رؤسای شورا‌های شهر‌های تهران و مشهد از نحوه مواجهه کلان‌شهر‌ها با کویید ۱۹ می‌گویند
علیرضا ظهیری - هرچند تصمیمات کلان برای مهار کرونا در ایران در کاخ سعدآباد گرفته می‌شود، این مدیریت شهرها و کلان شهرهاست که این روز‌ها با تصمیمات و تدابیر خود در راستای کاهش تبعات این ویروس، گام‌های اثربخشی برمی دارد. با این حال پارلمان‌های محلی ایران که متشکل از اعضای متخصص و درگیر با مسائل شهری هستند، در دو ماه اخیر، جایی در تصمیم گیری‌های ستاد، برای مقابله با کرونا نداشته اند که همین موضوع، انتقادات بسیاری ازسوی پیکره شورایی کشور به همراه داشته است. رؤسای شورا‌های شهر‌های تهران و مشهد، به عنوان اولین و دومین کلان شهر‌های ایران، هر چند در مجموع از اقدامات ستاد ملی و استانی کرونا به ویژه در تأیید و هموار کردن مسیر اجرای مصوبات شورا‌های شهرشان در راستای مقابله با کرونا رضایت دارند، بر این موضوع هم اذعان دارند که اگر پارلمان‌های شهری در ستاد‌های مقابله با کرونا در نقش تصمیم گیر می‌توانستند نقش آفرینی کنند، تصمیمات محلی مناسب تری گرفته می‌شد.
مدیریت شهری مشهد، معطل تصمیمات ستاد ملی نماند
محمدرضا حیدری، رئیس شورای شهر مشهد:
روشن است که مسئولیت کنترل بحران را چه دستگاهی باید بر عهده بگیرد؛ به صورت ویژه درباره کرونا در ابتدا مسئولیت در سطح ملی با وزارت بهداشت و پس از آن با رئیس جمهور بود و به تبع آن در استان ها، مسئولیت این ستاد‌ها برعهده استانداران گذاشته شد.
اما در این ستاد‌ها برای شورا‌های شهرها به ویژه در کلان شهرها، جایگاهی تعریف نشده است؛ هر چند شهردار مشهد عضو این ستاد بود، نهاد شورایی در تصمیم گیری‌ها دخالتی نداشت. با این حال به دلیل همکاری و هم افزایی مدیریت شهری با استانداری، در مشهد مشکلی در حوزه اقدامات نداشتیم.
اما شورای شهر معطل نماند و حتی در برخی موارد، در تصویب لوایح مختلف پیش قدم شد؛ تصویب مبلغ ۱۰ میلیارد تومانی برای تجهیز شهرداری مشهد در مبارزه با کرونا، اختصاص مبلغ ۵ میلیاردی به دانشگاه علوم پزشکی مشهد، توقف فعالیت ناوگان حمل و نقل عمومی که نقش بسزایی در کنترل نسبی روند رو به رشد مبتلایان به کرونا داشت. باید اذعان کرد که مدیریت شهری مشهد، معطل و منتظر تصمیمات ستاد مبارزه با کرونا نماند و اقدامات خود را بلافاصله انجام داد.
البته با توجه به ماهیت و نقش شورای شهر، اگر در فرایند تصمیم گیری‌ها نقش می‌داشت و این ارتباطات بیشتر می‌شد، به طور قطع انتظارات و مطالبات مردمی بدون واسطه منتقل می‌شد.
شورای شهر در این باره تمام تلاش خود را کرده و همان گونه که صداقت با مردم جزو اولویت‌های اصلی ماست، این اولویت کاری خود را در موضوع کرونا نیز رعایت کردیم و با مردم صادق بودیم و نگرانی‌ها و دغدغه‌ها را به اطلاع مردم رساندیم و از آن‌ها نیز کمک خواستیم؛ هر چند برخی اوقات این نگاه ما با انتقاد از سوی برخی دستگاه‌ها همراه بوده است، ما همچنان پای سلامتی مردم هستیم و اگر در همین موضوع کرونا، به توصیه ما مبنی بر بستن مسیر ورودی به مشهد از قبل از ایام عید توجه می‌شد، آمار مبتلایان شهر ما به مراتب کمتر از این بود. نبود بانک مناسب اطلاعاتی، از چالش‌هایی بود که در موضوع کرونا مشهود شد؛ به عنوان نمونه در مشهد، موضوع طرح زوج و فرد از درِ منزل تصویب شد، اما اجرای آن به دلیل نبود بانک اطلاعاتی مناسب همچنان اجرایی نشد. اگر ما در زمان بحران، بانک اطلاعاتی مناسبی داشته باشیم، به خوبی می‌توانیم تصمیمات را اجرایی کنیم.
یکی دیگر از چالش‌ها نبود اطلاعات دقیق از افراد آسیب پذیر شهر است که این موضوع نیز در بحران کرونا خود را نشان داد. باید افراد آســیب پــذیر شهر به درســتی تـوسط دستگــاه‌ها شــناسایی شــوند تــا در زمان بحران بتوان به سرعت برای آن‌ها اقدامات مناسب انجام داد.
افـزایش تــوان زیرساختی بهــداشت کشــور و تجـهیز بـیمارستــان ها، از دیــگر چالش‌هایی است که باید متولیان امر به این موضوع نیز توجه کنند.
اگر اختیارات دست ما بود اقدامات بهتری انجام می‌شد
محسن هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران:
هنگام وقوع بحران‌ها اختیار تصمیم گیری مورد نظر به شهرها داده نشده، بلکه این اختیارات عمدتا بر عهده وزارت کشور و دولت است.
در بحران کرونا نیز اختیارات در ابتدا به وزارت بهداشت داده شد و پس از توصیه مقام معظم رهبری، شخص رئیس جمهور مدیریت این بحران را بر عهده گرفت.
با این تفاصیل، مجموعه مدیریت‌های شهری در کلان شهرها و به ویژه شهر تهران، در چارچوب تصمیمات این ستاد، اقدامات خود را انجام داده اند و این رویکردی قانونی است.
به صورت معمول اگر در زمان بحران، هماهنگی نباشد و تصمیمات مستبدانه و غیر هماهنگ گرفته شود، اوضاع بدتر خواهد شد؛ بنابراین به نظر من بیشتر کلان شهرها سعی کردند با تصمیمات ستاد مبارزه با کرونا هماهنگ شوند و اگر کاری هم انجام دادند، به صورت توصیه‌ای و با این ستاد هماهنگ بوده است.
با توجه به این موضوع، ما ندیدیم که شورا‌های شهر به جز مصوبات حمایتی، مصوبات ویژه‌ای برای موضوع مبارزه با کرونا داشته باشند، اما هر شهر بر اساس وظایف خودش، عملیات‌های لازم را به ویژه در موضوع فاصله گذاری اجتماعی، گندزدایی، نظافت، جلوگیری از انجام فعالیت‌های اجتماعی و دیگر مواردی که سبب کم شدن تجمعات شود، انجام داده است.
در کشور‌های پیشرفته، اقدامات در شهرها در اختیار شورا‌ها و شهرداران است، اما در ایران چنین نیست، حتی زمانی در قانون ذکر شده بود که مدیریت شهر تهران تا ۳۰۰ فوت در زمان بحران با خود تهران باشد، اما در قانون جدید این نیز برداشته شده است و اعلام شده اگر شرایط بحرانی شود، مدیریت با وزارت کشور و دولت است؛ بنابراین نقش شوا‌ها و مدیریت شهری در این بحران نیز بیشتر هماهنگی با ستاد اصلی بوده و در این چارچوب اقدامات را انجام داده است؛ هر چند اگر اختیارات دست مدیریت‌های شهری بود، اقداماتی به مراتب بهتر انجام
می‌شد.
البته باید این موضوع را نیز اضافه کرد که موضوع کرونا با دیگر بحران‌ها فرق دارد؛ چرا که در ابتدا، این موضوع به عنوان یک اپیدمی در شهر ووهان چین و پس از آن کشور چین مطرح شد، اما با جهانی شدن این ویروس، کووید ۱۹ از حالت اپیدمی به پاندمی تبدیل شد و در نتیجه در یک بحران جهانی، هماهنگی بین المللی و به تبع آن، هماهنگی‌ها در سطح کلان کشوری لازم است که خوشبختانه در ایران، وظایف به ویژه در بخش بهداشت و درمان ما به خوبی عمل شده و امروز هم شاهد هستیم که این موضوع مردمی شده است و مردم برای انجــام کــمک‌های خـــود به مــیدان آمده اند.