«تا حالا حتی یک‌ساعت هم از دخترم دور نبوده‌ام. تولدش از همان ابتدا معجزه بود و همیشه سپاسگزار خداوندم بابت این هدیه آسمانی که به قلب و زندگی من عطا کرد. اما کرونا و موافقت‌نکردن مدیرمان برای دورکاری، موجب شد به فرستادن جیگرگوشه‌ام به خانه پدری در شهر دیگری مجبور شوم.»
سعیده ساجدی‌نیا/شهرآرانیوز – این روایت تلخ مادری است که روز‌های سختی را پشت سر می‌گذارد. می‌گوید: «نبودش عجیب حال‌وروزم رو به‌هم‌ریخته و حتی روز اول راهی بیمارستان شدم. تشخیص حمله عصبی دادند. الان هم با وجود اینکه چند روزه رفته، هنوز عادت نکردم و اون‌طور که باید تمرکز ندارم!»
«کرونا» ویروسی که زندگی عادی میلیون‌ها انسان را در سراسر جهان مختل کرد و علاوه بر ضربه‌های اقتصادی‌ای که بر پیکره کسب‌وکار کشور‌ها وارد کرده است، حالا با بازگشایی بیشتر مشاغل با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و کم‌رنگ‌شدن بخش‌نامه‌های دورکاری در سایه تعطیلی مهدکودک‌ها بیش از هر زمان دیگر خانواده‌ها و به‌ویژه مادران شاغل را با مشکلاتی دست‌به‌گریبان کرده است.
آگهی‌های میلیونی جذب پرستار تاوان شاغل‌بودن مادر‌ها
یک جست‌وجوی ساده در آگهی‌های «پرستار کودک» کافی است تا از روی مبالغ بالای حقوق و مزایا متوجه حساسیت و نگرانی والدین بچه‌ها شویم. به همین دلیل گاهی داشتن سابقه فعالیت در مهدکودک هم جزو الزامات پذیرش پرستار است. از مادر جوانی درباره دغدغه‌هایش و مبلغ حقوق پیشنهادی سؤال می‌کنیم. می‌گوید: دخترم همه زندگی‌ام است و حاضر نیستم با هر کسی و در هر شرایطی باشد، دردناک است اگر تاوان شاغل‌بودن مادر‌ها را بچه‌های معصوم بدهند!
مرفه بی‌درد نیستم؛ مادرم!
این مادر که نامش هم «مهربان» است، اضافه می‌کند: «دیگران می‌گویند تو دیوانه‌ای که حاضری این‌قدر هزینه کنی! اما باید بگم اتفاقا من مرفه بی‌درد نیستم، بلکه این میزان حقوقی که برای پرستار در آگهی درج کرده‌ام، در واقع همه آن‌چیزی است که بابت ۳۰ روز کار کردنم دریافت می‌کنم. همین که فعلا کارم را از دست ندهم و از طرفی شرایط نگهداری از بچه‌ام هم خوب باشد، برایم کفایت می‌کند تا بلکه بالأخره این ستاد کرونا فکری هم برای مادران شاغل کند که این روز‌ها با استرس‌های مختلف و فشار زیاد راهی محل‌های کار می‌شوند!»
به‌دنبال یک فرشته مهربونم...
«مادر دو کودک پرانرژی هستم، به‌دنبال یک فرشته مهربونم که در طول نوبت کاری با بچه‌ها بازی کنه و مراقبت‌های لازم رو ازشون انجام بده؛ اگه از شخصیت و کارش راضی باشم از نظر حقوق و مزایا مشکلی نیست و مبنا رو بر «توافق» می‌ذارم.»
«به یک نفر خانم مجرد، متعهد، جوان و بدون هیچ‌گونه حاشیه برای نگهداری از دختر ۷ ساله نیازمندم. ساعت کاری توافقی و سابقه کار مرتبط با کودک؛ فقط از شنبه تا چهارشنبه! حقوق و مزایا هم با رضایت شما. در ضمن داشتن ضامن معتبر، سفته و تعهد محضری الزامی است.»
«پرستار و مراقب کودک ۲ ساله با سابقه محل سکونت فقط محدوده هفت‌تیر و اطراف پذیرفته می‌شود. پایه حقوق ۱ تومن (امکان افزایش دارد) ترجیحا متاهل و سن حداقل ۳۰ سال، حداکثر۴۵ سال.»
این‌ها نمونه‌هایی از ده‌ها آگهی درخواست پرستار کودک است که این روز‌ها در فضای مجازی و سایت‌های انتشاردهنده نیازمندی‌ها به وفور دیده می‌شود.
چیزی نمانده راهی تیمارستان شویم
با تعدادی از این متقاضیان تماس می‌گیریم. وضعیت موجود و تعطیلی مهدکودک‌ها به‌شدت بنیاد زندگی و کارشان را تحت‌ااشعاع قرار داده است. پدری با صدای خسته می‌گوید: «خانم شاید باورتان نشود که چیزی نمانده من و همسرم راهی تیمارستان شویم. ۳ فرزند قدونیم‌قد دارم که به‌دلیل ضعف بدنی هنوز هم در قرنطینه هستند و این روز‌ها دیگر طاقتشان طاق شده است و ما هم دیگر انرژی‌ای برایمان نمانده که بتوانیم با این‌ها سروکله بزنیم. حتی صدای همسایه‌ها هم درآمده و هر بار که تذکری می‌دهند، چاره‌ای جز عذرخواهی نداریم!»
او ادامه می‌دهد: «مهدکودک‌ها که باز بودند، دست‌کم نصف روز را با هم‌سن‌وسالاشون بازی می‌کردند و بخشی از انرژی‌شون تخلیه می‌شد، عصر‌ها هم که روز در میان برنامه پیاده‌روی و پارک رفتن را می‌ذاشتیم و باز هم شرایط کنترل شده بود و این‌قدر دچار کلافگی و از کارافتادگی نمی‌شدیم. خیلی از شرکت‌ها و حتی ادارات دولتی قانون دورکاری را آن‌طور که ابلاغ شده، رعایت نمی‌کنند و حالا ما مانده‌ایم و این سه بچه که نه می‌شود پیش کسی گذاشتشون و نه جای مطمئنی هست که بتوان با خیال راحت برای نگهداری سپرد.»
رواج مهدکودک‌های زیرزمینی
این گوشه‌ای از بار روانی ایجاد شده در پس شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مهدکودک‌ها بدون برنامه‌ریزی خاصی برای مادران شاغل است. مسئله‌ای که در سایه بی‌تدبیری و سوءمدیریت‌ها حالا یک روی دیگر سکه را هم نشان داده و آن رواج مهدکودک‌های زیرزمینی به دور از هر نوع نظارتی است.
روز‌های نخست اسفندماه ۹۸ بود که در پی تعطیلی مدارس، سازمان بهزیستی نیز از پایین کشیدن کرکره مهدکودک‌ها برای حفظ سلامت کودکان در شرایط کرونایی خبر داد. حالا نزدیک به ۳ ماه از غیرفعال‌شدن مهدکودک‌ها گذشته است، والدین شاغل به محل کارشان بازگشته‌اند و اخبار نگران‌کننده‌ای از فعالیت مهد‌های زیرزمینی با همه دردسر‌های پیدا و پنهانشان به گوش می‌رسد و وسط همه دردسر‌ها قوز‌بالا‌قوز شده است.
پاس‌کاری کودکان از این خانه به آن خانه
در این میان گروهی از والدین که به هر دلیلی امکان جذب پرستار در منزل را ندارند، مستأصل از پاس‌کاری کودکانشان از این خانه به آن خانه دست‌به‌دامن مراکزی شده‌اند که گاهی مجوز درست و درمانی ندارند. این در حالی است که مدیران مهدکودک‌ها می‌گویند به سادگی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی می‌توانند با پذیرش یک‌سوم ظرفیت، هم از این آسیب پیشگیری کنند و هم چراغ مهد‌ها را روشن نگاه دارند. اما با وجود پیگیری‌های رسانه‌ای، روند تعطیلی بدون توجه به این دغدغه‌ها ادامه دارد!
تهدید در کمین کودکانِ مادران شاغل
مدیر یکی از مهد‌های قدیمی مشهد به نگرانی‌هایی که پدر و مادر‌ها با او درمیان می‌گذارند، اشاره می‌کند و می‌گوید: پای اعتماد و سلامت بچه‌ها در میان است. روزی نیست که والدین شاغل تماس نگیرند و از مشکلاتشان حرف نزنند و درخواست کمک نکنند، در حالی که دست‌وپای ما هم بسته است. این وسط مادر‌های شاغل خیلی بیشتر دچار مشکل شده‌اند و وقتی مراکز امن و مجوزدار نگهداری از کودکان تعطیل است، چاره‌ای جز پذیرش این ریسک برایشان نمانده است که فرزندانشان را به افرادی بسپارند که صلاحیت لازم را ندارند و این می‌تواند سرآغاز آسیب‌های متعددی برای این کودکان و خانواده‌هایشان بشود.
بازگشایی مهدکودک‌ها تیغ دولبه
اما معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در واکنش به فعالیت مهد‌های زیرزمینی و نگرانی والدین نسبت به سرنوشت کاری خود و شرایط نگهداری کودکانشان می‌گوید: مهدکودک از جمله مراکز تجمعی به حساب می‌آید. این تجمع، عادی هم نیست. یعنی در مهد‌ها با گروه سنی‌ای روبه‌رو هستیم که خیلی متوجه رعایت فاصله اجتماعی نمی‌شود و کنترلش بسیار دشوار است و همین نگرانی از سرایت بیماری را دوچندان می‌کند. حتی مدارس مقطع متوسطه و دانشگاه‌ها هم بازگشایی نشده‌اند!
حبیب‌الله مسعودی فرید با بیان اینکه از مشکلات باخبریم، می‌گوید: بازگشایی مهدکودک‌ها پیچیدگی‌های تعریف شده‌ای دارد. متولیان و مسئولان آن را تیغ دو لبه می‌بینند. تعطیلی و بازگشایی هر ۲ پیامد‌های منفی و مثبت دارند و همین مسئله تصمیم‌گیری دراین‌باره را با هزینه و فایده‌کردن‌هایی مواجه کرده است و با توجه به تمام این دغدغه‌ها، فعلا پذیرش کودکان در مهدکودک‌ها غیرقانونی است و این مراکز تا تصمیم بعدی ستاد مقابله با کرونا همچنان تعطیل خواهند بود و کودکی پذیرش نخواهد شد. والدین هم اگر از فعالیت غیرقانونی این مراکز مطلع شدند، باید آن را از طریق سامانه ۳۰۰۰۰۱۲۳۳۳ به متولیان سازمان بهزیستی اطلاع دهند.
او این را هم اضافه می‌کند که کودکان درگیر علائم حاد بیماری کرونا نمی‌شوند، در بسیاری از آن‌ها این بیماری به شکل یک سرماخوردگی ساده بروز می‌کند، اما در همین زمان به‌سادگی می‌توانند ناقل بیماری باشند. مهدکودک‌ها از مراکز تجمعی و پر رفت‌وآمد هستند و بازگشایی آن‌ها در شرایطی که هنوز تعداد زیادی مبتلا در کشور داریم، ریسک خطرناکی است.
تمدید دورکاری مادران شاغل دارای فرزند زیر سن دبستان، تنها چاره ممکن
در همین حال مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور، تمدید دورکاری مادران شاغل و دارای فرزند زیر سن دبستان را تنها چاره ممکن در زمان تعطیلی مهد‌ها می‌داند و اظهار می‌کند: طبیعی است که زمان بازگشایی مهد‌ها برای آموزش کودکان ۶ساله برای سال تحصیلی آینده و از مهرماه خواهد بود، اما برای کارکرد نگهداری از کودکان نیز منتظر مجوز از ستاد هستند.
سعید بابایی درباره فعالیت غیرمجاز برخی مراکز برای مراقبت کودک نیز می‌گوید: این مسئله را ستاد اماکن و افرادی که مجوز بی‌حساب می‌دهند، باید پاسخ دهند.
نگهداری از کودکان مادران شاغل اورژانسی است
اغراق نیست اگر بگوییم تنها در همین یکی دو هفته گذشته چندین‌بار دغدغه‌های والدین را با معاون بهزیستی خراسان‌رضوی در میان گذاشته‌ایم. باز هم برای پیگیری آخرین اخبار باز هم به سراغ غلامحسین حقدادی می‌رویم. او به شهرآرانیوز می‌گوید: این نیاز جدی را ما هم احساس کرده‌ایم و دستورالعمل‌هایی را مشخص کرده و در اختیار ستاد ملی مبارزه با کرونا قرار داده‌ایم تا در صورت تأیید مهدکودک‌ها به‌صورت پلکانی شروع به فعالیت کنند و حتی اگر بگوییم مسئله آموزش در این شرایط خیلی فوری نیست، اما مراقبت و نگهداری از کودکان مادران شاغل اورژانسی است.
مطالبات والدین را به ستاد منتقل کرده‌ایم
او با اشاره به بازگشایی مهدکودک‌ها برای انجام برخی امور و ثبت‌نام برای سال تحصیلی جدید، تأکید می‌کند: پذیرش کودک، اما همچنان ممنوع است. با این حال معتقدیم باید برای درصدی از کودکان که ممکن است در شرایط آسیب‌پذیر نگهداری شوند، فکری کرد و برخی مهد‌ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی باز شوند و در این زمینه مطالبات و نگرانی‌های والدین را هم منتقل کرده‌ایم، اما تصمیم‌گیری در این حوزه در حیطه اختیارات استان نیست و باید منتظر نتایج جلسات ستاد باشیم.
پذیرش کودک در مهدکودک‌های خراسان‌رضوی نداشته‌ایم
حقدادی درباره فعالیت غیرمجاز برخی مراکز برای نگهداری از کودکان مادران شاغل، می‌گوید: گزارش‌هایی دراین‌باره شنیده‌ایم که افرادی که صلاحیت ندارند یا کسانی که اگر صلاحیت هم دارند، تحت نظارت نیستند، به نگهداری کودکان اقدام کرده‌اند، اما هنوز مهدکودک دارای مجوز از بهزیستی را که مرتکب این تخلف شده باشد، نداشته‌ایم و موارد مشکوک را بازرسی کرده‌ایم و مشخص شده کودکی پذیرش نشده است.
خودداری از سپردن کودکان در خانه‌های ناایمن
معاون بهزیستی خراسان‌رضوی همچنین به خانواده‌ها توصیه می‌کند از سپردن کودکانشان به‌صورت گروهی در خانه‌های ناامن خودداری کنند و سعی کنند در این مدت بیشتر به اقوام و افراد شناخته شده متوسل شوند. ضمن اینکه یکی از اولویت‌های دورکاری در بخش‌نامه‌ها همچنان مادران دارای فرزند زیر ۶ سال هستند.
نگرانی درباره سلامت کودکان و نداشتن فردی مطمئن برای نگهداری و از طرف دیگر کاهش راندمان کاری و تهدید کارفرمایان و مدیران به اخراج، ۲ روی قصه پرغصه‌ای است که از پیامد‌های دنباله‌دار این ویروس بی‌رحم برای پدر و مادرهاست. والدینی که این روز‌ها حتی به بردن فرزندانشان به محل کار خود مجبور شده‌اند و همچنان چشم‌انتظار تدبیری در حوزه تصمیم‌گیری‌های کلان کشور هستند.