بیشتر بوده و بخشش معاصی راحت‌تر می‌باشد، یکی از همین اوقات روز عرفه است. برای کسی که در جستجوی رحمت الهی است روز عرفه فرصت خوبی است تا بتواند رضایت خداوند را جلب نموده و از گناهان خود توبه کند.
روز نهم ذیحجه به روز عرفه معروف است. این روز یکی از مهمترین روز‌ها برای کلیه مسلمانان به ویژه شیعیان جهان است.
در این روز پرودگار عالم به کربلا و زائران امام حسین (ع)، صحرای عرفات و حجاج خانه خدا و افراد دل شکسته و دست برآورده به سوی خدا در سراسر جهان توجه ویژه‌ای مبذول می‌دارد.
به همین دلیل اگر چه روز عرفه از اعیاد مسلمانان به شمار نمی‌رود، ولی ارزش آن با روز عید برابری می‌کند. همچنین روز عرفه روز آغاز مناسک حج است.
این روز یکی از بهترین ایام خداست که فرصت مناسبی برای تفکر، تدبر و تأمل در عظمت و قدرت لایزالی خداوند، دعا و نیایش، تضرع و زاری به درگاه ایزد یکتا، اعتراف به گناهان و توبه و طلب آمرزش از خداوند غفور محسوب می‌شود.