غلامرضا زوزنی/ شهرآرانیوز - پس از اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر بازگشایی مراکز فرهنگی و هنری از اول تیر، خبری در فضای مجازی در حال دست‌به‌دست شدن است که حکایت از راه‌اندازی مجدد برخی تماشاخانه‌ها در مشهد دارد.
این خبر حاکی ا زآن است که با توجه به شرایط و امکانات موجود سه تماشاخانه اصلی تئاتر شهر، استاد حسین نوری و یکی از سالن‌های پردیس تئاتر مستقل برای بازگشایی مجدد در اولویت قرار دارند.
این بازگشایی قرار است هم‌زمان با بازگشایی سینما‌ها و از ابتدای تیرماه امسال باشد. پیش‌تر جعفر مروارید، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی گفته بود تماشاخانه‌ها بعد از عید سعید فطر فعالیتشان را از سر خواهند گرفت که چنین نشد.
برای اطلاع از چند و، چون بازگشایی تماشاخانه‌ها و میزان آمادگی آن‌ها برای پذیرایی از علاقه‌مندان به هنرهای نمایشی سراغ مهدی ابراهیمی، معاون فرهنگی هنری حوزه هنری خراسان رضوی، یاسر عودی، مدیر پردیس تئاتر مستقل، آرش خیرآبادی، رئیس انجمن هنرهای نمایشی و محمدرضا محمدی، معاون امور سینمایی و هنری اداره کل ارشاد رفتیم، اما عدم هماهنگی بین متولیان تئاتر مشهد باعث شد تا حرف‌های ضد و نقیضی را از آنان بشنویم!
هیچ ابلاغی ندیده‌ایم
سالن استاد حسین نوری، در ساختمان اشراق حوزه هنری، یکی از سالن‌هایی است که در فهرست بازگــشـایــــی تماشاخانه‌های مشهد قرار دارد. مهدی ابراهیمی، معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی، می‌گوید ظاهرا قرار است جلسه‌ای با نماینده تماشاخانه‌ها برای بررسی شرایط بازگشایی برگزار شود، ولی هنوز خبری از جلسه مشترک نیست.
ابراهیمی می‌گوید موضوع بازگشایی تماشاخانه‌ها در مشهد در حد یک خبر و اعلام آمادگی است و هنوز دستوری برای ابلاغ به تماشاخانه‌ها صادر نشده است: «آقای محمدی، معاون فرهنگی هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به من گفتند هنوز دستوری برای بازگشایی تماشاخانه‌ها به ما ابلاغ نشده و قرار است آقای محمدی این موضوع را پیگیری کند. منتهی ما آمادگی کامل را برای بازگشایی سالن استاد نوری داریم، اما باید تأییدیه بهداشت و ارشاد را نیز داشته باشیم که هنوز از طرف هیچ‌کدام از نهاد‌های مربوط بازدیدی از سالن صورت نگرفته است.»
ابراهیمی همانند اقدامی که برای بازگشایی نگارخانه تحت مدیریتش در حوزه هنری انجام داده، منتظر ابلاغ ارشاد است تا به سامانه مربوط برای دریافت کد رهگیری بهداشتی مراجعه کند: «هنوز به ما برای بازگشایی تماشاخانه دستور مراجعه به این سامانه داده نشده است.»
موضوع فروش پنجاه درصد صندلی‌های تماشاخانه‌ها که از طرف ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح شده هم برای ابراهیمی پذیرفتنی و قانونی است: «ما برابر دستور ستاد ملی مقابله با کرونا رفتار خواهیم کرد. این بستگی به گروه‌های نمایشی دارد که می‌خواهند در این شرایط تئاترشان را روی صحنه ببرند. آن‌ها باید ببینند می‌توانند با این شرایط که اجازه دارند تنها بلیت پنجاه درصد صندلی‌ها را بفروشند کارشان را پیش ببرند یا نه.»
ظاهرا چند گروه نمایشی برای اجرا در سالن استاد حسین نوری با حوزه هنری قرارداد داشتند که به خاطر شیوع کرونا کار آن‌ها نیز تعطیل شد. ابراهیمی می‌گوید اجاره سالن بر اساس همان سال ۹۸ محاسبه خواهد شد و مبلغ اضافه‌ای از گروه‌هایی که پارسال متقاضی اجرا در سالن استاد حسین نوری بودند دریافت نخواهد شد.
۴ ماه است که آماده‌ایم
مدیر پردیس تئاتر مستقل هم از اقدامات ارشاد برای بازگشایی مجدد تماشاخانه‌ها بی‌اطلاع است. یاسر عودی می‌گوید هیچ مسئولی از اداره ارشاد با او صحبت نکرده است: «در این چهارماه تعطیلی ما هر لحظه آماده بازگشایی تماشاخانه بودیم. تماشاخانه‌های پردیس تئاتر مستقل هم تا شش‌ماه پس از زمان بازگشایی برنامه مشخص دارد و گروه‌های مختلف نمایشی برای اجرا سالن را رزرو کرده‌اند؛ اما هیچ صحبتی درباره بازگشایی مجدد با ما از سوی ارشاد انجام نشده است.»
او در واکنش بهاین موضوع که شاید بعضی از کارگردان‌ها یا تهیه‌کنندگان تئاتر مشهد شاید چندان خوششان نیاید که سالن را با نصف جمعیت ببینند و برای صندلی‌هایی که دودرمیان خالی است اجرا کنند، اما ظاهرا باید به این شرایط تن دادمی‌گوید: «چاره دیگری نداریم. بازگشایی سالن بهتر از تعطیلی آن است. این‌طور حداقل می‌توانیم به حیات خودمان ادامه بدهیم. شرایط پیش‌بینی نشده‌ای اتفاق افتاده است و باید این شرایط را اداره کنیم.»
عودی می‌گوید در این شرایط پیش‌بینی نشده هنرمندان تئاتر باید با هم تعامل کنند تا از این شرایط عبور کنند: «اگر گروه‌ها حاضر به اجرا نباشند و بخواهند منتظر به‌وجود آمدن شرایطی باشند که با سالن پر و صددرصد ظرفیت اجرا کنند، تماشاخانه تعطیل می‌شود. از طرفی اگر ما بخواهیم مبلغ زیادی از گروه‌های نمایشی بگیریم، هنرمندان نمی‌توانند نمایش‌هایشان را اجرا کنند. پس باید با هم تعامل کنیم تا چرخه تئاتر بچرخد.»
با توجه به این سخنان، این کارگردان مشهدی تئاتر می‌گوید که آن‌ها قصد دارند پنجاه درصد اجاره را از گرو‌هایی که در پردیس تئاتر مستقل روی صحنه می‌روند دریافت کنند.
ما هیچ‌کاره‌ایم
برای کسب اخبار بیشتر از میزان آمادگی سالن اصلی تئاتر شهر برای بازگشایی مجدد سراغ آرش خیرآبادی، رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان، رفتیم. خیرآبادی بنا به ابلاغ وزارت ارشاد مبنی بر ممنوعیت بهره‌برداری مالی از اماکن دولتی (تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت)، خود و انجمن نمایش را از تصمیم‌گیری درباره سالن‌های مجموعه تئاتر شهر معذور می‌داند و درباره آمادگی انجمن هنرهای نمایشی و یا مجموعه تئاتر شهر برای بازگشایی مجدد تماشاخانه‌ها اظهارنظری نمی‌کند. خیرآبادی می‌گوید انجمن هنرهای نمایشی اجازه عقد قرارداد با گروه‌های نمایشی را ندارد و آن‌ها در این میان کاره‌ای نیستند: «مسئولیت و مدیریت سالن‌های تئاتر شهر با انجمن هنرهای نمایشی نیست و ما در این میان کاره‌ای نیستیم. باید منتظر بمانیم و ببینیم در اجرای طرح واگذاری سالن‌های نمایشی به صورت مزایده اگر انجمن پیروز شد می‌توانیم در‌این‌باره تصمیم بگیریم.»
بلاتکلیفی سالن اصلی تئاتر شهر با توجه به ممانعتی که قانون برای اجاره دادن آن به گروه‌های نمایشی ایجاد کرده چالشی پیش روی بازگشایی مجدد اصلی‌ترین تماشاخانه تئاتر مشهد است که رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان از برنامه‌ای که ارشاد برای واگذاری آن دارد اظهار بی‌اطلاعی می‌کند: «من نمی‌دانم که اداره ارشاد با توجه به این ممنوعت و محدودیت چه راه حلی دارد. شاید قصد دارند مکان اجرای نمایش را به صورت رایگان در اختیار گروه‌های نمایشی بگذارند.»
او حتی انجمن هنرهای نمایشی را از اظهارنظر‌های فنی و تأیید محتوایی نمایش‌ها به دلیل وجود خلأ قانونی معذور دانست و گفت با توجه به اینکه مدیریت سالن‌های تئاتر و تصمیم درباره واگذاری آن‌ها در اختیار انجمن نیست، نمی‌دانیم باید درباره مسائل فنی و محتوایی نظر بدهیم یا نه: «با توجه به این خلأ قانونی نمی‌دانیم وجود شورای فنی به عنوان نهاد تصمیم‌گیرنده در مجموعه تئاتر شهر لازم هست یا وجود آن ضرورتی
ندارد.»
همه آماده‌ایم
با اینکه گردانندگان تماشاخانه‌های اصلی تئاتر شهر، استاد حسین نوری و پردیس تئاتر مستقل از ابلاغ و تصمیم اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی بی‌اطلاع هستند، اما معاون فرهنگی و هنری ارشاد استان می‌گوید جلساتی برای بررسی شرایط و ضوابط بازگشایی تماشاخانه‌ها در چند روز آینده برگزار می‌شود: «این اقدامات، پیرو تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا صورت خواهد گرفت و بر اساس ابلاغی که این ستاد به وزارتخانه داشته و وزارت هم به ادارات کل ابلاغ را فرستاده ما تلاش داریم در ده، پانزده روز آینده آثار نمایشی آماده اجرا را روی صحنه ببریم.»
در سالن‌های کوچک امکان بازگشایی وجود ندارد و این ابلاغ مخصوص به سالن‌های بزرگ است و محمدی نیز تأکید دارد هیچ تهیه‌کننده و کارگردانی حاضر نیست در سالن‌های کوچک که خطر انتقال ویروس وجود دارد نمایش اجرا کند؛ به همین منظور تنها تماشاخانه‌هایی برای بازگشایی ابتدایی برگزیده شدند که ظرفیت خوبی از پذیرش مخاطب را در خود دارند.
به گفته محمدی نظارت‌های بهداشتی در تمام اجرا‌ها از سوی ستاد ملی کرونا اعمال خواهد شد تا بازگشایی تماشاخانه‌ها با کمترین خطر صورت بگیرد: «شرایط و ضوابط در ستاد ملی کرونا تصویب می‌شود، اما با توجه به شرایط هر استان دانشگاه علوم پزشکی تصمیمات دقیق‌تری را خواهد گرفت. ما با دانشگاه علوم پزشکی در ارتباط هستیم و رعایت پروتکل‌ها باید به تایید آن‌ها برسد.»
به گفته محمدی با توجه به شرایطی که وجود دارد تماشاخانه‌ها نیازمند به گندزدایی و ضدعفونی‌کردن هستند و تهیه مواد بهداشتی هم هزینه دارد که شاید تامین هزینه‌های آن از عهده تماشاخانه‌ها به ویژه تماشاخانه‌های بخش خصوصی بر نیاید. اداره ارشاد، اما در‌این‌باره منتظر کمک‌های وزارتی و دولتی است: «تهیه مواد شوینده و بهداشتی و اقلامی که مورد نیاز آن‌هاست باید در ستاد مقابله با کرونا طرح شود. حمایت در این زمینه باید در دستگاه‌ها صورت بگیرد. مسائلی از این دست را در قالب پیشنهاد در جلسه‌های پیش رو طرح خواهیم کرد و نتیجه را اعلام می‌کنیم. در این چهار ماه تماشاخانه‌ها به اندازه کافی متضرر شده‌اند، تلاش داریم این موارد را برای آن‌ها فراهم کنیم تا نگرانی بابت این موارد وجود نداشته باشد.»
با توجه به ابلاغ بخشنامه واگذاری اماکن دولتی به افراد حقیقی یا حقوقی در سال ۱۳۹۷، امکان اجاره دادن سالن اصلی تئاتر به گروه‌های نمایشی وجود ندارد. موضوعی که پیش‌تر در صحبت‌های خیرآبادی به آن اشاره شد. از همین رو بنا به اظهارات محمدی، تا مشخص شدن بهره‌بردار حقیقی یا حقوقی سالن تئاتر شهر، هیچ وجهی بابت اجاره مکان به اداره فرهنگ و ارشاد از سوی گروه‌های نمایشی پرداخت نخواهد شد. البته این مسئله به این معنی نیست که گروه‌های نمایشی اجازه فروش بلیت را نخواهند داشت: «این اتفاق به نوعی حمایت از گروه‌های نمایش نیز محسوب می‌شود. بلیت‌فروشی وجود دارد، منتهی درآمد حاصل از فروش بلیت به خود گروه‌ها اختصاص خواهد یافت و گرو‌های نمایشی تا تعیین بهره‌بردار حقیقی و حقوقی هیچ وجهی را بابت اجاره به اداره فرهنگ و ارشاد پرداخت نخواهند کرد.»