غزاله حسین‌پور/
شهرآرانیوز، یک قطعه موسیقی، از ابتدا تا انتها، داستان یا متنی شنیدنی است بی‌استفاده از واژگانی متشکل از حروف الفبا، اما همان‌قدر بامفهوم و شیوا، چه بسا بیشتر.
آهنگساز در حقیقت نویسنده و مؤلف این متن هنری است که با احاطه کامل به دانش موسیقی، ایده‌های فکری خود را به رشته تحریر درمی‌آورد. از لازمه‌های آهنگ‌سازی، نواختن حداقل یک ساز به‌صورت حرفه‌ای است. در دنیای موسیقی، به علت نیاز به دانش زیاد و گستردگی آهنگ‌سازی، از این افراد به‌عنوان دانشنامه‌های موسیقی نام برده می‌شود.
شاهین فرهت یکی از همین دانشنامه‌هاست که در روز‌های آغازین سال۱۳۲۶ در تهران پا به عرصه وجود گذاشت. شاهین فرزند مرحوم غلامعلی فرهت است که دوره‌ای را به شاگردی درویش‌خان، از استادان نامی موسیقی اصیل ایرانی در اواخر دوره قاجار، گذرانده است.
فرهتِ پسر از پنج‌سالگی به آموختن موسیقی پرداخت و در سیزده‌سالگی نواختن پیانو را آغاز کرد. او پس از دریافت مدرک کارشناسی موسیقی از دانشگاه تهران، به آمریکا مهاجرت کرد و مدرک کارشناسی‌ارشد در رشته آهنگ‌سازی را از دانشگاه نیویورک کسب کرد. همچنین او در کلاس‌های آهنگساز مطرح آمریکایی «ازرا لدرمن» به فراگیری هرچه بیشتر این هنر ادامه داد.
او برای تحصیل در مقطع دکتری به دانشگاه استراسبورگ فرانسه عزیمت کرد و تز خود را درباره آثار آهنگ‌سازان ایرانی ارائه داد.
فرهت از سال۱۳۵۵ تدریس در دانشکده موسیقی دانشگاه تهران را به عهده گرفت و در زمانی که محمدرضا لطیفی رئیس دانشکده هنرهای زیبا بود، ریاست گروه موسیقی این دانشکده را بر عهده داشت.
اسـتــاد آکــادمی دولتی سوئد در رشته آهنگ‌سازی، عضو پیوسته فرهنگستان هنر، کارشناس وزارت ارشاد، عضو دائمی در جشنواره موسیقی فجر، عضو هیئت‌تحریریه مجله هنرهای زیبا و عضو شورای عالی خانه موسیقی، از دیگر سمت‌هایی است که او عهده‌دار آن‌ها بوده است.
فرهت در سال ۱۳۶۱ مؤسسه‌ای فرهنگی تأسیس کرد که مجموعه «آشنایی با موسیقی کلاسیک غرب» به نویسندگی شاهین فرهت، ازجمله آثار این مؤسسه است.
با این هنرمند کهنه‌کار که سمفونی‌هایش در میان اهالی فرهنگ و هنر شناخته‌شده است، درباره فعالیت‌های اخیرش گپ‌وگفتی انجام دادیم که خلاصه‌ای از آن را در ادامه خواهید خواند.
وظیفه هنرمند
شاهین فرهت وظیفه خود را به‌عنوان یک هنرمند در این می‌داند که آثار هنری باارزشی بنویسد و باور دارد در این مسیر گام برمی‌دارد تا دینش به وطن را با هنر ادا کند. او باور دارد خیلی‌ها پس از اجرای آثار او متوجه شدند که در ایران هم می‌توان سمفونی و کنسرتو ساخت.
فرهت که تاکنون بیش از ۸۰ اثر موسیقی در فرم‌های مختلف شامل سمفونی، کوارتت، کنسرتو و... ساخته است، سمفونی شماره۲۰ را تازه‌ترین کارش معرفی می‌کند و می‌گوید: نت‌نویسی سمفونی شماره۲۰ انجام شده است و پس از بهبود وضعیت کنونی، ضبط خواهد شد. همچنین در نظر دارم طی پروژه‌ای، سمفونی‌ها را در یک آلبوم جمع‌آوری و منتشر کنم. سمفونی‌ها تا شماره۱۶ به‌صورت جدا انتشار پیدا کرده‌اند.
مدیر سابق گروه موسیقی دانشگاه تهران ضمن تأکید بر این نکته که موسیقی همیشه و در هر شرایطی در حال انسان و جامعه مؤثر است، می‌گوید: هیچ هنری به اندازه موسیقی با تکنولوژی آشتی نکرده است. امروزه می‌توانیم نت سمفونی بتهوون را در جیبمان بگذاریم و گوش دهیم؛ بنابراین از این نقطه نظر، موسیقی سرآمد تمامی هنرهاست و مانند شعر احتیاج به ترجمه هم ندارد؛ مثلا شعر حافظ اگر ترجمه شود، ماهیت خود را از دست می‌دهد.
این موسیقی‌دان درباره چگونگی تولد یک آهنگ و منبع الهام یک آهنگساز، توضیح می‌دهد: قدرت خلاقیت خصوصیتی است که می‌تواند با انسان به دنیا بیاید یا نیاید. مانند شاعری است. شاعری هم نوعی تخیل و خلق است و دانشگاه و آموزشی برای آن وجود ندارد. باید استعداد آن در آدمی وجود داشته باشد. موسیقی نیز همین‌طور است. البته درباره شعر می‌توان تاریخ ادبیات را یاد گرفت یا فرم‌های شعری را آموخت، اما شعر گفتن نکته دیگری است؛ بنابراین آهنگساز وقتی خصوصیت خلق کار را داشته باشد، از محیط خود الهام می‌گیرد. شکل گرفتن ایده اصلی گاهی بسیار طول می‌کشد، اما فرمولی وجود ندارد که بشود با استفاده از آن آهنگساز شد. فقط باید دانست که خلاقیت در هر زمینه هنری یک موهبت است. البته که می‌توان با تحصیل، ممارست و تمرین، خلاقیت خود را گسترش داد و تربیت کرد.
بیشتر وقتم صرف آهنگ‌سازی می‌شود
در پی اتفاقی که به‌تازگی گریبان شرق تا غرب دنیا را گرفته، فرهت نیز از ۲ ماه پیش خانه‌نشینی را برگزیده است. البته می‌گوید که از این شرایط استفاده بهینه را می‌برد، به‌طوری‌که متوجه نمی‌شود چطور روز را به شب می‌رساند: از این شرایط خیلی بهره می‌گیرم. کار می‌نویسم، موزیک گوش می‌دهم، فیلم می‌بینم، قطعه‌هایی برای پیانو می‌سازم، ساز تمرین می‌کنم و بیشتر وقتم را صرف آهنگ‌سازی می‌کنم. اگر مردم صبور باشند و بی‌دلیل از خانه بیرون نیایند، این دوران را پشت سر خواهیم گذاشت.
این استاد که تمامی کلاس‌های آموزشی‌اش را لغو کرده است، می‌گوید: من عاشق کارم هستم و در این وضعیت هم دست از آن برنداشته‌ام. حس می‌کنم احساسم در کار‌هایی که این روز‌ها می‌نویسم، شاعرانه‌تر شده است. این بلای جهانی، رویدادی تراژیک برای انسان‌هاست که به رنگ آثار و دل هنرمندان نیز احساس غم و اضطراب القا می‌کند؛ بنابراین در آینده احتمالا دینامیک کار‌های هنری خیلی بیشتر خواهد بود.
به گفته فرهت، این اتفاق رویداد‌های هنری را لغو کرد، اما نباید به کار هنرمندان آسیبی بزند. زیرا اگر هنرمند خالق موسیقی یا اثری است، در خانه ماندن بهترین فرصت را برای او ایجاد می‌کند و اگر فعالیت اجرایی دارد، می‌تواند در منزل به تمرینش ادامه دهد. به نظر او، شیوع کرونا فرصتی است تا مردم قدر سلامتی‌شان را بیشتر بدانند و هنرمندان نیز از موقعیت پیش‌آمده الهام گیرند.
این آهنگساز می‌گوید از این تریبون استفاده و اعلام می‌کنم قصد دارم کار‌های جدیدم را به پزشکان و پرستاران تقدیم کنم: در میان آثار مینیاتور کوتاه پیانو که مشغول نوشتنشان هستم، یک مرثیه نیز برای آرامش روح کادر درمانی که در این اتفاق جان خود را از دست دادند وجود دارد.