مسعود سلطانی/شهرآرانیوز - وقتی شهر ووهان سوم بهمن سال گذشته قرنطینه شد و تصاویر خانه‌نشینی ۱۱ میلیون چینی و خلوت شدن خیابان‌ها به سرتاسر جهان مخابره شد، ترس به جان و دل همه افتاد. به قول اقتصاددانان، پول نیز مثل ما آدم‌ها ترسوست. با گسترش شیوع کرونا و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری، ریزش بازار‌های جهانی آغاز شد و سرمایه‌ها به‌سمت بازار‌های کم‌ریسک و مطمئن ازجمله طلا آمد. از آن روز تاکنون قیمت هر اونس طلای جهانی از ۱۵۶۳ دلار به ۱۷۴۵ دلار رسیده و رشدی ۱۲ درصدی را تجربه کرده است. درواقع هم‌زمان با افت شدید بورس اوراق بهادار نقاط مختلف دنیا، قیمت طلا به بالاترین نرخ خود در هشت سال گذشته رسید.
رکوردشکنی طلا البته خیلی زود رخ داد. در معاملات دوشنبه ۵ اسفند، قیمت هر اونس طلا به بیش از ۱۶۸۰دلار رسید که این نرخ از فوریه۲۰۱۳ میلادی بی‌سابقه بوده است. آن زمان بسیاری از تحلیلگران خبر از عبور قیمت طلا از کانال ۱۷۰۰ دلاری می‌دادند و اکنون که قیمت طلا روی ۱۷۴۵ دلار ایستاده است، از عبور قیمت آن از ۲ هزار دلار نیز حرف زده می‌شود.
چرا طلا گران شد؟
قیمت طلا به‌عنوان یکی از فلزات اصلی گران‌بها و کالا‌های سرمایه‌ای، در زمان سایه انداختن بی‌ثباتی بر بازار یا هنگام بحران‌های اقتصادی افزایش می‌یابد. سرمایه‌گذاران به‌دنبال محلی امن برای سرمایه‌های خود هستند.
قیمت طلا در بازار ایران نیز متاثر از عوامل بی‌شماری است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، نرخ اونس جهانی طلاست. در ایران نیز هم‌زمان با رشد قیمت‌ها در بازار جهانی، شاهد افزایش قیمت‌ها بودیم.
در بازار ایران قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار ایران از ۳ بهمن تاکنون، از ۴۹۹ هزار و ۸۰۰ تومان به ۷۱۲ هزارتومان رسیده است. علت اصلی رشد قیمت طلا در ایران در مقایسه با بازار جهانی، رشد هم‌زمان قیمت ارز در بازار کشور بوده است. طلا در بازار ایران براساس نرخ جهانی و دلار محاسبه می‌شود و افزایش نرخ دلار نیز بر قیمت طلا تاثیر مستقیم می‌گذارد.
قیمت طلا کاهش می‌یابد؟
چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت چند خبر توانست شیب صعودی قیمت طلا را متوقف کند. رئیس فدرال رزرو آمریکا احتمال منفی شدن نرخ بهره را کم، ارزیابی کرد و همین موضوع باعث شد که طلا کاهش قیمت را تجربه کند، با این حال هشدار وی درباره طولانی شدن دوره رشد ضعیف اقتصادی، موجب شد افت قیمت محدود باشد.
آوتار ساندو، تحلیلگر بازار طلا در موسسه فیلیپ فیوچرز، گفت: «اظهارات جرومی پاول، رئیس فدرال رزرو آمریکا، درباره اینکه وی مایل به منفی شدن نرخ بهره نیست، موجب متوقف شدن روند افزایشی قیمت طلا شد.».
اما تاثیر این خبر زیاد نتوانست در بازار باقی بماند؛ چراکه در پایان روز پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت، ترامپ چین را به قطع کامل روابط تهدید کرد. سرمایه‌گذاران نیز به‌دلیل نگرانی‌ها درمورد طولانی شدن دوره افت رشد اقتصادی و افزایش مجدد تنش‌ها میان آمریکا و چین به بازار‌های امن ازجمله طلا هجوم بردند و قیمت طلا در روز جمعه به‌عنوان آخرین روز معاملاتی در بازار‌های جهانی، افزایش یافت و احتمالا این روند از فردا دوباره ادامه پیدا کند.
درمورد شرایط آینده بازار طلا باید یادآوری کرد علاوه‌بر تغییروتحولات ناشی از عوامل داخلی، شرایط اقتصاد جهانی و شیوع ویروس کرونا که موجی از نااطمینانی را در بازار‌های جهانی به‌پا کرده است، موضوعاتی است که موجب شده است قیمت طلا در بازار‌های جهانی به‌ویژه در دو ماه اخیر افزایش درخورتوجهی بیابد، بنابراین هر دو عوامل داخلی و خارجی که عمدتا گواه نااطمینانی در مسیر‌های سرمایه‌گذاری هستند، اگر ادامه پیدا کنند (شرایط نااطمینانی)، طلا و سکه تا چندین ماه آینده به عنوان یک سرمایه‌گذاری جذاب، مطرح خواهند بود. بر این اساس، انتظار کاهش قیمت طلا و سکه کاملا به کاهش نااطمینانی در اقتصاد جهانی که بخشی از آن وابسته به کاهش سرعت تکثیر ویروس کروناست، بستگی دارد، به‌هر حال اگر سرعت شیوع ویروس کرونا در ماه‌های آینده کنترل شود و شرایط نااطمینانی در بازار‌های بین‌المللی کاهش یابد، در ایران نیز به تبع بازگشت نرخ ارز کاهش خواهد یافت و روند فعلی افزایش قیمت طلا و سکه، کندتر خواهد شد.
آینده نرخ دلار در بازار ایران
بازار ارز ایران از سال۱۳۹۷ تاکنون در شرایط ویژه به‌سر می‌برد. خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، زمینه افزایش نرخ ارز را در بازار فراهم کرد و پس از آن تحریم نفتی، تشدید این تورم ارزی را درپی داشت. اما از ابتدای سال گذشته سیاست‌های بانک مرکزی بر مهار قیمت‌ها استوار شد و این نهاد با دریافت مجوز‌های خاص از سران سه قوه، در صدد مهار بازار برآمد. براساس تصمیم‌های گرفته‌شده، این مجوز‌ها برای سال جاری نیز تمدید شد، از این‌رو بانک مرکزی با اختیارات ویژه‌ای به بازار ورود خواهد کرد. هرچند مجوز‌های بانک مرکزی سبب شد قیمت دلار در شهریور و مهر سال گذشته در کانال ۱۱ هزار و ۱۲ هزار تومان ثبیت شود، با این حال اصلاح نرخ بنزین موجب شد که قیمت دلار از آبان روند افزایشی بگیرد و تا اول اسفند، وارد کانال ۱۴ هزار تومانی بشود، با این حال از اول اسفند شیوع کرونا، بازار ارز در کشور را تحت‌تاثیر این بیماری قرار داد.
در اسفند شیوع کرونا تاثیری دوگانه بر بازار ارز کشور گذاشت. در آغاز شیوع کرونا، توجهات به بازار ارز به‌عنوان محلی مطمئن برای سرمایه‌گذاری در زمان بحران و حفظ ارزش پول، جلب شد، به‌طوری‌که تقاضا برای ارز افزایش یافت و برای مدتی به رشد قیمت در این بازار دامن زد. همین مسئله سبب شد قیمت دلار در ۱۰ اسفند به ۱۵ هزار و ۴۰۰ تومان افزایش یابد و درنتیجه برخی فعالان بازار پیش‌بینی کنند تا آخر سال ۹۸ قیمت دلار، وارد کانال ۱۸ هزار تومانی شود.
خنثی شدن اثر کاهش تقاضا با کاهش تامین
با این حال محدودیت سفر‌های خارجی و کاهش مراودات تجاری ایران با سایر کشورها در عمل، سبب شد تقاضا برای ارز در اسفند کاهش یابد. در سال‌های گذشته معمولا با نزدیک شدن به نوروز، حجم تقاضا برای ارز‌های مسافرتی، رشد زیادی می‌کرد، اما سال ۹۸ به‌دلیل شیوع کرونا در ایران و سایر کشورها، شاهد تقاضای چندانی برای ارز مسافرتی نبودیم. همین مسئله سبب شد قیمت دلار در کانال ۱۶ هزار تومانی در اسفند تثبیت شود، با این حال فروردین به‌دلیل اجرای قرنطینه، ماه کاهش قیمت دلار بود. در این ماه قیمت دلار از ۱۶ هزار و ۵۰ تومان به ۱۵ هزار و ۴۰۰ تومان کاهش یافت، اما اردیبهشت، ماه برگشت دوباره دلار به روند گرانی بود. در این ماه قیمت دلار از کانال ۱۵ هزار تومانی وارد کانال ۱۷ هزار تومانی شد و حتی به ۱۷ هزار و ۲۰۰ تومان نیز رسید، اما چرا در شرایطی که تقاضا برای ارز در بازار کاهش یافته، قیمت دلار در کشور رو به افزایش است؟
دسترسی ایران به ارز‌های جهان از راه‌های مختلفی انجام می‌شود که از اصلی‌ترین آن‌ها، استفاده از ذخایری است که شکل یوآن دارند و به همین دلیل، با توجه به محدودیت‌هایی که در داخل چین به‌خاطر شیوع ویروس کرونا پیش آمده است، تجارت خارجی این کشور کُند و فرایند تبدیل ذخایر یوآنی به اشکال دیگر ارز، نیز با کندی مواجه شده است. این مسئله سبب کندی تبدیل ذخایر ارزی یوآن ایران به سایر اشکال ارز شده که این موضوع، خود را به‌صورت وقوع برخی تلاطمات در بازار ارز نشان داده است؛ به این معنا که وقتی نرخ یوآن افزایش می‌یابد، نرخ درهم را هم با خود افزایش می‌دهد و پس از آن، بر قیمت دلار در بازار آزاد نیز می‌افزاید.
بهار؛ فصل صعود دلار
البته درکنار مسئله شیوع کرونا باید درنظر داشت که بررسی روند قیمت دلار در بهار پنج سال اخیر نشان می‌دهد که تغییرات قیمت دلار تقریبا صعودی بوده است. میانگین تغییرات قیمت دلار در بهار پنج سال اخیر، معادل رشد ۱۰٫۸درصدی قیمت بوده است. در بازه زمانی یادشده، قیمت دلار در سال‌های۱۳۹۴ و ۱۳۹۶ با کاهش و در سال‌های ۱۳۹۵، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ با افزایش همراه بوده است. بیشترین افزایش قیمت دلار در فصل بهار مربوط به سال۱۳۹۷ بوده، به‌طوری‌که قیمت دلار با حدود ۵۳درصد افزایش از ۴۹۰۰تومان در ابتدای بهار به حدود ۷۵۰۰تومان در انتهای این فصل رسید. بیشترین کاهش قیمت دلار در بهار پنج سال اخیر، مربوط به سال۱۳۹۴ بوده است، به‌طوری‌که دلار در بهار این سال با افت تقریبا ۲ درصدی قیمت همراه شده بود. در سال گذشته نیز دلار با رشد ۲٫۳درصدی از ۱۲هزار و ۸۰۰تومان در ابتدای سال به ۱۳هزار و ۲۰۰تومان در پایان بهار رسید. براین اساس، پیش‌بینی می‌شود که قیمت دلار تا آخر بهار امسال افزایشی باشد.
با این حال با توجه به پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته درباره تداوم شیوع کرونا در جهان در سال ۹۹، کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به کاهش مراودات، انتظار نمی‌رود که در سال۹۹ جهش قیمتی برای دلار رخ دهد و درنهایت قیمت آن در کانال ۱۶ تا ۱۸ هزار تومان، تثبیت خواهد شد.