به گزارش شهرآرانیوز، ودیعه بر بطری‌ها (Bottle Deposit) یک سیستم برای کاهش زباله و تشویق بازیافت است که در بسیاری از کشور‌ها اجرا می‌شود. در این سیستم، هنگام خرید نوشیدنی در بطری‌های پلاستیکی، شیشه‌ای یا قوطی‌های فلزی، مبلغی به‌عنوان ودیعه (Deposit) از مشتری دریافت می‌شود. این مبلغ زمانی که بطری یا قوطی خالی به مراکز بازیافت یا فروشگاه‌ها برگردانده شود، به مشتری بازگردانده می‌شود.
هدف این سیستم بازیافت، کاهش زباله‌های پلاستیکی و فلزی، تشویق مردم به بازیافت، کاهش آلودگی محیط‌زیست، صرفه‌جویی در مواد خام و انرژی و نحوه عملکرد است.
در این سیستم مشتریان نوشیدنی در بطری یا قوطی قابل بازیافت می‌خرند و همراه با قیمت محصول، مبلغ ودیعه را نیز پرداخت می‌کنند و پس از مصرف، بطری یا قوطی را به مراکز تعیین‌شده (مانند دستگاه‌های خودکار جمع‌آوری یا فروشگاه‌ها) بازمی‌گردانند.
از جمله کشور‌هایی که این سیستم را اجرا کرده‌اند می‌توان به کشور آلمان به عنوان یکی از موفق‌ترین سیستم‌های ودیعه اشاره کرد و مبلغ ودیعه بسته به نوع بطری بین ۸ تا ۲۵ سنت است.
نرخ بازگشت بطری‌ها در کشور‌های سوئد، نروژ و دانمارک بیش از ۹۰ درصد است و این طرح در کشور‌های کانادا و آمریکا اجرا می‌شود.
در ایران هنوز سیستم ودیعه رسمی برای بطری‌ها اجرا نشده، اما برنامه‌هایی برای بهبود جمع‌آوری و بازیافت بطری‌های پلاستیکی و قوطی‌ها در حال بررسی است.
دکتر مهدی داراب، عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت و مجری طرح ودیعه‌گذاری بر بطری‌ها درباره این طرح گفت: ودیعه‌گذاری یعنی گرویی گذاشتن و این طرح در این راستا است که برای بطری‌های یک بار مصرف یا هر چیزی که به راحتی در طبیعت رها شدنی و احیانا مضر هست، گرویی داشته باشند. به عنوان مثال خریدار در زمان خرید نوشیدنی، مبلغی بیشتر به عنوان گرویی بطری می‌پردازد و پس از استفاده از نوشیدنی، بطری خالی پس داده شده و مبلغ گرویی نیز عینا دریافت می‌شود.
وی افزود: با این مکانیزم مالی ساده، می‌توان نرخ بازیافت بطری‌های یک بار مصرف را تا بالاتر از ۹۰ درصد افزایش داد.
داراب با بیان اینکه گرویی بر بطری در گذشته در ایران رایج بوده است، اظهار کرد: این سیستم در دهه ۶۰ رایج بود، ولی در آن سال‌ها خاستگاه موضوع کاملا اقتصادی بود و موضوع محیط زیست در نظر نبود، ولی در دنیای مدرن امروز در طرح ودیعه بر بطری هر دو بعد اقتصادی و زیست محیطی در نظر گرفته می‌شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت با اشاره به تجربیات دنیا در این زمینه، یادآور شد: طبق آمار‌ها بیش از ۵۰ کشور در دنیا این سیستم را تعریف و اجرایی کرده‌اند که از جمله آن می‌توان به کشور‌های نروژ، آلمان و فنلاند اشاره کرد که با نرخ بازیافت بالای ۹۰ درصد جزء موفق‌ترین کشور‌ها در این حوزه به شمار می‌روند.
داراب تاکید کرد: موضوعات علمی در همه جای دنیا تاثیرات و نتایج غالبا یکسانی دارند. مثلا قرار گرفتن در معرض ترکیبات شامل فنول یا رهایش میکروپلاستیک در بدن جانداران، در همه جای دنیا مضر است و این موضوع را مطالعات مستقل نشان داده است و قابل انکار نیست و این طرح موضوع نحوه مقابله با آلودگی پلاستیکی از جمله بطری‌های یکبار مصرف را دنبال می‌کند و ما هم باید سیستم بهینه‌ای داشته باشیم که از زیان‌های رهاسازی بازیافت غیر سیستماتیک بطری‌ها دور باشیم.
وی با بیان اینکه طبق مطالعات انجام شده بهترین روش برای اطمینان از بازیافت بطری، ودیعه‌گذاری است، گفت: یک نشانه واضح موفقیت طرح ودیعه بر بطری این واقعیت است که تمام کشور‌هایی که از ۳۰ سال این طرح را کلید زدند تا به امروز آن را ادامه داده‌اند، به گونه‌ای که هیچ کشوری این طرح را شروع نکرده، مگر اینکه آن را ادامه داده است.
داراب با بیان اینکه اگر در هر جایی این طرح بعد از شروع لغو شده بود، نشانه تردید است، خاطر نشان کرد: بر این اساس از سال ۱۳۹۶ در این زمینه به همراه سایر محققان فعال شدم و یک همایش ملی برگزار و یک طرح پایلوت را نیز در سال‌های گذشته در دانشگاه علم و صنعت اجرا کردیم. در حال حاضر نیز درصدد هستیم رویداد ودیعه‌گذاری بر بطری‌ها را در دانشگاه‌های تهران و شریف برگزار کنیم.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت با اشاره به برگزاری رویداد ملی ودیعه‌گذاری بر بطری‌ها در دانشگاه تهران، گفت: این رویداد در روز دوشنبه، ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ در دانشکده مکانیک دانشکدگان فنی دانشگاه تهران برگزار می‌شود. در این رویداد آخرین وضعیت جهانی و داخلی در موضوع بازیافت بطری بحث و تبادل نظر می‌شود.
به گفته وی، روز ۳۰ بهمن این رویداد در دانشگاه صنعتی شریف برگزار خواهد شد.
داراب ابراز امیدواری کرد که این رویداد‌ها موجب تقویت ادبیات و گفتمان حوزه بازیافت سیستماتیک در مورد ظروف یکبار مصرف شود.
منبع: ایسنا