امیررضا وثوقی/شهرآرانیوز - بازگشایی محدود سامانه حمل‌ونقل عمومی شهر مشهد، مهم‌ترین مصوبه نخستین جلسه علنی شورای شهر مشهد در سال جدید بود؛ موضوعی که البته با حواشی زیادی روبه‌رو شد. برخی از اعضای شورای شهر، آغاز‌به‌کار مجدد اتوبوس‌ها را باعث افزایش شیوع کرونا و خطرناک برای سلامت شهروندان عنوان می‌کردند و عده‌ای دیگر بر لزوم فعالیت اتوبوس‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای ارائه خدمات به افراد کم‌برخوردار اصرار داشتند.
به‌هرحال نمایندگان مردم در پنجمین دوره شورای شهر مشهد با گنجاندن پیش‌شرط رعایت تمهیدات بهداشتی برای رانندگان و مسافران، محدودیت خط‌های اتوبوس به ۲۷خط و افزایش ناوگان در این خطوط به‌منظور کاهش زمان رسیدن اتوبوس به ایستگاه و درنتیجه کاهش تراکم جمعیت در این ناوگان، با اکثریت آرا، لایحه بازگشایی ناوگان اتوبوسرانی از اول اردیبهشت‌ماه را تصویب کردند.
با اینکه انتشار تصاویری از بازدید شهردار مشهد از انجام اقدامات لازم برای بازگشایی ناوگان حمل‌ونقل عمومی از‌جمله علامت‌گذاری صندلی‌های اتوبوس و ایستگاه‌ها، جداسازی کابین راننده و دیگر اقدامات پیشگیرانه، گواه آمادگی این سیستم برای میزبانی از شهروندان است، تجربه نشان می‌دهد آنچه اجرا می‌شود، با تصورات پیشین و برنامه‌ریزی‌ها متفاوت است و دراین‌زمینه، فرهنگ‌سازی و آموزش برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی هوشمند در استفاده از اتوبوس ضرورت دارد.
فعالیت مجدد اتوبوس‌ها پس‌از یک توقف یک ماهه، بهانه‌ای شد تا به بیش‌از ۵۰ ایستگاه اتوبوس سری بزنیم و علاوه‌بر گپ‌و‌گفت با شهروندان دراین‌زمینه، چالش‌های پیش رو برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی و نظارت بر اجرای موارد برچسب‌گذاری‌شده در اتوبوس‌ها را بررسی کنیم.
چالش‌هایی که اتوبوسرانی باید رفع کند
از ۸نفری که در ایستگاه اتوبوس ابتدای خیابان توحید حضور دارند، عده‌ای بدون توجه‌به خطوط قرمز درج‌شده روی صندلی‌ها که نمایانگر رعایت فاصله است، روی صندلی نشسته‌اند و برخی هم که جایی روی صندلی نیافته‌اند، در‌کنار جایگاه ایستاده‌اند. با گذشت زمان، بر تعداد افراد حاضر در ایستگاه افزوده می‌شود؛ حالا پس‌از گذشت ۱۰دقیقه بیش‌از ۳۰نفر منتظر اتوبوس هستند. البته ایستگاه مقابل هم وضعیت بهتری ندارد. در کنار این شلوغی‌ها، فردی با لباس اتوبوسرانی روی خطوط قرمز یکی از صندلی‌های ایستگاه، نشسته و تذکراتی را به مردم در خصوص رعایت پروتکل‌های اجتماعی می‌دهد!
براساس اطلاعیه روابط عمومی سازمان اتوبوسرانی، حضور این افراد در ایستگاه‌ها به این دلیل است که شلوغی خطوط اتوبوس را رصد و اطلاع‌رسانی کنند.
با یک شمارش سرانگشتی متوجه می‌شویم ۲۳نفر در بخش آقایان اتوبوس حضور دارند و وقتی اتوبوس به ایستگاه حرم می‌رسد، ۷ نفر به این تعداد اضافه می‌شوند. یکی از مسافران با فریاد می‌گوید: «آقای راننده جون مادرت واینستا؛ توی ایستگاه این همه آدم سوار کردی!». راننده سرش را از پشت تکه‌پلاستیکی بیرون می‌آورد و می‌گوید: «ما اجازه نداریم به مسافر‌ها بگیم سوار نشن؛ خودشون باید رعایت کنن. توی ایستگاه مأمور گذاشتن که به مردم تذکر بدن.».
یکی از مسافران که فرصتی برای شوخ‌طبعی پیدا کرده است، می‌گوید: «اون بنده خدا که خودش من رو هل داد تا بیام توی اتوبوس!». شلوغی و ازدحام، طاقت پیرمردی که در انتهای ردیف نشسته است، طاق می‌کند و از مردم می‌خواهد به علامت‌ها توجه نکنند و روی صندلی بنشینند!
یکی دیگر از مسافران پشت پیرمرد در‌می‌آید و می‌گوید: «بی‌راه نمی‌گه. علامت‌گذاری‌ها زمانی مفیده که همه نشسته باشن، نه اینکه توی دست و پای هم باشیم.». پس‌از پیاده‌شدن از اتوبوس، با اتوبوسی خالی پشت اتوبوس اول مواجه می‌شویم که اهمیت نظم در زمان‌بندی رسیدن اتوبوس‌ها را برای ما نمایان می‌کند.
تذکر از نوع شهروند به شهروند
سوار‌شدن فردی با تعداد زیادی کیسه زباله به اتوبوس، حال و هوای مسافرانی را که مسیر پنجراه تا مصلی را طی می‌کنند، تغییر می‌دهد. مردی با لحن مهربان به او می‌گوید: «پسرم این چیز‌ها رو که می‌آری داخل اتوبوس، فضا بسته است و مریض می‌شیم.». مرد زباله گرد، خود را به نشنیدن می‌زند، اما هم‌صدایی بقیه مسافران جواب می‌دهد و او از اتوبوس پیاده می‌شود.
در‌کنار همه این اتفاقات، برخورد سفت‌و‌سخت راننده‌ها برای استفاده از من‌کارت، نقش بسزایی در فرهنگ‌سازی برای استفاده از داد‌وستد الکترونیکی به‌جای پول نقد ایفا می‌کند. برای محک این ماجرا به هر اتوبوسی که وارد می‌شویم، به‌جای ارائه من‌کارت، درخواست پرداخت نقدی می‌کنیم، اما با این پاسخ مواجه می‌شویم: «بگو یکی برات کارت بزنه؛ ما پول نمی‌گیریم.».
دریافت وجه نقد ممنوع
علی‌رغم اینکه این موضوع دردسر بزرگی برای مسافران ایجاد کرده است، هیچ‌یک از رانندگان ۱۵اتوبوسی که سوار می‌شویم، پول دریافت نمی‌کند. این اتفاق بی‌شک در آینده، به جایگزینی قطعی من‌کارت به‌جای پول نقد منجر خواهد شد.
اولین روز فعالیت مجدد اتوبوس‌ها به پایان رسید، اما در گفتگو با شهروندان این نگرانی مشخص شد که آیا در روز‌های آینده، این سخت‌گیری‌ها ادامه خواهد داشت و از طرف دیگر، آیا ناظران حاضر در ایستگاه‌ها و رانندگان به وظیفه خطیر و حساس خود برای حفظ سلامت شهروندان به‌درستی عمل خواهند کرد؟ آنچه مشخص است تلاش مدیریت شهری برای اجرای پروتکل‌های بهداشتی در اتوبوس هاست و اکنون این مردم هستند که باید با رعایت درست مسائل بهداشتی از شیوع ویروس کرونا جلوگیری کنند.