سرور هادیان|شهرآرانیوز؛ خراسان رضوی از نظر معدنی، جزو غنی‌ترین استان‌های کشور است. آمار‌ها نشان می‌دهد که ۴۸نوع ماده معدنی فلزی و غیرفلزی در خراسان رضوی شناسایی شده است که برخی از آنها آوازه جهانی دارند. طلا، مس، کرومیت، سنگ آهن، سیلیس، زغال‌سنگ، سنگ‌های قیمتی مانند فیروزه و... جزو ارزشمندترین ذخایر معدنی این استان هستند.
هرچند تاکنون تلاش شده تا از این ظرفیت‌ها برای توسعه اقتصاد خراسان رضوی استفاده شود، با این حال وجود موانعی مانند فرسودگی ماشین‌آلات سبب شده تا نتوانیم به‌خوبی از ظرفیت‌های بخش معدن استان استفاده کنیم. براساس آمار‌ها ۸۵درصد ماشین‌آلات بخش معدن استان فرسوده و عمر بالای ۱۰سال دارند.
فرسودگی ماشین‌آلات در این بخش با وجود ذخایر جالب توجه معدنی در استان باعث شده است که معدن‌کاران خراسانی در شرایط ناعادلانه با معدن‌کاران سایر کشور‌ها رقابت کنند. به اعتقاد کارشناسان، فرسودگی ماشین‌آلات موجب تأخیر و کاهش سرعت فعالیت در معادن و به دنبال آن تولید می‌شود و به واسطه آن می‌تواند روی درآمد معدن‌کاران و درآمد‌های ارزی کشور تأثیر منفی بگذارد، در حالی که اگر ماشین‌آلات در این بخش نوسازی شود، روی تولید اثر مثبت خواهد گذاشت.
نایب رئیس خانه معدن خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرا می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین معضلات بخش معدن ماشین‌آلات فرسوده است. میانگین سن ماشین‌آلات معدنی حدود هفده سال است. وقتی ماشین‌آلات معدنی وارد می‌شود، تعرفه گمرکی آنها را مانند ماشین‌آلات لوکس حساب می‌کنند.
آریو برزن مافی می‌افزاید: درحال حاضر طرح‌هایی داده شده که بتوانیم ماشین‌آلات را با ۱۰سال کار وارد کشور کنیم. با این حال در اجرای این مصوبه موانعی گذاشته شده است، به عنوان مثال کاربردی‌ترین ماشین‌آلات معدنی بیل۲۲۰ است، از طرفی هپکو تولیدکننده بیل مکانیکی مانند بیل۲۲۰ است از این رو مجوز واردات نمی‌دهند. هپکو نمی‌تواند در سال تأمین‌کننده همه نیاز‌ها به ماشین‌آلات معدنی و راهسازی باشد، از این رو قانون باید اصلاح شود.
نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی خراسان رضوی بیان می‌کند: بیش از ۵۰درصد معادن استان تعطیل است. بخشی از این معادن شن و ماسه یا سنگ لاشه هستند ولی تعدادی از این معادن به دلیل معارضان محلی تعطیل شده است. این معارضان محلی یا افراد محلی هستند که گاهی به علت زیاده‌خواهی مانع کار معدن می‌شوند و گاهی ادارات دولتی هستند که در اداره منابع طبیعی، محیط زیست، میراث فرهنگی و... با استفاده از قوانین داخلی خودشان مانع کار معدن می‌شوند. نایب رئیس خانه معدن خراسان رضوی درباره حمایت قانون از بخش معدن می‌گوید: بعضی از بخش‌های قانون معادن مثل ماده۱۹ قانون معادن که به حمایت از معدن‌کار درخصوص معارضان اشاره دارد، اجرا نمی‌شود.
معدن‌کار وقتی که یک ماده معدنی کشف کرد باید از سیزده سازمان و ارگان اجازه بگیرد که در آنجا کار کند. هر کدام از این سازمان‌ها و ارگان‌ها قوانین مخصوص به خودشان را دارند. طبق ماده۲ قانون اساسی معادن انفعال بوده و طبق ماده ۴۵ قانون معادن، سیاست‌گذاری و اجرای قانون به عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است. منتهی بعضی بخش‌ها را در اختیار منابع طبیعی، میراث فرهنگی، محیط زیست، انرژی اتمی و... می‌گذاریم که این‌کار سبب می‌شود تا جلو فعالیت معدن‌کار گرفته شود.
مافی تأکید کرد: باید با اصلاح قانون یک دستگاه متولی بخش معدن باشد که این‌کار بخشی از دغدغه معارضان را از بین می‌برد و باعث اشتغال بیشتر می‌شود. در قانون معادن ماده‌ای دیده شده که ۱۵درصد از حقوق دولتی که در معادن دریافت می‌شود باید در همان منطقه برای ایجاد زیرساخت‌ها و از بین بردن اثرات مخرب معدن هزینه شود. از یک طرف بخشی از این حقوق دولتی مستقیم باید به حساب محیط زیست و منابع طبیعی برای اصلاح آسیبی که معدن می‌زند، برود.
نایب رئیس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی استان با اشاره به اینکه تا دولت سیزدهم هیچ کدام از این وجوه به استان برنمی‌گشت، توضیح می‌دهد: یعنی حتی مبالغی که معدن‌کار قبل از تخصیص برای اصلاح منطقه پرداخت می‌کرد، برنمی‌گشت و اثرات آن را در منطقه نداشتیم و همین باعث می‌شد، مردمی که شاهد تخریب محیط‌زیست بودند به فعالیت معدن‌کاران معترض شوند.
البته از ابتدای دولت سیزدهم در خراسان، بخشی از این مبالغ برگشته است و پیگیر هستند که همه مبالغ برگردد. وی بیان می‌کند: در سال گذشته به معادن خراسان نزدیک به ۱۰هزار میلیارد تومان حقوق دولتی داده شد، یعنی ۱۵درصدی که می‌خواست برگردد حدود هزار و ۵۰۰میلیارد تومان می‌شود که این سبب می‌شد بخشی از این آسیبی که به محیط زیست و زیرساخت‌های منطقه ایجاد می‌شود، جبران شود.
یک فعال حوزه معدن هم در گفتگو با شهرآرا درباره وضعیت ماشین‌آلات معدن می‌گوید: بخش مهمی از ماشین‌آلات معدن خراب و فرسوده است. از طرفی معدن‌داران خدمات دولتی نیز دریافت نمی‌کنند. احمدرضا صفار طبسی می‌افزاید: از مشکلات این حوزه می‌توان به موردی مانند بیل مکانیکی اشاره کرد، بیل با قدرت‌های پایین وارداتش ممنوع است و این درحالی است که بیل با قدرت‌های بالا نیز گران است و معدن‌داران مجبورند بیل‌های مکانیکی دست‌دوم وارد کنند.
وی ادامه می‌دهد: بیل‌های دست‌دوم وقتی وارد می‌شود، چون مدلشان پایین است، کارایی خوبی ندارند و اگر بخواهیم بیل مدل بالا و پرقدرت وارد کنیم نیاز به تسهیلات داریم که فعلا جلو آن گرفته شده و امکان واردات وجود ندارد.
رئیس اسبق کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی با اشاره به اینکه در بحث معدن دارای سه تیپ معدن هستیم، بیان می‌کند: این سه تیپ معدن شامل کوچک‌مقیاس، متوسط‌مقیاس و بزرگ مقیاس است. معادن بزرگ مثل سنگان خواف با ظرفیت بالا درحال کار هستند البته این معادن نیز دارای مشکلات ماشین‌آلات هستند، اما مشکلات آنها بسیار کم است. معادن متوسط مقیاسمان نیز تا حدودی این مسئله را حل کرده‌اند ولی معادن کوچک‌مقیاس همه آنها گریبان‌گیر این مسئله هستند و ماشین‌آلات ندارند و به‌شدت هزینه اجاره ماشین‌آلات معدنی هم افزایش یافته است.
وی در رابطه با تعطیلی معادن که این روز‌ها خودش را بیش از پیش نشان می‌دهد، اظهار می‌کند: علاوه بر اینکه شاهد تعطیلی معادن هستیم، حقوق دولتی نیز ناعادلانه است که این موضوع معدن‌داران زیادی را اذیت می‌کند. صفار طبسی تأکید می‌کند: حال معادن ما خوب نیست اگر می‌خواهیم جلو مهاجرت را بگیریم یا جلو حاشیه‌نشینی شهر‌های بزرگی، چون مشهد را بگیریم، باید در روستا‌ها اشتغال ایجاد کنیم.
باید معادن را در روستا‌ها فعال کنیم. اکنون کشاورزی در همه جا به‌دلیل کمبود آب مشکلات فراوانی دارد، اما اگر معادن فعال شود نیاز به آب آن‌چنانی ندارد و اشتغال هم می‌تواند ایجاد شود، اما نه بخش خصوصی‌مان پیگیر این مسئله است و نه بخش دولتی‌مان برای این‌کار همتی دارد.