حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ «بشیربن‌حِذْیَم اسدی می‌گوید: «در روز ورود این قافله، من نگاه کردم و زینب (س) را دیدم. من در آن روز هیچ زنی را که سراپای وجودش شرم و حیا باشد، در سخنرانی ناطق‌تر و تواناتر و چیره‌دست‌تر از زینب ندیدم. گویا در سخنرانی، شاگرد مکتب پدر بزرگوارش علی بود و زینب یک اشاره به جمعیت کرد؛ همین جمعیتی که داشتند ضجه می‌زدند و گریه می‌کردند و یک عده هم سروصدا می‌کردند، یک اشاره کرد که ساکت! نفس‌ها در سینه‌ها حبس شد و جرس‌ها هم از صدا افتاد، حتی دیگر صدای زنگوله حیوانات هم شنیده نشد». (الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۰۴).
این یکی از شرح‌هایی است که در متون کهن بر خطبه‌خوانی حضرت زینب (س) ثبت شده است؛ شرحی که بر برتری و تفاوت این خطبه‌ها دلالت می‌کند و شاهدی است بر ماندگاری آنها تا امروز؛ خطبه‌هایی که یک زن داغدار، اما نه شکسته و ویران می‌خواند که داغدار و منتقم می‌کند تو را تا حقیقتی را که تصور می‌شود به فجیع‌ترین شکل، شکسته و بسته و سربریده شده است، بار دیگر علم کند.
خطبه‌های ماندگار حضرت زینب (س) سندی محکم در حقانیت خاندان اهل‌بیت (ع) و همچنین شاهدی بر مقام علمی آنهاست؛ مقامی که امام‌سجاد (ع) درباره‌اش چنین می‌فرمایند: «و بحمدا... شما زن عالمی هستید که استاد نداشته است و فهمیده‌ای هستید که فردی به شما تفهیم نکرده است».
ابن‌اثیر نیز درباره آن حضرت چنین می‌نویسد: «زینب دختر علی‌بن‌ابیطالب (ع). او زنی عاقل، خردمند و فصیح بود. پدرش او را به ازدواج فرزند برادرش عبدا... درآورد. او با برادرش بود و هنگامی که برادرش به شهادت رسید، به دمشق برده شد و صحبت او با یزید، دلالت بر عقل و شدت شجاعت او دارد».
سبحانی‌تبریزی در کتاب «موسوعه طبقات الفقهاء» نام زینب (س) را به‌عنوان یکی از فقیهان قرن نخست هجری‌قمری ذکر کرده و به شرح پاره‌ای از فضایل و ویژگی‌های آن بانوی بزرگوار پرداخته است. برای آگاهی از این ویژگی‌ها، کافی است به کتابخانه مراجعه کنید.
سخنان و خطبه‌های زینب (س) در کوفه و همچنین در دربار یزید که همراه با استناد به آیات قرآن کریم بود، بیانگر دانش ایشان است. «حذلم‌بن‌کثیر» که از سخنوران عرب است، درمورد حضرت بیان کرده است: «گویا حضرت زینب (س) سخنانش را در کوفه از زبان امیرالمؤمنین (ع) قصد و آهنگ می‌کرد».
ایشان احادیثی از مادرشان حضرت زهرا (س) نقل کرده‌اند. در کتاب مقاتل‌الطالبین، عبدا... بن‌عباس سخنان حضرت زهرا (س) در مورد فدک را به نقل از حضرت زینب (س) روایت کرده است. محمدبن‌عمرو، عطاءبن‌سائب و فاطمه‌بنت‌الحسین نیز از ایشان حدیث نقل کرده‌اند. (اعلام‌النساء، ج ۲، ص ۹۱).
در کتاب «ریاحین‌الشریعه» جلد سوم آمده است که زینب (س) هنگام حضور امام‌علی (ع) در کوفه، برای زنان در مسجد، مجلس تفسیر قرآن داشته و این مجلس در بسیاری از اسناد دیگر هم ذکر شده است. سؤال‌وجواب‌ها نشان از حسن اخلاق و صبوری حضرت دارند.
همچنین در اسناد عایشه‌بنت‌الشاطی از قول جاحظ می‌نویسد: «چنان‌که در برخی روایات آمده است، حضرت زینب (س) دارای مجلس علمی پرباری بودند و زنانی که قصد تفقه در دین داشتند، بر [حلقه درسی]ایشان وارد می‌شدند». (السیده زینب عقیله بنی‌هاشم، ص ۳۵).
شیخ‌صدوق در کتاب «کمال‌الدین» نقل کرده است که در قضیه عاشورا، امام‌حسین (ع) خواهرش را وصی خودش قرار داد و اسرار و علوم امامت را به ایشان منتقل کرد تا بعد‌ها به امام‌سجاد (ع) برسد.